سانتی مترها ملاک انسانیت نیست

اگر معتقد هستید که کوتاه و بلند بودن انسان ها, ارزش و منزلت آنها را تعیین می کند, لطفا این مطلب را نخوانید

اگر معتقد هستید که کوتاه و بلند بودن انسان ها، ارزش و منزلت آنها را تعیین می کند، لطفا این مطلب را نخوانید!

چه بسیارند بلندقامتانی که زندگی هزاران انسان را تباه کرده اند و چه بسیارند کوتاه قامتانی که دست سخاوت شان، امید و زندگی را برای دیگران به ارمغان آورده است.

در عصری که اذهان انسان های خلاق، مدیریت جهان را بر کف گرفته اند و قدرت تعقل و نوآوری، از قدرت توپ و تانک هم پیشی گرفته است، بسیار سفیهانه و کوته اندیشی است که انسان ها را براساس قد و قامت شان تقسیم بندی کنیم اما متاسفانه گاه شاهد هستیم که چنین نگاه منفی و تبعیض عریانی در خصوص افراد کوتاه قامت اعمال می شود و برخی اوقات، میزان توانایی های آنان را براساس سانتی مترهای قدشان می سنجند!

اگر تنها با نگاه به قد انسان ها درباره آن ها به قضاوت نشستیم، آنگاه چنین نگاه ناعادلانه ای، دست کمی از نظام آپارتاید سیاه و سفید ندارد که در آن نظام نیز میزان بهره مندی از حقوق شهروندی، براساس رنگ و ظاهر افراد رتبه بندی می شد.

متاسفانه در کمتر رسانه ای از دغدغه ها و مشکلات شهروندان مبتلا به بیماری نانیسم یا همان کوتاهی قد سخن به میان می آید و انگار عادت کرده ایم که همیشه یا از بالا به آن ها نگاه کنیم و یا اصلا آنها را نبینیم و به خواسته های شان توجه نکنیم.

در حقیقت این گزارش ترسیمی است واقعی از فضایی که یک کوتاه قامت در آن زندگی می کند و در آن تلاش می شود تا از زاویه دید او به جامعه بنگریم و حداقل برای یک بار هم که شده در موضعی هم قد و برابر به حرف های از دل برآمده اش گوش کنیم.

● انجمنی برای کوتاه قامتان بلندهمت

«انجمن کوچولوهای ایران» یک انجمن غیردولتی است که نزدیک به دو سال از شروع فعالیت اش می گذرد و در حال حاضر نیز بالغ بر ۳۰۰ نفر عضو کوتاه قامت از سراسر ایران دارد.

حمید ابراهیمی، مدیرعامل این انجمن در گفتگو با کیهان از دغدغه های ذهنی اش برای تشکیل این تشکل مردم نهاد سخن می گوید. وقتی از او می پرسم که آیا برای راه اندازی این مجموعه از نهادهای دولتی هم کمک گرفته است، با جدیت می گوید: «سیاست انجمن کوچولوهای ایران به نحوی است که می خواهد مستقل عمل کند و به هیچ نهادی وابسته نباشد. ما نمی خواهیم زیرمجموعه هیچ ارگانی باشیم و معتقدیم که خود ما کوچولو ها از پس مشکلات مان برمی آییم.»

ابراهیمی در ادامه از برنامه های آینده اش برای ارتقای اوضاع معیشتی و روحی هم نوعانش صحبت کرده و درباره مشکلات دوستانش خاطرنشان می کند: «یکی از عمده مشکلاتی که بچه های ما با آن مواجه هستند، بحث اشتغال آن هاست. بسیاری از آن ها به دلیل ساختارهای موجود جامعه نمی توانند شغل مناسبی برای امرار معاش پیدا کنند. به همین دلیل ما یک خانه کارآفرینی تاسیس کرده ایم که برخی از بچه های ما در آن به اشتغال رسیده اند و درتلاش هستیم که به زودی یک مرکز کارآفرینی دیگر هم راه اندازی کنیم. ساخت فیلم مستند، تشکیل گروه موسیقی، معرفی دوستان به مراکز هنری و بازیگری و برپایی غرفه های فروش محصولات خود بچه های کوتاه قامت ما از دیگر برنامه های ما برای حضور موثرتر در جامعه است.»

