صافی کف پا و دردسرهایش

تاکنون با دقت به پاهایتان نگاه کرده اید اگر جوابتان منفی است همین حالا این کار را انجام دهید نگاهی به کف پاهایتان بیندازید, به قوس کف پاهایتان تعجب نکنید عدم وجود همین قوسی که هرگز به آن توجه نمی کنیم ممکن است عامل مشکلاتی در شما شود

تاکنون با دقت به پاهایتان نگاه کرده‌اید؟ اگر جوابتان منفی است همین حالا این‌کار را انجام دهید

نگاهی به کف پاهایتان بیندازید، به قوس کف پاهایتان! تعجب نکنید عدم وجود همین قوسی که هرگز به آن توجه نمی‌کنیم ممکن است عامل مشکلاتی در شما شود.

این قوس در شیرخواران و کودکانی که تازه شروع به راه رفتن کرده‌اند، وجود ندارد و کف پای آنها صاف است. در بیشتر موارد قوس پا طی دوران کودکی کامل می‌شود اما در برخی از کودکان این اتفاق نمی‌افتد و در برخی موارد هم با گذشت زمان قوس کف پا از بین می‌رود.

به تدریج و با افزایش سن، رباط خلفی استخوان درشت‌نی پا که در داخل مچ قرار دارد و جزء اصلی در حمایت از قوس پاست، دچار فرسودگی می‌شود. وجود بار بیش از حد بر این رباط باعث بروز التهاب در آن شده و منجر به فرسودگی‌اش می‌شود. به تدریج که این رباط تخریب می‌شود اثر حمایتی آن هم بر قوس پا برداشته می‌شود و کم‌کم قوس پا به‌تدریج از بین می‌رود.

وجود فشارهای مداوم روی پا (مثلا استفاده مداوم از کفش‌های پاشنه بلند)، چاقی، آسیب و ضربات مختلف به پا یا مچ پا، التهاب مفصلی روماتیسمی، مرض قند و... از عوامل موثر در از بین رفتن فاکتورهای محافظت کننده از قوس پا هستند.

پای انسان دارای ساختمان بسیار پیچیده‌ای است. هر دو پا از ۲۶ استخوان تشکیل شده‌است که توسط ۳۳ مفصل و بیش از ۱۰۰ عضله، رباط و زردپی به هم متصل می‌شوند. نحوه قرارگیری صحیح این اجزا باعث ایجاد قوسی طبیعی در کف پا می‌شود. این قوس باعث می‌شود وزن بدن شما هنگام راه رفتن در کل سطح پاهایتان پخش شود و در نحوه راه رفتنتان تاثیر زیادی خواهد داشت.

● مراقب عوارض باشید

صافی کف پا در درازمدت می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند خار خارپاشنه، زانو درد، کمردرد و حتی منجر به سردرد شود.

بروز التهاب در رباط‌های کف پا، التهاب زردپی آشیل و زردپی عضله خلفی استخوان درشت نی، شکستگی‌های فشاری در اندام تحتانی و ایجاد بافت‌های مرده پوستی نابجا از دیگر عوارض احتمالی صافی کف پا هستند.

قوس کف پا باعث می‌شود نیروهایی که از طرف زمین به بدن اعمال می‌شود کاهش پیدا کرده و اجازه ورود به همه نیروهای وارده را به بدن نمی‌‌دهد، این در حالی است که در افرادی با کف پای صاف تمام این نیروها به دلیل فقدان قوس پا به سمت بدن سوق داده شده و باعث بروز عوارض زنجیره‌واری در تمام مفاصل بدن خصوصا ستون فقرات می‌شود. کف پای صاف بیشتر در سنین پایین دیده می‌‌شود و لازم است که حتما در سنین قبل از مدرسه از این لحاظ غربالگری‌های لازم انجام شود. در کودکان زیر سه سال باید غربالگری کف‌پای صاف انجام شود و تا سن پنج سالگی تحت کنترل باشد، در صورتی که این عارضه رفع نشود باید اقدامات درمانی برای رفع آن آغاز و در کنار آن از آموزش‌های لازم به این افراد داده شود. صافی کف پا در پسرها شایع‌تر از دخترهاست و گودی کمر در دخترها بیشتر دیده می‌شود.

کاهش ارتفاع قوسی طولی داخلی پا یا همان کف پای صاف با علائم و عوارضی مانند بیرون‌زدگی استخوان ناوی در لبه داخلی پا، تبدیل تقعر داخلی پا به تحدب، کاهش ارتفاع لبه داخلی پا تا زمین، افزایش سطح تماس کف پا با زمین، انحراف انگشت شست به خارج، برآمدگی کفش در قسمت داخل، انحراف وتر آشیل به خارج، بروز درد در قسمت داخلی و خارجی مچ پا، خستگی زودرس، تمایل زانو به تغییر شکل ( زانوی ضربدری ) همراه است.

