جمعه, ۲۱ دی, ۱۴۰۳ / 10 January, 2025
فرقه‌های اسلامی ایران در سده‌های میانه
کتاب «فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه» تالیف و با مقدمه محمدکاظم رحمتی، توسط انتشارات بصیرت در چاپخانه انتشارات حکمت در سال جاری به چاپ رسید. این کتاب در ۲۱۰ صفحه و ۹ مقاله جمع‌آوری شده است.
متاسفانه باوجود منابع فراوان در زمینه فرقه‌های اسلامی ایران در سده‌های میانه، مطالعه و تحقیق در این خصوص کمتر مورد توجه قرار گرفته و بعد تاریخ سیاسی فرق اسلامی بیشتر مورد تاکید قرار گرفته است و البته بی‌توجهی به چنین موضوعاتی به نظام آموزشی ما بازمی‌گردد. از این روی مقالات مندرج در این مجموعه که نگاهی تاریخی به مسائل کلامی فرق اسلامی دارد به این منظور تالیف شده‌اند.
بخش اول کتاب «نکاتی درباره معتزله متاخر: رکن‌الدین محمود ملاحمی و اهمیت وی در تکوین اعتزال» نام دارد که به بررسی‌های تاریخی درباره جریان مهم و تاثیرگذار معتزله در جهان اسلام خصوصا در سده‌های آخر آن پرداخته است. مکتب معتزله که داعیه‌دار عقلگرایی در جهان اسلام بود، از همان آغاز مطالعات اسلام‌شناسی توجه غربیان و مسلمانان را به خود و آثارشان جلب کرده است اما با وجود این تنها آثار اندکی از این جریان مهم و تاثیرگذار یافت شده و اغلب این نسخه‌ها در یمن محلی که بسیاری از آثار معتزلی در آنجا محفوظ مانده موجود است. داستان انتقال نسخه‌های خطی معتزله به یمن نیز خود یکی از مطالب جالب توجهی است که تا به حال تحقیقی درباره آن انجام نشده است.
بخش دوم این کتاب «بخشی از کتاب زیادات‌الاصول» نام دارد که به زبان عربی آورده شده است. ریچارد مارتین در مقاله‌ای عالمانه درباره زیادات الاصول نوشته است کتابی که توسط ابوریده با عنوان فی‌التوحید منتشر شده همان کتاب زیادات شرح‌الاصول است و ابوعلی محمدبن خلاد کتابی به نام الاصول نگاشته است که این کتاب پس از آن به عنوان مصدری برای معتزلیان قرار گرفت و شرح نویسی بر آن متداول گردید.
بخش سوم این کتاب کلام زمخشری نام دارد. مقاله «کلام زمخشری» بررسی درباره جارالله زمخشری و گرایش معتزلی وی است. به نظر می‌رسد حرکت اعتزال با وفات ابوالحسن بصری قدرت علمی خود را از دست داده است، اما با پیدا شدن چند اثر از متکلم معتزلی، رکن‌الدین ملاحتی توجه به جستجو برای یافتن آثار معتزلی جان تازه‌ای یافت و در این میان رساله کوتاه زمخشری در علم کلام با نام «المنهاج فی‌اصول الدین» و کتاب «المعتمد فی الاصول الدین ملاحمی» تحقیق ویلفرد مادلونگ و مارتین مکدرموت دو اثری هستند که به عنوان آخرین تلاش‌های فکری معتزله متاخر منتشر شده‌اند.
بخش چهارم مربوط به «مواجهه قرائیم با تفکر ابوالحسن بصری بر مبنای مجموعه فرکویج در سن پترزبوگ» است که موضوع مورد بحث خانم زابینه اشمیتکه قرار گرفته و مفصل‌ترین بخش کتاب مورد بحث را به خود اختصاص داده است.
بخش پنجم کتاب، مقاله‌ای با عنوان «ماتریدیه در یک نگاه» نوشته ویلفرد مادلونگ نام دارد. این مکتب با آن که یکی از مهم‌ترین مکاتب کلامی جهان اسلام در گذشته و حال است، چندان مورد توجه محققان قرار نگرفته و تنها بتازگی اهمیت این جریان کلامی، مورد بحث قرار گرفته است. نوشته حاضر در این کتاب با وجود اختصار، در ارائه گزارشی تاریخی از این فرقه، بسیار حائز اهمیت است.
بخش ششم تحت عنوان «تکوین تاریخی ماتریدیه بر اساس گزارش ابومعین نسفی» منتشر شده است. ابومعین نسفی یکی از مهم‌ترین متکلمانی است که آثار مختلفی در کلام ماتریدیه به رشته تحریر درآورده است. این مقاله بخشی از کتاب تبصره‌الادله است که به زبان عربی در این کتاب آورده شده است.
بخش بعدی با عنوان «تاثیر شمس‌الدین شهرزوری بر ابن ابی‌الجمهور احسایی» نوشته زابینه اشمیتکه است.
۲ بخش آخر کتاب فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، دو مقاله درباره جریان با اهمیت کرامیه در خراسان است که در چاپ مجدد مقالات تغییراتی در آنها اعمال شده و برخی خطاهای راه یافته در آنها اصلاح شده است.
مریم لباف‌زادی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست