جزایر ناشناخته عربی و خداحافظ خلیج فارس

آغاز قرن ۲۱, دولت امارات عربی متحده اعلام كرد كه «تا ده سال آینده, ۳۲۵ جزیره مصنوعی در آب های خلیج فارس خواهد ساخت», اما هیچ رسانه ای به انعكاس و تحلیل این اقدام و عواقب آن مبادرت نكرد این جزایر قرار است در حاشیه سواحل دوبی كه یكی از هفت امارت این كشور كوچك حاشیه جنوبی خلیج فارس است احداث شوند, اما طرفداران محیط زیست معتقدند كه این توسعه جدید عوارض سنگینی را بر اكوسیستم منطقه خاص حوزه خلیج فارس وارد می كند

با آغاز قرن ۲۱، دولت امارات عربی متحده اعلام كرد كه «تا ده سال آینده، ۳۲۵ جزیره مصنوعی در آب‌های خلیج فارس خواهد ساخت»، اما هیچ رسانه ای به انعكاس و تحلیل این اقدام و عواقب آن مبادرت نكرد. آنچه نگارنده در این نوشتار در پی تبیین آن است، بررسی اجمالی آثار فاجعه بار زیست محیطی احداث این جزایر مصنوعی بر اكوسیستم حوزه خلیج فارس و نقض آشكار معاهدات بین المللی در این زمینه است و نتیجه گیری در این رابطه را بر عهده مخاطبان قرار می دهد.

با آغاز قرن ۲۱، دولت امارات عربی متحده اعلام كرد كه «تا ده سال آینده، ۳۲۵ جزیره مصنوعی در آب‌های خلیج فارس خواهد ساخت»، اما هیچ رسانه ای به انعكاس و تحلیل این اقدام و عواقب آن مبادرت نكرد.

این جزایر قرار است در حاشیه سواحل دوبی كه یكی از هفت امارت این كشور كوچك حاشیه جنوبی خلیج فارس است احداث شوند، اما طرفداران محیط زیست معتقدند كه این توسعه جدید (جزایر مصنوعی) عوارض سنگینی را بر اكوسیستم منطقه خاص حوزه خلیج فارس وارد می‌كند.

مجری این فاجعه زیست محیطی، تشكیلات دولتی توسعه نخیل (Nakheel) در دوبی می‌باشد كه مجری ساخت سه جزیره به شكل نخل(Palm Lands) كه طول هر كدام بیش از ۶ كیلومتر است و یك جزیره بیضوی به شكل نقشه ۵ قاره كره زمین(The World) در منطقه ای بطول ۹ كیلومتر و عرض ۶ كیلومتر است و بودجه ای ۲۰ بیلیون دلاری را برای آن در نظر گرفته است.

این پروژه با شعار: «مكانی بی نقص برای دور شدن از دنیا» قطعاً سود كلانی را نیز از این تخریب آشكار محیط زیست برای بانیان آن در بر خواهد داشت.

جالب آنكه سلطان بن سلیم (Sultan bin Sulayem)، مدیر پروژه جزایر مصنوعی می‌گوید كه این پروژه خود، موجب پیدایش یك اكوسیستم خواهد شد!

وی معتقد است «ته دریای دوبی مانند یك بیابان است. من معمولا در آنجا غواصی می‌كردم و در واقع مقدار قابل توجهی از مرجان در آنجا ندیدم. فقط چند صخره محدود، باقی آن تماما صاف و شنی بود و هیچ نشانی از زندگی یا محل مناسبی برای ماهی‌ها در آن دیده نمی‌شد.»!

بن سلیم، همچنین معتقد است كه ساخت این جزایر كه از نظر بسیاری از اهالی دوبی بیش از حد نمایشی هستند، بسیار لازم است زیرا تنها ذره‌ای از ساحل خلیج فارس به امارات تعلق دارد و «هنگامی كه این پروژه تمام شود، ما به جای ۶۰ كیلومتر، ۱۲۰۰ كیلومتر ساحل خواهیم داشت.»!

اما آنچه نگارنده در این نوشتار در پی تبیین آن است، بررسی اجمالی آثار فاجعه بار زیست محیطی احداث این جزایر مصنوعی بر اكوسیستم حوزه خلیج فارس و نقض آشكار معاهدات بین المللی در این زمینه است و نتیجه گیری در این رابطه را بر عهده مخاطبان می‌گذارد.

آنچه مبرهن است خلیج فارس كه همواره از آن به عنوان «گهواره تمدن» و «قلب تپنده خاورمیانه» یاد شده، به عنوان دریایی نیمه بسته دارای اكوسیستم منحصربه‌فردی در میان حوزه‌های آبی جهان است.

عمق این اقدام فاجعه بار امارات متحده عربی همزمان با پایان احداث اولین جزیره نخل نمایان شد. زمانی كه به اذعان رسمی مجریان، برای این پروژه ۱.۶۵ بیلیون متر مكعب ماسه و ۸۷ میلیون تن صخره جا به جا شد و برای تكمیل آن ۱ بیلیون تن صخره به محل آورده شد.

اما عواقب اولیه این دستكاری آشكار در طبیعت به گزارش كارشناسان سازمانهای ناظر بین المللی چه بود؟

۱- تنها ساحل مرجانی شناخته شده در دوبی، در طی این عملیات از بین رفتند.

۲- آشیانه‌های ساحلی لاك‌پشت‌های دریایی (گونه خاص منطقه خلیج فارس) ویران شدند.

۳- جریانهای طبیعی آب تغییر مسیر داده‌اند.