دکتر محمد جعفر شاطرزاده، فیزیوتراپ در این مورد می‌گوید: صافی کف پا به دو نوع ساختاری و عملکردی است و استخوان‌بندی استخوان‌های پا به نحوی است که در نوع ساختاری شکل‌گیری قوس کف پا انجام نمی‌شود. درمان این نوع کف پای صاف معمولا با جراحی امکانپذیر است.

وی یادآور می‌شود: کف پای صاف گاه ناشی از ضعف عضلات و بافت همبندپا، وزن زیاد یا عوامل ژنتیکی است که در این موارد راه‌های مختلفی برای درمان وجود دارد. در این موارد با انجام درمان‌های فیزیوتراپی و تمرین‌های لازم می‌توان به کم شدن و رفع قوس کف پا به وسیله تقویت عضلات کمک کرد. گاهی در کنار انجام تمرین‌های درمانی استفاده از کف‌های طبی هم موثر است. کف‌های طبی برای هر بیمار از طرف فیزیوتراپ تعیین و توسط ارتوپد ساخته می‌شود.

دکتر شاطرزاده ‌با اشاره به اینکه رشته فیزیوتراپی هرگونه اختلال عملکردی را چه از لحاظ عصبی و چه عضلانی تحت پوشش خود قرار می‌‌دهد و در جهت رفع آنها اقدامات لازم را انجام می‌‌دهد، یادآور می‌شود: افراد می‌توانند پای خود را از جهت صافی و قوس آن معاینه کنند. برای این‌کار کافی است ابتدا پای خود را خیس کنید و روی روزنامه یا کاغذ راه بروید. دقت کنید عادی راه بروید. توجه داشته ‌باشید میزان خیسی پایتان که روی روزنامه می‌گذارید برای تشخیص مهم است. باید دقت کنید محل قوس داخلی پایتان روی کاغذ برجا مانده یا نه. اگر روزنامه در آن محل خیس شده‌است نشانه صافی کف پای شماست.

● ورزش‌هایی برای رفع صافی کف پا

برای رفع این عارضه روزانه حداقل بین ۱۵-۱۰ دقیقه ورزش‌های زیر را انجام دهید و توجه داشته‌باشید هرچه مدت تمرین یا دفعات آن در طول روز افزایش پیدا کند، روند درمان سریع‌تر پیش خواهد رفت، در بچه‌ها با تمرین‌های مداوم معمولا بعد از ۲ تا۴ سال تغییر شکل اصلاح می‌شود.استفاده از کفی یا کفش طبی برای از بین بردن این عارضه بسیار مفید است، چون باعث می‌شود پا در تمام طول روز در وضعیت مناسب و اصلاح شده قرار بگیرد.

در صورتی که صافی کف پای شما به دلیل کوتاهی وتر آشیل است، باید ورزش‌های کششی انجام دهید که ساده‌ترین این ورزش‌ها ایستادن روی جعبه شیب‌دار است. به گونه‌ای روی جعبه شیب‌دار بایستید که پنجه پای شما به سمت بالا و پاشنه پاهایتان در پایین قرار بگیرد.

تمرین بعدی این است که پارچه نازکی زیر پای خود بیندازید و سعی کنید با خم کردن انگشتان پاهای خود آن را به سمت کف پا جمع کنید.

پای خود را روی توپ تنیس قرار دهید، انگشتان پا را به سمت پایین خم کنید وسپس قسمت جلو پا را به داخل بچرخانید.

با پای برهنه روی لبه خارجی پا راه بروید، این حرکت باعث تقویت عضلات به داخل چرخاننده پا می‌شود.

برای تقویت عضله درشت‌نی قدامی و کشش وتر آشیل در حالی که پا را به داخل می‌چرخانید، روی پاشنه پا راه بروید. پای خود را روی توپ تنیس قرار دهید، انگشتان پا را به سمت پایین خم کنید و سپس قسمت جلو پا را به داخل بچرخانید.

روی یک خط صاف در حالی که پنجه‌های پاهایتان مستقیم بوده و روبه بیرون نباشد راه بروید. کف پاهایتان را با یک بطری ماساژ دهید به شکلی که بطری را روی زمین گذاشته کف پا را روی آن قرار دهید و به آرامی جلو و عقب حرکت دهید. این حرکت را با استفاده از یک حوله با کمک دستانتان هم می‌توانید انجام دهید.

حرکت بعد بلند شدن روی پنجه پاها است.

در حالی که دست‌ها را برای حفظ تعادل به دیوار تکیه بدهید و پاهایتان را به اندازه عرض شانه‌ها باز کنید و در وضعیت صحیح پنجه‌ها کمی به داخل روی پنجه‌ها بلند شوید. این حرکت را چندین بار در هر نوبت وچند نوبت در روز انجام دهید. این حرکت برای تقویت عضلات کف پا مناسب است.

شهرزاد عبدیه