ابراهیمی از تلاش کوچولوها برای راه اندازی یک طرح بسیار جالب و بزرگ در جهت بهبود وضعیت افراد کوتاه قامت ایرانی سخن می گوید و با امیدواری عنوان می کند: «می خواهیم در آینده ای نزدیک، سرزمین کوچولوها را احداث کنیم و طرح آن را هم به شهرداری داده ایم که مورد موافقت معاونت اجتماعی شهرداری تهران هم قرار گرفته است. در سرزمین کوچولوها، یک فضای بسیار بزرگ، شبیه یک شهرک در اختیار ما قرار می گیرد و علاوه بر آن که این مجموعه را خودمان مدیریت می کنیم، می توانیم در کنار هم نوعانمان زندگی کنیم و مشاغل زیادی را راه اندازی کنیم که امیدواریم هرچه سریع تر این پروژه بزرگ به سرانجام برسد.»

● کوتاه قامتان موفق، پرشمارند

حسین لنگرودی، یکی دیگر از افراد کوتاه قامت انجمن است که مدیریت اداری و خدمات رفاهی انجمن را نیز برعهده گرفته است. لنگرودی با انرژی وصف ناپذیری از وضعیت کلی دوستان اش می گوید و به قول خودش، مشکل آنان را مشکل خودش می داند:

«به دلیل نوع نگاه منفی برخی از مردم و لقب هایی مثل کوتوله و مواردی از تمسخر و حرف های تحقیرآمیز، بسیاری از افراد کوتاه قامت و هم وضعیت من در گذشته نمی توانستند آزادانه و راحت در جامعه حضور داشته باشند. البته الان شرایط بهتر شده ولی هنوز هم ایده آل نیست. مثلا ما فرد کوتاه قامتی داشتیم که وقتی به انجمن مراجعه کرد و احوالش را جویا شدیم، فهمیدم که با وجود سن و سال بالا، خانواده اش اجازه نداده بودند که از خانه بیرون بیاید و باور کنید که حتی به صورت بسیار انگشت شمار رنگ کوچه و خیابان را دیده بود که بالاخره با تاسیس این انجمن و همراهی با دوستان ما، یخ اش شکست و حالا اجتماعی تر از گذشته شده است.»

لنگرودی از موفقیت های دوستان اش هم غافل نمی شود و این بار با لحنی غرورآمیز از کوتاه قامتانی سخن می گوید که با همتی بلند توانسته اند موانع ریز و درشت را از سر راه بردارند: «درست است که متاسفانه برخی از مردم به ما به چشم یک بچه نگاه می کنند و رسانه ها هم به دلیل عدم اطلاع رسانی درست از وضعیت ما کوتاهی کرده اند. اما ما دوستان بسیار موفقی هم داریم که علی رغم ناشناس بودن و مشکل کوتاهی قد، بسیار موفق تر از افراد بلند قامت هستند. مثلا یکی از دوستان ما دکترای بیوشیمی دارد و مدرس دانشگاه همدان است یا مثلا یک خانمی را می شناسیم که ۸۰ سانتی متر بیشتر قدش نیست اما در حوزه صنایع دستی، شاهکارهایی هنری تحویل می دهد. خلاصه الان شرایط طوری شده است که بچه های ما در هر شغلی که فکرش را بکنید، اعم از خبرنگاری، آهنگری، پیک موتوری، صنعت هواپیمایی، تعمیرات ماشین و مشاغلی که به ظاهر آن ها از پسش بر نمی آیند، حضوری فعال دارند.»

البته حسین همچنان از وضعیت فعلی اشتغال بچه ها گله مند است و از این که وقتی دوستان اش برای درخواست شغل به جایی مراجعه می کنند تنها به قد و قواره شان نگاه می شود، دلخور است.

«این خیلی بد است که یک عده خط کش دست شان بگیرند و توانایی های یک انسان را تنها با اندازه دقیق قدت محاسبه کنند. تازه وقتی هم می خواهیم صدای مان به گوش دیگران برسد، به ما اجازه صحبت کردن نمی دهند و رسانه ها از دغدغه های ما سخن نمی گویند. شما نگاه کنید که برای تحلیل یک بازی فوتبال چقدر زمان می گذارند اما وقتی ما می گوییم که استفاده از عابر بانک ها برای مان سخت است یا می گوییم شرط متاهل بودن را برای مسکن مهر حذف کنید، چون اصلا از لحاظ پزشکی برخی از دوستان ما نمی توانند ازدواج کنند، آنگاه صدای مان در هیچ رسانه ای منعکس نمی شود.»

