وزیر امور خارجه ی آمریکا آمادگی برای مذاکره با ایران به شرط توقف غنی سازی

وزیر امور خارجه ی آمریکا در مصاحبه با هفته نامه ی آلمانی دی تسایت به موضوعات مختلفی پرداخته است از جمله به مبانی سیاست خارجی آمریکا در دوره ی بوش, سیاست آمریکا در قبال ایران و رابطه ی واشنگتن و برلین

● شکاف قدرت و حقانیت

کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه‌ی آمریکا، در مصاحبه‌ با هفته‌نامه‌ی آلمانی "دی تسایت" جمع‌بندی از کل سیاست خارجی دولت جرج بوش عرضه کرده است. این مصاحبه که توسط یوزف یوفه (Josef Joffe)، خبرنگار ارشد این نشریه و استاد علوم سیاسی، صورت گرفته و در روز ۲۷ دسامبر منتشر شده، با پرسشی تعرضی آغاز می‌شود. یوفه نخست از قول سیاستمدار کهنه‌کار آمریکایی زبیگنیو برژینسکی، مشاور امنیت ملی آمریکا در زمان ریاست جمهوری جیمی کارتر، نقل می‌کند که هیچگاه شکاف میان قدرت و حقانیت در مورد آمریکا عمق فعلی را نداشته است. آمریکا قدرت دارد، ولی این قدرت از آن پذیرش جهانی‌ای برخوردار نیست که به آن مشروعیت دهد. یوفه پس از ذکر این موضوع نظر رایس را می‌پرسد: آیا در این داوری حق با برژینسکی است؟

پاسخ رایس به این پرسش یک "نه"‌ی قاطع است. توضیح بیشتری که او می‌دهد، توجیه‌کننده است: هر کس که مسئولیت جهانی دارد و کارهای خطیری را پیش می‌برد، لزوما "محبوب‌القلوب" نیست.

در اینجا بحثی گشوده می‌شود که رایس را وادار به استدلال با کمک شواهد می‌کند. او برای اینکه نشان دهد آمریکا به نحوی مطلوب و مسئولانه از قدرت خود استفاده می‌کند، دستاوردهای دوره‌ی حکومت بوش را برمی‌شمرد: «ما ۵۰ میلیون تن را (در افغانستان و عراق) آزاد کردیم، ما شبکه‌ی بازار سیاه هسته‌ای عبدالغدیر خان را در هم کوبیدیم، به برنامه‌ی اتمی لیبی پایان دادیم. ما قدرتهای شمال شرقی آسیا را دورهم‌نشاندیم، تا کره را اتم‌زدایی کنیم. همراه با متحدانمان در حال حل مسئله‌ی کوزوو به‌عنوانِ آخرین مشکل بالکان هستیم. ما جامعه‌ی بین‌المللی را در مقابل برنامه‌ی اتمی ایران قرار دادیم، و بسیار کارهای دیگر.»

پرسشگر در ادامه‌ی این بحث به پاسخ نخستینش برمی‌گردد، ولی رایس در پاسخ باز به دستاوردهای اخیر آمریکا استناد می‌کند و می‌گوید، می‌تواند همچنان نمونه‌های دیگری از آنها را برشمرد.

● آرمان و واقعیت

خبرنگار "دی تسایت" در بخشی از مصاحبه‌ی خود، وزیر امور خارجه‌ی آمریکا را در برابر این پرسش قرار می‌دهد که آیا سیاست واشینگتن این است که در مناطق بحران‌خیز از طریق "تغییر رژیم‌ها" و به‌اصطلاح دموکراتیک کردن آنها صلح برقرار کند. رایس در پاسخ می‌گوید که «دموکراسی چیزی بیشتر از یک عامل صلح است. دموکراسی بخشی از مسئولیت اخلاقی است.» یوفه بلافاصله می‌پرسد که پس درست است که واشنگتن به فکر "تغییر رژیم‌ها"ست، از جمله در روسیه و چین. رایس در پاسخ می‌گوید که هدف مستقیم واشنگتن، "تعییر رژیم‌ها" نیست، بلکه رفع تهدیدهاست

این پاسخ از نظر پرسشگر به معنای تقدم واقع‌بینی بر آرمان‌گرایی در سیاست خارجی آمریکاست. رایس اما می‌افزاید که این دو به هم تعلق دارند. وی در ادامه در مورد سیاست "تعییر رژیم‌" توضیح می‌دهد که این سیاست وقتی به صورت فعال پی گرفته می‌شود که تهدید جدی باشد، مثلا در نمونه‌ی عراق.

● آمریکا و ایران

پرسشگر "دی تسایت" در بخشی از مصاحبه‌ی خود با رایس، موضوع یکه‌تازی آمریکا در عرصه‌ی جهانی را پیش می‌کشد. رایس منکر این امر می‌شود و این برداشت را پس می‌زند که گویا آمریکا از اصل "هر که با ما نیست، برماست" پیروی می‌کند.

