آن روی سکه توسعه هند

در چند دهه اخیر و در پی سرمایه گذاری چند ده میلیارد دلاری ابر شرکت های خارجی در کشور هند, بسیاری از کارشناسان دنیا از این کشور به عنوان یکی از الگوهای توسعه یاد می کنند

در چند دهه اخیر و در پی سرمایه‌گذاری چند ده میلیارد دلاری ابر شرکت‌های خارجی در کشور هند، بسیاری از کارشناسان دنیا از این کشور به عنوان یکی از الگوهای توسعه یاد می‌کنند. اما در فراسوی شعارهای مربوط به بازار آزاد، جهانی‌سازی و انقلاب سبز، حقایق ناگفته‌ای از زندگی مردم این کشور وجود دارد که ناگفته مانده است. به گزارش فارس،افزایش فاصله طبقاتی، گسترش بیماری‌های عفونی و مسری قابل پیشگیری و ترک تحصیل‌های گسترده درمیان کودکان، بخشی از این حقایق است که در فراسوی شعارهایی نظیر گسترش فناوری اطلاعات در هندوستان، با نادیده‌انگاری روبه‌رو شده است. نویسنده این مقاله معتقد است که تغییر وضعیت کنونی، نیازمند اصلاحاتی گسترده و فراگیر در همه سطوح مدیریت این کشور فقیر می‌باشد.

در فیلم «سفر به هند»، هنرپیشه فیلم «آدلا کوئستد» در صدد کشف هند واقعی و چیزی فراتر از اندیشه کلیشه‌ای مستعمره انگلستان می‌باشد. در پایان نیز وی در می‌یابد که او در گذشته دچار کج‌فهمی و درکی نادرست بوده است. اینک نیز در سایه عطش جهانی در راستای جهانی‌سازی، هند واقعی به دنبال فرصت‌های بدون مرز بوجود آمده در سایه تغییرات مربوط به بازار آزاد می‌باشد، هرچند ما در این فرآیند می‌توانیم ناگفته‌هایی را مطرح کنیم.

امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، ما شاهد تلاش در جهت تقویت اندیشه‌های جهانی‌سازی بوده‌ایم واینک هند نیز با حرکت در مسیر چین، به دنبال دستیابی به یکی از بیشترین نرخهای رشد اقتصادی است. از بخش فناوری اطلاعات تا فولاد،سیمان و قطعات خودرو، شرکت‌های هندی در سراسر دنیا حضور یافته‌اند. البته سمبل‌‌های این توسعه و پیشرفت در همه‌جا قابل مشاهده است؛ چراکه به عنوان مثال، گسترش روزافزون فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ نشان‌دهنده شکل‌گیری یک طبقه متوسط ۲۵۰ میلیون نفری در این کشور می‌باشد. همه ماهه نیز، ۵ میلیون نفر به تعداد استفاده کنندگان از سرویس‌های تلفن همراه در هند اضافه می‌شود. بازار سهام نیز در مرحله رشدی انفجاری قرار دارد و سرمایه‌گذاران خارجی نیز به این کشور آمده‌اند.

اما امروزه به سادگی می‌توان «هند واقعی» را به فراموشی سپرد. چرا که هند کشوریست که همه ساله در آن ۲.۸ میلیون کودک به دلیل تغذیه نامناسب و بیماری‌هایی که به راحتی قابل پیشگیری و درمان هستند، جان خویش را از دست می‌دهند. این تعداد، تقریباً یک چهارم کل کودکانی است که در سراسر جهان، جان خویش را از دست می‌دهند. تقریباً نیمی از کل کودکان هندی، دچار کم‌وزنی بوده که این نرخ حتی از وضعیت کودکان اتیوپیایی هم وخیم‌تر است. درهمین حال، باید اضافه نمود که ۳۰۰ میلیون هندی، درآمد روزانه‌ای کمتر از ۵۰ پنی دارند.

براساس هریک از معیارهای توسعه و رشد اقتصادی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی این کشور، بسیار نامناسب است. از لحاظ توسعه انسانی نیز این کشور روند رشد اندکی دارد. البته هند در مقایسه با همسایگانش، وضعیت بهتری دارد، چراکه به عنوان مثال، بنگلادش فقیرتر از هند بوده و رشد اقتصادی کمتری را نیز داراست. اما در طول دهه گذشته، دولت بنگلادش توانسته نرخ مرگ و میر کودکانش را ۵۰ درصد بیشتر از هندی‌ها کاهش دهد و هم اینک بنگلادش از نرخ زنده ماندن کودکان بهتری نسبت به هندوستان برخوردار است.

ازسوی دیگر، هنگامی که وضعیت فقر و درآمدهای مردم هند را مورد بررسی قرار می‌دهیم، تصویر بدست آمده پیچیده‌تر می‌گردد. خبر خوب این است که نرخ کلی فقر، همه ساله ۱ درصد کمتر می‌گردد. ولی خبر بد اینست که این وضعیت تنها به دلیل رشد بالای اقتصادی بوجود آمده در دهه گذشته، پدید آمده است.