مصطفی معاونی نیز کوتاه قامت است و او را شاید بتوان از کهنسال ترین کوچولوهای ایران به حساب آورد. مصطفی ۶۵ سال دارد و با افتخار می گوید: «اولین نفری بودم که بین کوچولوهای ایران، گواهینامه رانندگی گرفتم. یادش به خیر! سال ۱۳۴۸ بود که همان بار اول در امتحان رانندگی قبول شدم. در حال حاضر هم در مسابقات رالی شرکت می کنم و در مسابقات رالی که اخیراً بین کوچولوهای ایران برگزار شد، مقام سوم را کسب کردم.»

مصطفی کارمند بازنشسته آموزش و پرورش است که سابقه کار در سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت را نیز در کارنامه کاری اش دارد. او معتقد است که قبل از انقلاب، تبعیض شدیدی بین افراد کوتاه قامت با سایر افراد وجود داشت: «قبل از پیروزی انقلاب با وجود آن که من مثل همه کارمندان از صبح تا شب در اداره کار می کردم اما به خاطر قد و قامتم، حقوق ام پایین تر از بقیه بود. درست است که الان هم تبعیض بین کوتاه قامت و بلند قامت وجود دارد اما زمان ما این بی عدالتی ها خیلی شدیدتر بود.»

مصطفی چهار فرزند دارد که همه بلند قامت هستند و یکی از آن ها هم دکترای حقوق گرفته است. از نحوه خواستگاری رفتن و ازدواج اش که می پرسم، مصطفی لبخندی می زند و انگار که خاطرات شیرین گذشته را برایش یادآوری کردم: «۲۸ سال داشتم و پنج سال بود که دیپلم ادبیات گرفته بودم. آن موقع هر کسی دیپلم نداشت و ما از طبقات تحصیل کرده جامعه به حساب می آمدیم. ما یک همسایه داشتیم که یک روز به خانه ما آمد و گفت که یک دختر ۱۶ساله می شناسد که اگر بخواهیم می تواند واسطه شود تا ما به خواستگاری آن خانم برویم. آن خانم کوتاه قامت نبود و در روز خواستگاری هم انصافاً با من بسیار خوب و انسانی برخورد شد که در نهایت با هم ازدواج کردیم و حالا هر دو هم بسیار از زندگی مان راضی هستیم.»

مصطفی با وجود کوتاهی قامت و بالا رفتن سن و سالش، همچنان بسیار فعال و پرانرژی است. زبان انگلیسی را که مسلط حرف می زند، در تیم فوتبال کوچولوهای ایران هم عضو است و معاونت مالی انجمن را نیز برعهده دارد.

وقتی به دستاوردها و زندگی موفق مصطفی نگاه می کنم، بیشتر ایمان می آورم که هر انسانی در هر وضعیتی می تواند مفید و پرافتخار بدرخشد، حتی اگر آن وضعیت، ابتلا به بیماری نانیسم و کوتاهی قامت باشد.

● زنان کوتاه قامت، تبعیض بیشتری می چشند

بعد از حرف های دلنشین مصطفی، به سراغ آرشیو عکس ها و مطالب «انجمن کوچولوهای ایران» می روم به تماشای آثار و عکس ها از جشنواره یک هفته ای انجمن کوچولوهای ایران، اردوهای بازدید از برج میلاد، برج آزادی، سفر به مشهد و سفر به کربلا می نشینم.

جو انجمن بسیار دوستانه و صمیمی است و هیچ نشانی از رئیس و کارمند دیده نمی شود. ساختمان انجمن هم از طرف یک انسان نیکوکار به طور موقت در اختیار آن ها قرار گرفته است که احتمالا خود این موضوع نیز در آینده، کوچولوها را برای جابجا شدن و تلاش برای تهیه یک مکان جدید به مشقت خواهد انداخت.

