آقای وزیر ارتباطات, اطلاعاتتان را به روز کنید

استناد به آمار تعداد کاربران اینترنت و افتخار به رتبه جهانی تعداد کاربر یک نوع ساده انگاری فهم مخاطب است چرا که امروزه ٢ فاکتور اساسی تر در زمینه اینترنت ملاک مقایسه کشورها است یکی ضریب نفوذ اینترنت و دیگری اینترنت پر سرعت

دکتر محمد سلیمانی وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات گفته ‌است: «بر اساس اعلام مرکز آمار جهانی اینترنت (internet world stats)، ایران در میان ‌٢٠ کشور دارای بالاترین تعداد کاربران اینترنتی، رتبه ‌١٧ را به خود اختصاص داده است».

این مرکز در آخرین گزارش خود، تعداد کاربران اینترنتی در ایران را ‌٢٣ میلیون نفر اعلام کرده است. وی افزوده: «بر اساس اعلام کارشناسان این مرکز، ضریب نفوذ اینترنت در ایران به ‌٩/٣٤ درصد رسیده و متوسط این شاخص در جهان ‌٩/٢١ درصد است. وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات تصریح کرد: مرکز آمار اینترنت جهانی، ضریب نفوذ اینترنت در خاورمیانه را ‌٣/٢١ درصد اعلام کرده که بر اساس آن، سه درصد از کل کاربران اینترنتی دنیا در خاورمیانه حضور دارند».

وی با بیان این مطلب که بر اساس جداول موجود، ‌٦/١ درصد از کل کاربران جهانی اینترنت، ایرانی هستند، ادامه داد: «ایران توانسته است، بیش از ‌٥٠ درصد از کاربران اینترنتی در خاورمیانه را به خود اختصاص دهد».

او با اشاره به برنامه چهارم توسعه کشور نیز گفت: «بر اساس اهداف این برنامه می‌بایست تا پایان سال ‌٨٨، ضریب نفوذ ‌٣٠ درصدی در حوزه اینترنت محقق شود. سلیمانی تاکید کرد: با تلاش‌های صورت گرفته طی سه سال گذشته، این هدف برنامه چهارم، یک سال زودتر از موعد مقرر، محقق شده است».

در خصوص این اظهارات وزیر ارتباطات چند نکته مطرح است:

١) باعث خوشحالی است که بالاخره پس از چند ماه مسئولان وزارت ارتباطات متوجه وب سایت internet world stats شده و آمارهای خود را به نقل از این وب سایت اعلام می کنند. البته در عصر اینترنت باید توجه داشت که سواد دیجیتالی مخاطب بالا است و او خود می‌تواند با یک جستجوی ساده به سراغ منبع اصلی رفته و آمارهای کامل را مشاهده کند

وقتی به سراغ این وب سایت رفت می‌بیند که اولا آمار مقایسه‌ای ایران در جدول خاورمیانه مربوط به سال ۲۰۰۷ است که بر آن اساس ایران دارای ضریب نفوذ ٢٧.٥ درصد و ۱۸ میلیون نفر کاربر می‌باشد. اما وقتی وارد جزییات آمار مروبط به ایران می شویم متوجه می‌شویم که آمار مارس ٢٠٠٨ ایران نیز استخراج شده اما چون هنوز آمار سایر کشورهای خاورمیانه قدیمی است جدول تغییر نکرده است.

٢) استناد به آمار تعداد کاربران اینترنت و افتخار به رتبه جهانی تعداد کاربر یک نوع ساده انگاری فهم مخاطب است چرا که امروزه ٢ فاکتور اساسی‌تر در زمینه اینترنت ملاک مقایسه کشورها است یکی ضریب نفوذ اینترنت و دیگری اینترنت پر سرعت. با مراجعه به همان منبع اعلامی وزیر ارتباطات می‌توان فهمید که ایران در بین ١٤ کشور خاورمیانه (منهای ترکیه) از نظر ضریب نفوذ اینترنت رتبه پنجم را دارد. و با مراجعه به همان منبع می‌توان دریافت که مثلا کشور هند با ٦٠ میلیون کاربر در حالی در رتبه چهارم جهانی قرار گرفته است که ضریب نفوذ اینترنت در این کشور ٥.٢ درصد یعنی یک چهارم متوسط ضریب نفوذ جهانی است. یا مثلا چین که در رتبه اول تعداد کاربر اینترنت در جهان قرار گرفته هنوز از نظر ضریب نفوذ اینترنت در عدد ١٩ درصد متوقف شده و از این نظر حتی از متوسط جهانی نیز پایین تر است. به عبارت بهتر قرار گرفتن در جدول رنکینگ تعداد کاربران اینترنت تنها با توجه به شاخص تعداد جمعیت می‌تواند معنا دار باشد در غیر صورت یک مغلطه ساده بیش نخواهد بود. به همین جهت است که در لیست جدول مورد استناد آقای وزیر در مورد ٢٠ کشور اول جهان نام های کشورهای پر جمعیتی همچون برزیل، هند، اندونزی، پاکستان، به چشم می‌خورد در حالی که ضریب نفوذ اینترنت در این کشورها در حد ١٠ درصد است و آنها در رتبه بندی جهانی ضریب نفوذ اینترنت جایی ندارند.

٣) و اما در خصوص وضعیت اینترنت پر سرعت که اتفاقا یکی از شاخص‌های رتبه‌بندی کشورها در همان منبع جهانی است وضعیت ایران به کلی متفاوت است شاید به همین دلیل آقای وزیر نخواسته‌اند از این شاخص نامی ببرند.

بر این اساس ایران تنها ٤٦٥ هزار کاربر متصل به اینترنت پر‌سرعت دارد که معادل ٦٦ صدم درصد ضریب نفوذ خواهد شد که جایی در رنکینگ جهانی ندارد.

٤) اما آخرین نکته اینکه کیفیت اتصال به اینترنت نیز ملاک مهم دیگری است که در خبر اعلامی آقای وزیر به آن اشاره نشده است. امروزه در دنیا شیوه اتصال «دایل آپ» به اینترنت تقریبا منسوخ شده است همچنین محدودیت سرعت اینترنت به ١٢٨ کیلو بیت در ثانیه در هیچ جای دنیا سابقه ندارد.

به این دو موضوع باید مساله «نابسامانی فیلترینگ» و «کمبود محتوای فارسی» و «کیفیت استفاده از محتوای اینترنت» و دست آخر «مصرف پهنای باند کل کشور» را نیز اضافه کرد.

شاخص‌های برنامه چهارم توسعه نیز فقط شامل تعداد کاربر و ضریب نفوذ اینترنت نمی‌شود بلکه ضریب نفوذ اینترنت پر سرعت را نیز شامل می‌شود همچنین نگاهی به اصول «سند چشم انداز» مبنی بر کسب رتبه اول ٢٥ کشور منطقه نشان می‌دهد که ایران با رتبه ٧ ضریب نفوذ اینترنت در منطقه، تا رسیدن به آن جایگاه فاصله زیادی دارد.

حمید ضیایی پرور، دانشجوی دکترای تخصصی رشته ارتباطات