اما چه چیزی، هند را تا این حد عقب نگاه داشته است؟ هند کشوریست که ما در آن با انواع تقسیم بندی‌ها روبروهستیم. مثلاً از لحاظ پویایی اقتصادی، ایالت‌های جنوبی هند در مقایسه با ایالت‌های شمالی، از وضعیت بهتری در حوزه‌هایی نظیر شهرسازی و کشاورزی و فاصله فقیر و غنی برخوردارند. نهادهای اقتصادی و اتحادیه‌های جهانی هم‌ تأثیر اندکی بر این تقسیم‌بندی‌ها داشته‌اند، چراکه رشد اقتصادی بالا در نهایت تنها به رشد فقر در این کشور انجامیده است. مثلاً موج انفجار تکنولوژی‌های پیشرفته را در نظر بگیرید. این فناوری‌ها از سوی عده‌ای به عنوان نیرویی در جهت ایجاد انقلابی در جامعه هند نگریسته می‌شود، اما واقعیت بسیار ملال‌آور است. بخش فناوری اطلاعات (IT) در مجموع برای ۱ میلیون نفر اشتغال ایجاد نموده است، درحالی که همه ساله ۸ میلیون نفر به جمع متقاضیان کار در این کشور بزرگ افزوده می‌گردد. نرخ اشتغال در بخش کشاورزی سنتی نیز در دهه گذشته روبه کاهش نهاده است و بدین ترتیب کشاورزی که منبع زندگی سه چهارم جمعیت هند می‌باشد، در دایره بسته رشد پایین و کاهش سرمایه‌گذاری، گرفتار آمده است. ازسوی دیگر، ضعف خدمات دولتی نیز تأثیرات ناشی از این رشد نامتوازن را با گسترش بیشتری روبرو کرده است. مثلاً ایالت اوتارپرادش با جمعیتی بیش از دو کشور آلمان و انگلستان، از لحاظ گسترش واکسیناسیون، وضعیتی بدتر از کشور فقیر مالی و از لحاظ نرخ مرگ و میر کودکان، وضعیتی مشابه کشور سودان دارد.

سیستم آموزش عمومی هم در وضعیتی وخیم قرار دارد. چراکه تنها کمتر از ۱۰ درصد کودکان وارد دبیرستان‌ها می‌شوند. رهبران تجاری هند نظیر «نارایانا مورتی»، مدیر گروه شرکت‌های فناوری اطلاعات اینفوسیس (Infosys)، هشدار داده است که سیستم صنعتی کشورهای جهان اول، نمی‌تواند بر پایه بی‌سوادی گسترده، عدم دسترسی به آموزش‌های مدرسه‌ای و نابرابری‌های کلان جنسیتی موجود در کشورهایی نظیر هند، بنا شود.

بدین ترتیب به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری اندک و موقتی به همراه عدم پاسخگویی در بخش خدمات را باید علت اساسی شکل‌گیری این مسائل دانست. باتوجه به نرخ‌های پایین اخذ مالیات و کسری بودجه عظیم اکثر ایالت‌ها، رشد اقتصادی موجود به سرمایه‌گذاری‌های عمومی و دولتی قابل استفاده برای مردم تبدیل نشده است. البته توزیع مجدد ثروت می‌تواند تاحدودی مشکلات کنونی را حل نماید. چراکه مثلاً در سال‌های اخیر، اعتبارات دولتی بیشتری در جهت پرداخت یارانه به طرح‌های دسترسی کشاورزان ثروتمند به آب رایگان (علی‌رغم نتایج اسفبار و نابود کننده این طرح‌ها بر محیط زیست این مناطق) در مقایسه با بودجه‌های پرداخت شده در بخش مراقبت‌های اولیه بهداشتی و درمانی ازسوی دولت هند هزینه شده است.

درحالی که تعدادی از کارشناسان از نرخ‌های رشد اقتصادی اعلام شده در مورد دولت هند، بهت‌زده شده‌اند، مردم هند دیدگاه بسیار فراگیرتر و عمیق‌تری دارند. چراکه سال گذشته، آنان دیگربار به دولتی که با شعار «هند، می‌درخشد» به قدرت رسیده بود، رأی ندادند. زیرا هندی‌ها معتقد بودند که در برنامه‌های این دولت، عدالت اجتماعی نادیده گرفته شده است. اما تغییر این دیدگاه، نیازمند اصلاحاتی گسترده و فراگیر است که باید درمیان همه رده‌های حکومتی و آن‌هایی که اقتصاد این کشور را به این مرحله رسانده‌اند، جاری گردد.

نویسنده: کوین واتکینز