ویدا صادقی، از جمله افراد کوتاه قامت و بسیار بشاش انجمن است ویدا ۳۱ سال دارد و به عنوان منشی «انجمن کوچولوهای ایران» کار می کند.

ویدا معتقد است که خانم های کوتاه قامت نسبت به آقایان کوتاه قامت از تبعیض بیشتری در جامعه رنج می برند و محرومیت شان از امکانات عمومی، حادتر از آقایان بلندقامت است.

ویدا اعتراف می کند که معمولا در گذشته از هم نشینی و هم صحبتی با دوستان هم فیزیک اش دوری کرده است اما امروز دیگر آن احساس گذشته را ندارد: «یکی از عمده مشکلات بچه های ما این است که بسیاری از آنها، واقعیت های جسمی خود را رد می کنند و به همین علت از ارتباط با همنوعان خود گریزانند. اعتراف می کنم که من هم در گذشته این طور بودم و اگر یک هم فیزیک خودم را در خیابان می دیدم، سعی می کردم خیلی بی تفاوت از کنارش بگذرم تا ارتباطی شکل نگیرد. شاید این موضوع به دلیل عدم اعتماد به نفس برخی از دوستان ما باشد که از گروهی حرکت کردن در خیابان ها و انگشت نما شدن می ترسند. اما الان معتقدم که وقتی جامعه تو را به سختی می پذیرد، این تو هستی که باید به سختی تلاش کنی تا در جامعه هضم شوی و به هیچ وجه کوتاه نیایی.»

ویدا ازدواج نکرده است و وقتی درباره مشکلات پیش روی ازدواج دوستان کوتاه قامت اش می پرسم، یک خاطره جالب به ذهنش می آید و می گوید: «یک روز یک خانمی به انجمن زنگ زده بود و می گفت که آیا می توانیم برای پسرش که کوتاه قامت است یک همسر مناسب پیدا کنیم، خلاصه پس از کلی حرف زدن با این خانم به او تفهیم کردیم که این جا انجمن زوج یابی نیست و پسرش باید خودش به «انجمن کوچولوهای ایران» بیاید و با دیگران آشنا شود. در واقع تنها زیستن و نداشتن ارتباطات اجتماعی گسترده، تنها یکی از مشکلات دوستان ما برای پیدا کردن زوج مناسب است.»

● یک زوج خوشبخت با قامتی کوتاه

ایمان تقی پور و معصومه زمانیان، یک زوج کوتاه قامت هستند که حقیقتا علاقه و احترام شان به همدیگر، قابل تحسین است. ایمان و معصومه می گویند که بعداز ازدواج شان هم تلاش کردند تا برخی دیگر از دوستان هم فیزیک شان را به ازدواج تشویق کنند و با شیطنتی شیرین عنوان می کنند که تاکنون بانی و واسط چهار وصلت دیگر نیز بین دوستان کوتاه قامت شان بوده اند.

ایمان درباره اوضاع زندگی مشترک اش که تنها چند ماه از شروع اش گذشته است می گوید: «ما همدیگر را خیلی خوب درک می کنیم و توقع مان از زندگی مشترک آن قدر بالا نیست که نتوانیم مشکلات مالی و غیرمالی را با گفتگو و تفاهم حل کنیم. مشکل اصلی برای ازدواج بچه های هم وضعیت ما، جامعه ای است که در آن زندگی می کنیم و گویی خیلی ها حق داشتن یک زندگی مشترک را برای ما قایل نیستند.

البته شرایط فرهنگی جامعه بسیار رشد کرده است و دیگر به ندرت شاهد بی احترامی هستیم ولی هنوز هم گاهی باید نگاه های عجیب و سنگین مردم را به زوج های کوتاه قامت تحمل کنیم.»

ایمان ۲۶ سال و معصومه ۲۵ سال دارد و اسفندماه سال گذشته با یکدیگر ازدواج کرده اند. هر دو بیان می کنند که خانواده های شان از همان اول هم مخالف ازدواج آن ها بوده اند؛ چون معتقد بودند که اگر دو زوج کوتاه قامت با یکدیگر ازدواج کنند مشکلات شان دوبرابر می شود. اما حالا هر دو با قاطعیت می گویند که با تلاش و پشتکار به خانواده هایشان اثبات کرده اند که به راحتی و با توانایی تمام از پس یک زندگی مشترک برمی آیند و حالا هم شاد و خوشبخت زندگی می کنند.

