پاسخگوی نیاز به حضور اجتماعی

طرح استخدام نیمه وقت زنان

طرح «استخدام نیمه‌وقت زنان»، جدیدترین طرح دولت در حوزه اشتغال زنان است. این طرح به طور خاص می‌کوشد تا نیاز زنان و به ویژه زنان تحصیلکرده به «حضور اجتماعی» را برآورده سازد.

ما در مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، بر مبنای آمارها و رصدهایی که در اجتماع انجام داده‌ایم، متوجه شده‌ایم که بخش بزرگی از زنان جویای کار را همین زنانی تشکیل می‌دهند که در درجه اول به دنبال کسب منزلت اجتماعی ناشی از اشتغال هستند و انگیزه کسب درآمد، اولویت پایین‌تری برای آنان دارد. «طرح استخدام نیمه‌وقت زنان»، به طور خاص برای این گروه از زنان طراحی شده است.

درباره الزامات اجرای طرح استخدام نیمه وقت زنان باید گفت در حال حاضر در حوزه اشتغال، ما با تعداد زیادی افراد بیکار جویای کار مواجه هستیم که تعداد قابل توجهی از این افراد، زنان تحصیلکرده و دارای تخصص هستند. اما خود این زنان براساس انگیزه‌شان در جست‌وجوی شغل، به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته نخست، زنانی هستند که مهم‌ترین دلیل جست‌وجوی شغل از سوی آنها، به انگیزه‌های مادی و درآمدی مربوط می‌شود. اما دسته دوم زنانی هستند که به «اشتغال» به عنوان نمادی از حضور اجتماعی نگاه می‌کنند و هدف کسب درآمد، در درجه دوم اولویت آنان قرار دارد.

«طرح استخدام نیمه‌وقت زنان»، به طور خاص برای این دسته دوم طراحی شده است. به عبارت دیگر ما در مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، بر مبنای آمارها و رصدهایی که در اجتماع انجام داده‌ایم، متوجه شده‌ایم که بخش بزرگی از زنان جویای کار را، همین زنانی تشکیل می‌دهند که در درجه اول به دنبال کسب منزلت اجتماعی ناشی از اشتغال هستند و انگیزه کسب درآمد، اولویت پایین‌تری برای آنان دارد.

طبیعتا می‌توان امیدوار بود که «طرح استخدام نیمه‌وقت زنان»، دغدغه این بخش از زنان را به خوبی پوشش ‌دهد. ضمنا باید تاکید کنم که اجرای این طرح به صورت داوطلبانه است. به عبارت دیگر زنانی که در بدو ورود و استخدام در ادارات دولتی گزینه استخدام نیمه‌وقت را انتخاب می‌کنند، تا پایان دوره کاری خود به صورت نیمه‌وقت باقی خواهند ماند و به همین ترتیب میزان حقوق و کسورات بازنشستگی آنان نیز به صورت نیمه محاسبه می‌شود. همچنین بر اساس قانون، هر دستگاه دولتی که در مشاغل خود کاهش نیرو را داشته باشد می‌تواند به صورت داوطلبانه متقاضی استخدام زنان به صورت نیمه‌وقت باشد.

● توضیحاتی برای منتقدین طرح استخدام نیمه‌وقت زنان

بخش بزرگی از منتقدان طرح استخدام نیمه‌وقت زنان تصور می‌کنند این طرح به صورت اجباری است و از این پس برای تمام زنانی که در سازمان‌های دولتی استخدام می‌شوند، اجرا خواهد شد. در پاسخ به این دسته از انتقادها باید بگویم که این تلقی کاملا اشتباه است. طرح استخدام نیمه‌وقت زنان، به صورت کاملا داوطلبانه است و در نتیجه چنین انتقادی به هیچ عنوان وارد نیست. به عبارت دیگر این طرح، یکی از مدل‌های تعریف‌شده توسط «مرکز امور زنان و خانواده» است که در کنار مشاغل خانگی،‌ خانوادگی، استخدام تمام‌وقت، استخدام در بخش خصوصی و غیره، مدل جدیدی برای اشتغال زنان محسوب می‌شود.