رایس در اینجا برای آنکه نشان دهد آمریکا در همکنشی با دیگران سیاست خویش را پیش می‌برد، به مورد ایران اشاره می‌کند و می‌گوید:

«زمانی که من وزیر خارجه شدم، با تعجب پی بردم که اروپایی‌ها نه ایران، بلکه ما را بچه‌ی بد می‌دانند. خنده‌دار است! با وجود این ما استراتژی‌مان را بازبینی کردیم تا برای ایرانی‌ها راه دررو نگذاریم. به آنان گفتیم که آماده برای صحبتیم، آن هم اگر شرایطی را بپذیرند، توقف غنی‌سازی و فرآوری هسته‌ای، چیزهایی که نه فقط شرایط آمریکا، بلکه شرایط همه‌ی طرفهای مذاکره هستند.»

رایس در ادامه‌ی سخنان در توضیح تغییر سیاست آمریکا در قبال ایران، که مضمون آن دخالت دادن دیگران در برخورد با ایران بوده است، می‌گوید: این تغییر «یک تحول بنیادی نبود، بلکه چیزی بود برآمده از این شناخت که سیاست گذشته‌ی ما در برابر ایران مؤثر نبوده است. ما می‌بایستی خود را آشکارتر در کنار متحدان خود در مذاکرات می‌گذاشتیم. نتیجه‌ی کار مذاکراتی شد که توسط شش کشور (پنج عضو دائمی شورای امنیت بعلاوه‌ی آلمان) پیش برده می‌شوند.»

● ماجرای گزارش سازمان‌های امنیتی آمریکا

گفت‌وگوی خبرنگار "دی تسایت" با وزیر امور خارجه‌ی آمریکا در ادامه به موضوع گزارش اخیرسازمان‌های امنیتی آمریکا (NIE) در مورد برنامه‌های اتمی حکومت ایران می‌کشد. رایس در مورد این گزارش توضیح می‌دهد که مضمون آن گزارش این نیست که حکومت ایران برنامه‌های نظامی‌گرانه‌ی اتمی خود را متوقف کرده است. گزارش به نظر رایس فقط می‌گوید که ایران دیگر تولید سلاح را پیش نمی‌برد، وگرنه فعالیت ایران در دو جهت دیگر یعنی غنی‌سازی و دستیابی به تکنولوژی موشکی ادامه دارد. بر این قرار تفسیر رایس از گزارش سازمان‌های امنیتی آمریکا این است که حکومت ایران همچنان در مسیری حرکت می‌کند که از نظر آمریکا تهدید تلقی می‌شود.

در گزارش سازمان‌های امنیتی آمریکا آمده است که حکومت ایران تا پیش از سال ۲۰۰۳ برنامه‌ی مشخصی را برای تولید سلاح اتمی پیش می‌برده است. رایس در ادامه با اشاره به این موضوع می‌گوید:

«ایرانیان تا پیش از ۲۰۰۳ در اصل چه می‌کرده‌اند؟ از آن کارها به چه نتیجه‌ای رسیده‌اند؟ ایرانیان همواره منکر یک برنامه‌ی مخفی بوده‌اند. اما اکنون، پس از گزارش NIE غیرمستقیم به این موضوع اعتراف می‌کنند. گزارش می‌گوید که ما مسیر درستی پیش گرفته‌ایم: غنی‌سازی و بازفرآوری هسته‌ای بایستی از طریق دیپلماتیک متوقف شوند، از راه مذاکره، از جمله با آمریکا، در عین پیشبرد سیاست منزوی کردن و مجازات کردن.»

● آمادگی برای گفت‌وگوی مستقیم با ایران

در اینجا خبرنگار "دی تسایت" می‌پرسد که آیا این سخن را بایستی به معنای پیشنهاد آمریکا به ایران برای گفت‌وگوی مستقیم تلقی کرد؟ رایس پاسخ می‌دهد: «اگر ایرانیان به غنی‌‌سازی و فرآوری پایان دهند، من هر جا و هرزمان که همتایان ایرانی بخواهند با آنان ملاقات می‌کنم، تا با هم در هر موردی گفت‌وگو کنیم.»

● در مورد آلمان و صدراعظم آن

بخشی از مصاحبه‌ی رایس با "دی تسایت" به سیاست آلمان اختصاص دارد. رایس از گرمی رابطه میان آلمان و آمریکا در دوره‌ی فعلی – در قیاس با دوره‌ی صدراعظمی گرهارد شرودر- سخن می‌گوید و آنگلا مرکل را می‌ستاید. او می‌گوید که میان برلین و واشنگتن در حال حاضر رابطه‌ی تنگاتنگی وجود دارد.

خبرنگار می‌پرسد که آیا آمریکا آن حد هوادار آلمان شده است که با عضویت این کشور در جمع اعضای دایمی شورای امنیت موافقت کند. رایس با زبانی دیپلماتیک به این پرسش پاسخ منفی می‌دهد. پاسخ رایس چنین است: «ما به همه‌ی کشورهای علاقه‌مند به موضوع، کشورهایی نظیر ژاپن، برزیل و هندوستان، گفته‌ایم که شورای امنیت باید ریخت دیگری بیابد، دگرگون‌سازی آن لازم است، و ما می‌خواهیم هر ایده‌ی خوبی را بررسی کنیم. ما ولی مشکلات را دست کم نمی‌گیریم، مشکلات دست یابی به یک راه حل صحیح را، به ویژه با نظر به رقابتهایی منطقه‌ای که در این موضوع دخیل هستند.»