● لزوم برخورد طبیعی با کوتاه قامتان

سمیرا شناسی، روانشناس و مشاور خانواده در گفت وگو با کیهان درباره راه حل های پاسخگویی به دغدغه ها و رفع مشکلات کوتاه قامتان عنوان می کند: «وقتی بسترهای عدالت و برابری در جامعه گسترده باشد؛ یعنی شرایطی رقم بخورد که هر شهروندی از مواهب طبیعی و قانونی جامعه اش برخوردار باشد، آنگاه کوتاهی و بلندی قامت، رفته رفته رنگ می بازد. به واقع می خواهم بگویم هرگاه اوضاع رفاهی افراد به سامان باشد، نقش کوتاهی قامت یا نقش هر معلولیتی در زندگی فرد بسیار ناچیز می شود. با تمرکز بر زندگی معلولانی که با آن ها در ارتباط بودم، به کرات مشاهده کرده ام که اکثر معلولان اگر اوضاع معیشتی شان مناسب و متعادل باشد، از لحاظ روانی هم خیلی زود با فیزیک جسمی شان کنار می آیند اما وقتی احساس کنند که به خاطر فیزیک شان مورد تبعیض مالی و غیرمالی قرار گرفته اند، آنگاه رفته رفته به شرایط جسمی شان حساس تر از قبل می شوند و چه بسا رفته رفته از اندام خود که بستر این تبعیض را فراهم کرده است متنفر شوند.»

این روانشناس بر این باور است که بهترین نوع برخورد با افراد کوتاه قامت آن است که نه بیش از حد به آن ها لطف کنیم و نه با سردی یا تحقیر از کنارشان بگذریم: «تعادل، کلید برخورد مثبت و انسانی با افراد کوتاه قامت است. اگر بی دلیل و بی منطق، مدام لطف ما شامل آن ها شد و از سر ترحم، بیش از حد معمول به آن ها محبت کردیم، همان تأثیر منفی را می گذارد که آنان را در کوچه و خیابان مورد استهزا قرار دهیم. نباید از آن سوی دیگر بام بیفتیم و اتفاقا من مطمئن هستم که خود افراد کوتاه قامت هم بسیار خوشحال می شوند که به حدی معمولی و طبیعی با آنان برخورد کنیم که هیچ گونه احساس تبعیض و تفاوت را حتی در نگاه مان هم لمس نکنند.»

وی، رفع مشکل ازدواج افراد کوتاه قامت را منوط به بهبود اوضاع مالی شخص و ارتقای سطح فرهنگی جامعه می داند و خاطرنشان می کند: «به اعتقاد من، مشکل ازدواج کوتاه قامتان، دست کمی از سایر مشکلات آنان ندارد. این مشکل هم ریشه در دو عامل دارد. اول آن که دغدغه های مالی و معضل بیکاری گسترده ای که در این گروه از جامعه وجود دارد، مانع از تلاش آن ها برای تشکیل یک زندگی مشترک می شود. درست است که امروزه بیکاری به یک پدیده همه گیر تبدیل شده است اما بیکاری به طور خاص و به طرز حادتری در بین گروه کوتاه قامتان شایع است. مسئله دوم، نوع نگاه جامعه به زوج های کوتاه قامت است. تا لحظه ای که یک فرد کوتاه قامت به تنهایی در خیابان راه می رود، متأسفانه باید بخشی از نگاه های عجیب برخی از مردم را تحمل کند اما همان فرد وقتی با همسر کوتاه قامت اش بیرون می آید، حجم این نگاه های سنگین چند برابر می شود و گویی آن زوج در آن لحظه احساس می کند که همه دارند به آن ها نگاه می کنند. به همین دلیل واقعا باید از مردم خواست که از رفتارهای سطحی مثل پرسش از زندگی خصوصی زوج های کوتاه قامت یا نگاه های غیرطبیعی و بعضا طولانی به آن ها اجتناب کنند و اجازه دهند افراد کوتاه قامت بیشتری با آرامش ذهنی، ریسک پذیرش مسئولیت یک زندگی مشترک را پذیرا شوند.»

امین امیری