ایجاد مانع برای ارتقای شغلی زنان، انتقاد دیگری است که در مورد طرح استخدام نیمه‌وقت زنان مطرح می‌شود. این انتقاد نیز به هیچ عنوان صحیح نیست. چنین طرحی هیچ مانعی برای ارتقای شغلی زنان ایجاد نمی‌کند؛ چرا که استخدام نیمه‌وقت زنان، برای مشاغل سطح بالا و کارهای مدیریتی اجرا نمی‌شود و بیشتر در حوزه‌ مشاغلی مانند مشاغل تحقیقاتی و اداری متمرکز خواهد بود. در واقع مشخص است که نمی‌توان برای یک کار مدیریتی، مسوول نیمه وقت تعریف کرد!

همچنین گاه مشاهده می‌شود که برخی از منتقدین طرح استخدام نیمه‌وقت زنان در رسانه‌ها و افکار عمومی، طرح استخدام نیمه وقت زنان را با اشتغال نیمه وقت آنها اشتباه می‌گیرند و این در حالی است که این دو طرح با یکدیگر تفاوت‌های ماهوی دارند. در زمینه طرح اشتغال نیمه وقت باید گفت این طرح برای زنانی است که کارمند رسمی و پیمانی ارگان‌های مختلف دولتی هستند و به دلیل ضرورت‌ها و مشکلات زندگی تعداد ساعت‌های کاری خود را به طور موقتی کاهش می‌دهند و پس از رفع آن مشکل یا مساله دوباره به وضعیت استخدامی خویش برمی‌گردند. اما در طرح استخدام نیمه وقت زنان که از امسال در دستور کار دولت قرار گرفته است، زنان از بدو ورود به صورت نیمه وقت استخدام می‌شوند.

برای توضیح بیشتر، باید توجه کنیم که با توجه به ماده ۵۳ قانون برنامه پنجم توسعه و اجازه‌ای که این قانون به دولت داده است تا در ازای خروج هر سه نفر از مشاغل تصدیگری و هر یک نفر از مشاغل حاکمیتی، یک نفر جدید را استخدام کند. به این ترتیب با اجرای طرح «استخدام نیمه وقت زنان»، می‌توان به جای یک نفر، دو زن متخصص را به صورت نیمه وقت استخدام کرد.

و بالاخره اینکه در حال حاضر بر اساس رصد «مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری» و با همکاری معاونت سرمایه ریاست جمهوری، مقرر شده است دستگاه‌های دولتی بخشی از ظرفیت استخدام خود را در قالب طرح استخدام نیمه‌وقت زنان اختصاص دهند تا از این طریق نیاز زنان تحصیلکرده جامعه به «اشتغال» و نیز «حضور در جامعه»، تا حدی رفع شود. ضمنا مرکز امور زنان و خانواده، همان‌طور که در چارچوب طرح دورکاری کوشید تا از زنان متقاضی استفاده از دورکاری تا حد ممکن حمایت کند، خواهد کوشید تا همکاری حداکثری با زنانی داشته باشد که متقاضی استفاده از طرح استخدام نیمه‌وقت در سازمان‌های دولتی هستند.

● طرح دورکاری و تاثیر آن بر زنان کارمند

هم‌اکنون پرسش‌هایی هم در مورد میزان تاثیرگذاری طرح دورکاری بر وضعیت زنان کارمند دولت مطرح می‌شود. واقعیت این است که طرح دورکاری تنها منحصر به حوزه زنان نیست و لذا «مرکز امور زنان و خانواده» نمی‌تواند درباره موفقیت یا عدم موفقیت این طرح اظهار نظر کند. در باره موفقیت یا عدم موفقیت طرح دورکاری، معاونت سرمایه انسانی ریاست جمهوری باید اظهار نظر کند چرا که ستادی که بحث دورکاری را دنبال می‌کند و مجموعه‌ای از تمام دستگاه‌های اجرایی است در این معاونت قرار دارد.

تنها چیزی که از جایگاه «مرکز امور زنان و خانواده» می‌توان در مورد طرح دورکاری مطرح نمود، آن است که این مرکز با زنانی که مایل بودند از این طرح استفاده کنند همکاری داشته و تلاش کرده تا از آنان حمایت کند. به عنوان مثال ما تلاش کردیم تا زنان دارای همسر یا فرزند معلول و نیز زنانی که فرزندان زیر هفت سال یا مشغول به تحصیل در دبستان دارند در اولویت طرح دورکاری قرار بگیرند.

پروین هدایتی

معاون سرمایه اجتماعی مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری