طبقه بندی همانژیوم ها

در چند هفته یا چند ماه نخست باید کودک دارای همانژیوم را از نظر سیر پیشرفت آن به دقت زیر نظر قرار داد و در درمان ضایعه با لیزر محتاط بود

در چند هفته یا چند ماه نخست باید کودک دارای همانژیوم را از نظر سیر پیشرفت آن به دقت زیر نظر قرار داد و در درمان ضایعه با لیزر محتاط بود. راهنمای درمان آن است که بدانیم با چه سرعتی این مالفورماسیون جمع و جور شده و چروک بر می‌دارد یا در اصطلاح پیر می‌شود. استفاده از لیزر ممکن است سبب افزایش عوارض شده و باید در مرحله‌ی نهایی استفاده از یک رویکرد چند روشی مورد استفاده قرار گیرد.

به این جهت، استفاده از طبقه‌‌بندی در این مورد با اهمیت است. همانژیوم‌های مادرزادی که با سرعت چروک برمی‌دارند.

rapidly involuting congenital hemangioma یا (RICH) ممکن است در زمان ولادت به طور کامل شکل گرفته باشند.این نوع همانژیوم‌ها به سرعت ناپدید می‌شوند و به سرعت پس می‌روند و از حجم شان کاسته می‌شود.

در این مورد ضایعه شبیه سوفله‌یی می‌شود که در وسط فرو رفته است.

همانژیوم‌های مناطق دیستال مانند انگشتان دست و پا سریع‌تر از ضایعات مناطق دیگر چروک برداشته‌ و پیر می‌شوند.

این مسأله در مقالات انتشار یافته در مورد همانژیوم چندان مورد توجه نبوده است.

بعضی از همانژیوم‌ها به کندی چروک بر می‌دارند و ممکن است ۲ تا ۱۰ سال طول بکشد تاخود به خود به سمت درون ضایعه جمع شوند. بعضی موارد همانژیوم درزمان تولد آشکار نیستند و رشد آنها بعد از دوره‌ی نوزادی از ۳ تا ۱۲ ماه بعد آغاز می‌شود.

به عنوان مثال، اولسراسیون‌های میاندروراهی یا لب که کمی پس از ولادت دیده می‌شوند تقریباً همیشه همانژیوم هستند.

همانژیوم‌ها ممکن است کوچک باشند ولی مورد توجه والدین قرار گرفته باشند. در این مورد باید اطمینان یافت که والدین می‌فهمند که باید هر نوع مورد رشد یا جوانه‌ی به وجود آمده را به پزشک اطلاع دهند.

به عکس، آن دسته همانژیوم‌های مادرزادی که چروک بر نمی‌دارند (NICH) بیشتر شبیه‌ مالفورماسیون‌ها می‌باشند. این ضایعات، همراه کودک بزرگ می‌شوند و چروک بر نمی‌دارند.

و تنها راه درمان این ضایعات برداشتن آنها با جراحی است.

حال باید دید تفاوت میان NICHو RICH در کجا است.

در ابتدا ممکن است این دونوع ضایعه شبیه باشند. اساساً ضایعه‌یی که همراه بزرگ شدن بیمار، بزرگ می‌شود از نوع NICH است و به این جهت تشخیص تنها به صورت گذشته نگر انجام می‌شود.

رنگ ضایعه‌ی NICH متمایل به آبی یا رنگ پریده است و در آغاز دارای ظاهر بزرگ و ارغوانی بد رنگ نیست.

درگیری بالینی همانژیوم به فراتر از پوست می‌رود و ممکن است کبد، دستگاه عصبی مرکزی و لوله‌ی معده و روده را درگیر کرده باشد. نکته‌ی آموزشی در این مورد استفاده از سیستم امتیاز دهی ۵ امتیازی است. اگر امتیاز همانژیوم ۴ یا بیشتر باشد، ۶۳% بیماران دارای گرفتاری مجرای هوایی و حدود ۴۰% به تراکئوستومی نیازدارند.

توصیه‌ می‌شود ضمن آنکه برای این بیماران مشاوره‌ی گوش و حلق و بینی درخواست می‌شود، استروئیدهای خوراکی نیز تجویز گردد.

در صورتی که تعداد همانژیوم‌ها متعدد باشد (بیش از ۵ یا ۶%) افزایش احتمال همانژیوم در سایر نقاط مانند کبد وجود خواهد داشت و به این جهت باید سایر مناطق از جمله دستگاه عصبی مرکزی، در صورت مبتلا بودن کبد باید اسکن شوند.

درمان همانژیوم‌ها شامل است بر استفاده از استروئید‌های موضعی یا تزریق استروئید درون ضایعه‌ی انتخابی. در موارد تهدید کننده یا در موارد تهدید عملکرد عضو به مدت ۴ تا ۸ هفته از ۲ تا ۴ میلی‌گرم استروئید به ازای هر کیلوگرم استفاده می شود و ظرف ۲ تا ۳ ماه از مقدار دارو می‌کاهند. عده‌یی در این مورد استفاده از آلفا اینترفرون را نیز توصیه کرده‌اند که دارای عوارض جانبی بیشتری است.

استفاده‌ی روزانه از پترولاتوم درضایعات سطحی سبب به حداقل رسیدن تغییرات ثانوی از جمله اولسراسیون می شود.

برخی از imiquimod با نام تجارتی Aldara استفاده می‌کنند. در این مورد، بررسی‌های انجام شده اندک است و اصولاً بهتر است در موارد همانژیوم‌های بزرگ یا تهدید کننده‌ی زندگی یا عملکردی از این دارو استفاده نشود زیرا احتمال التهاب، آغالش و ایجاد اسکار بسیار زیاد است.

در درمان همانژیوم‌ها نتایج اولیه‌ی استفاده از پالس - دای لیزر امیدوارکننده بوده است ولی اکنون مشخص شده است که اگرهمانژیوم دارای جزء عمقی باشد، استفاده از لیزر ارزشی ندارد، زیرا لیزر فقط در ضایعات سطحی موثر است.

طی یک بررسی، در ۱۲۱ بیمار تحت درمان با پالس- دای لیزر، قرمزی سطح ضایعه بهبود یافت ولی اختلافی ازنظر پاک شدن یا تحلیل کامل در گروه لیزر در مقابل گروه مشاهده وجود نداشت.

آتروفی جلد و هیپوپیگمانتاسیون به طور قابل توجه در گروه لیزر بیشتر بود و به این ترتیب یقیناً درمان با لیزر بالقوه سبب افزایش عوارض می‌شود.

اما پس از خاتمه‌ی روشهای درمانی دیگر، بهتر است از لیزر به عنوان جزئی از درمان چند روشی استفاده شود. یک اندیکاسیون بالقوه بعد از جراحی به منظور کوچک کردن حجم‌ همانژیوم و بهبود وضع تلانژیکتازی‌ها است.

دکتر فرشاد مهدوی

جراح