۲۳ اسفندماه ۱۲۹۰ ـ مورگان شوستر آمریکایی که روسیه برای اخراج او به دولت ایران اولتیماتوم داد

مورگان شوستر آمریکایی که به تصویب مجلس شورای ملی برای سر و سامان دادن به مالیه ایران و ایجاد یک خزانه نوین استخدام و وارد ایران شده بود در این روز در اسفندماه ۱۲۹۰ ( مارس ۱۹۱۲ …

مورگان شوستر آمریکایی که به تصویب مجلس شورای ملی برای سر و سامان دادن به مالیه ایران و ایجاد یک خزانه نوین استخدام و وارد ایران شده بود در این روز در اسفندماه ۱۲۹۰ ( مارس ۱۹۱۲ ) از ایران خارج شد. استخدام او بدون جلب موافقت قبلی انگلستان و روسیه بود که طبق موافقتنامه دو جانبه سال ۱۹۰۷ سن پترزبورگ وطن ما را میان خود به مناطق نفوذ قسمت کرده بودند. از سوی دیگر ، شوستر پس از تاسیس خزانه داری کل ، یک واحد پلیس مالیات و حافظ خزانه داری مرکب از عده ای ژاندارم تشکیل داده بود که روسها با این کار موافق نبودند.

دولت روسیه در هشتم آذر ماه ۱۲۹۰ خورشیدی به ایران یک اولتیماتوم سه ماده ای تسلیم کرده بود که ماده اول آن اخراج شوستر و ماده دیگرش خودداری از استخدام خارجی بدون جلب موافقت قبلی روسیه و انگلستان بود .

مجلس شورای ملی این اولتیماتوم را رد کرد که ۲۴ آذر دولت روسیه به ایران اخطار کرد که اگر ظرف ۴۸ ساعت مفاد اولتیماتوم را اجرا نکند نیروهای آن کشور که به حرکت در آمده اند وارد تهران خواهند شد.

در این میان یپرم خان ( ازمجاهدان سابق ) رئیس پلیس تهران به مجلس اخطار کرد که به مصلحت است اولتیماتوم روسیه را بپذیرد که مجلس پذیرفت و چهار روز بعد مراتب به شوستر ابلاغ شد که دیگر سمتی ندارد و پلیس او نیز منحل شده است. شوستر درخواست غرامت کرد و در بهمن ماه غرامت او پرداخت شد.

شوستر پس از باز گشت به آمریکا خاطرات خود از اقامت در ایران شامل مشاهدات و ضعفهایی را که دیده بود در کتابی منتشر ساخت که تا کنون چندین بار تجدید چاپ شده است . این کتاب وخامت اوضاع ایران و مداخلات خارجی در آن زمان را منعکس کرده است.

در سال ۱۳۲۱ دولت ایران برای تمشیت امور مالیه خود یک آمریکایی دیگر به نام دکتر میلسپو را استخدام کرد. وی که در اسفند ماه این سال کار خود را در تهران آغاز کرده بود بعدا با مخالفت مدیروقت بانک ملی رو به رو شد و در اسفند ماه ۱۳۲۲ ( درست یک سال بعد ) از ایران خارج گردید.