۴- گل و لای حاصل از كار، آبهای شفاف و شیشه ای را به شكل لجن زار در محدوده این جزایر مصنوعی درآورده است كه در حال پیش روی است.

فردریك لاونی (Frederic Launay) سرپرست دفتر پشتیبانی از حیات وحش جهان در دوبی در گزارشی در سال ۲۰۰۵ اعلام كرد:

«این كار، به خصوص در محل ایجاد اولین جزیره، برای محیط زیست طبیعی دوبی بسیار زیان آور بود. اتفاقی كه افتاده شرم آور است زیرا آنجا یك مكان طبیعی بسیار عالی بود و تا مدتی امكان حفاظت و بازگشت به حالت اولیه وجود داشت و هنوز چیزی از سرمایه طبیعی باقی مانده بود تا با آن بتوان به جایی رسید. اما آن فرصت از دست رفت و اكنون ما تنها می‌توانیم از ترمیم و تسكین صحبت كنیم».

جالب آنكه دكتر عماد حفار(Imad Haffar) رئیس تحقیقات و توسعه پروژه نخیل، در پاسخ به اظهارات لاونی گفت: "من در این تكنولوژی هیچ ایرادی نمیبینم. ما زمانی كه این كار را در ابعاد بسیار بسیار وسیعتر انجام دادیم، باید منتظر نتیجه شویم. منظور من از ابعاد بزرگ، ابعادی غول آسا است.»!

در حالیكه كه كشورهای ساحلی خلیج فارس، هنوز واكنش مؤثری در این رابطه نداشته اند، پروژه دوم نیز آغاز شده و علاوه بر تمام اینها، بقایای دو هواپیمای جنگی، چند جمبو جت و هفت كرجی به اعماق دریا برده شده‌اند تا برای غواصان یك پارك زیر دریایی موضوع دار به وجود بیاورند! این اقدام نیز كه نقض آشكار قوانین بین المللی در بستر دریاها كه از آن با عنوان «میراث مشترك بین الملل» یاد می‌شود، باعث ویرانی بستر دریایی در اطراف این جزایر مصنوعی شد و مسئولان نخیل تنها پاسخس كه داشتند اسن بود كه: «گل و لای ناشی از این عملیات بالاخره نشست خواهد كرد و آب صاف خواهد شد.»!

لاونی، در گزارش‌های بعدی خود اظهار داشت: متأسفانه مقامات امارات در امر بررسی عواقب این پروژه مخرب موفق نبوده‌اند.

در این راستا، مسئولین پروژه نخیل در جواب اعتراض دفاتر حفظ محیط زیست گفته‌ اند كه آنها زیانی به اكوسیستم وارد نكرده‌اند و بیشتر مرجانهای ساحلی در این منطقه، قبلاً مرده بودند!

اما، فاجعه اصلی در این راستا مراحل آغازین را طی می‌كند كه در صورت تكمیل آن در یك جمله باید گفت: «خداحافظ خلیج فارس»! مقامات امارات عربی متحده، اقدامات اولیه برای پروژه نقشه دنیا، را كه مساحتی حدود ۶۳ كیلومتر مربع از اكوسیستم خلیج فارس را كاملاً نابود می‌كند، آغاز كرده‌اند. این جزایر ناشناخته در حالی سر از آب در می‌آورند كه نه تنها مخالفتی از سوی كشورهای منطقه مشاهده نمی‌شود، بلكه در كمال تأسف در برخی از جراید و سایتهای اینترنتی داخل كشور نیز شاهد تبلیغ پیش فروش منازل واقع شده در این جزایر هستیم!

اگرچه اخیراً زمزمه هایی از برخی نمایندگان استانهای جنوبی كشور در مجلس شورای اسلامی، در رابطه با جلوگیری از این تخریب زیست محیطی و نقض آشكار قوانین بین المللی و ارسال نامه‌های اعتراض آمیز به مجامع بین المللی شنیده شد، اما این اقدامات در برابر سرعت پیشرفت این پروژه‌ها و تخریب حیات طبیعی خلیج فارس مؤثر نخواهند بود.

در این راستا، در حالی كه به لحاظ اهمیت جلوگیری از آلودگی و حفظ محیط زیست خلیج فارس در ارتباط با اكتشافات، حفاریها و آلودگیهای نقتی سازمانهای منطقه‌ای مهمی همچون «راپمی» توسط امضاء كنندگان كنوانسیون ۱۹۷۸ كویت، (كشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی امارات عربی متحده)، تشكیل شده و فعالیت می‌كنند، اما تاكنون اقدامات جدی و بازدانده ای در این رابطه از سوی هیچ یك از كشورها بطور گروهی و یكجانبه انجام نشده است.

این سهل‌انگاری غیر قابل قبول به غیر از آنكه مساوی با نابودی حیات نمونه حوزه آبی خلیج فارس خواهد شد، قطعاً دیگر كشورهای كوچك حاشیه جنوبی خلیج فارس را نیز كه با كمبود جدی حوزه سرزمینی و وسعت مواجه هستند به اقدامات مشابه رهنمون می‌كند، كما اینكه «كویت و بحرین» نیز اخیراً اعلام كرده‌اند طرح‌های مشابهی را در دست بررسی دارند!

و لذا تشكیل گروه‌های كاری متشكل از متخصصین حقوقی و زیست محیطی برای بررسی آثار مخرب احداث این جزایر مصنوعی و جلوگیری از تداوم انجام آن با حضور كشورهای حاشیه خلیج فارس امری ضروری و غیر قابل اجتناب است.

نویسنده: مهدی علیخانی