خاطرهٔ فینال ها

وقتی مجبوری به یك مقوله دهه هشتادی بپردازی, از حس نوستالژیك ورزشی آن دوران فقط به یك نام می رسی دیه گو مارادونا به خصوص برای ما جوانان آن دوره كه ستاره سازی, منطقه ممنوعه ای بود كه ورود به آن تبعات بسیاری داشت

● فینال ۱۹۸۲؛ نیمكت داغ

داستان ایتالیای ۸۲ هنوز هم برای هواداران لاجوردی شیرین است. ایتالیای انزو بیرزوت به طرزی رقت انگیز و فقط با سه تساوی به مرحله دوم بازی ها رسید. در مرحله دوم كه به شكل گروهی برگزار می شد، آنها در میان دو قدرت آمریكای جنوبی سر بلند كردند، سپس با كنار زدن لهستان به فینال مادرید رسیدند.

حریف آلمانی بود كه چهار سال در برابر حریفان اروپایی بدون شكست بود و در نیمه نهایی فرانسه را با میشل پلاتینی مغلوب كرده بود. آلمان ها رومنیگه را كه دو سال پیاپی مرد سال اروپا شده بود در خط حمله داشتند و در كنار او پیر لیت بارسكی جوان بازی می كرد. اما ایتالیا مانند همیشه با دفاعی بتونی با چهار مدافع قدرتمندش جنتیله، كولوواتی، مرحوم شیرآ و كابرینی به میدان آمده بود اما به دلیل غیبت بازی سازش جان كارلو آنتونیونی، جوزپه برگومی ۱۸ساله به خط دفاع آمده بود تا كابرینی با فراغ بال در حملات آتزوری شركت كند. در نیمه اول حساسیت بالای فینال كمی از كیفیت كار كاسته بود. لحظات به یاد ماندنی نیمه اول از دست رفتن پنالتی آنتونیو كابرینی و چهره پراسترس انزو بیرزوت بود كه مثل همیشه لب هایش را می گزید! نیمه دوم برای آتزوری رنگ دیگری داشت. در دقیقه ۵۶ داور مسابقه پشت محوطه جریمه آلمان خطایی را اعلام كرد.

درحالی كه دو یار تیم آلمان مشغول اعتراض به اومبرتو كوئیلو داور برزیلی مسابقه بودند ماركو تاردلی بازی را به گردش درآورد و در پی سانتری كه از سمت راست به روی دروازه فرستاده شده بود، چند بازیكن ایتالیایی به سمت توپ یورش بردند و بعد از عبور توپ از چند بازیكن دو تیم، پائولو روسی به سبك گرد مولر از راه رسید و همچون مار افعی دروازه شوماخر را باز كرد و به دنبال آن پرچم های سه رنگ ایتالیا در سانتیاگو برنابئو به رقص درآمد. سپس نوبت به ماركو تاردلی رسید تا بعد از خیمه طولانی مدت ایتالیایی ها در محوطه جریمه ژرمن ها ضربه پای چپ خود را به تور بدوزد و شادی منحصر به فرد بعد از گلش را به نمایش درآورد. ضربه آلتو بلی آخرین ضربه بر پیكر نیمه جان آلمان ها بود و ضربه دیدنی پل برایتز در فاصله ۹ دقیقه به پایان بازی تنها تسكینی بر غم قهرمان اروپا بود. اهدای جام به وسیله ساندرو پرتینی رئیس جمهور ایتالیا صورت گرفت و بعد از آن دینو زوف افسانه ای جام طلایی را بالای سر برد و لاجوردی دوستان را در سرتاسر جهان به پرواز درآورد.

● فینال ۱۹۸۶؛ جام دیه گو

وقتی مجبوری به یك مقوله دهه هشتادی بپردازی، از حس نوستالژیك ورزشی آن دوران فقط به یك نام می رسی؛ دیه گو مارادونا. به خصوص برای ما جوانان آن دوره كه ستاره سازی، منطقه ممنوعه ای بود كه ورود به آن تبعات بسیاری داشت.

بعد از آنكه برزیل افسانه ای مقابل فرانسه تیمی كه قهرمان جام ملت های اروپا شد حذف شد تنها امید ما به مارادونا بود، مارادونایی كه در آن زمان هنوز روحیه سركش او را نیافته بودیم وگرنه الگوی دیگر عقاید ما نیز می شد.

جام جهانی ،۸۶ خود داستان دیگری دارد. در سال ۱۹۷۸ در بوئنوس آیرس فیفا رسماً اعلام كرد كه كلمبیا میزبان جام جهانی ۸۶ است، تا بعد از اسپانیا- ۸۲ - ضیافت جهانی را برگزار كند. قاچاق كوكائین و ضعف های اقتصادی اما میزبانی را از كلمبیا گرفت و اگر فشار برزیلی ها و آرژانتین نبود، میزبانی به اروپا می رفت. جام باید در آمریكای لاتین برگزار می شد و در آن مكان می ماند. مكزیك با حمایت دیگر تیم های منطقه در واقع تن به میزبانی داد. اولین ترفند برای نابودی اروپا، برگزاری مسابقات در ساعت ۱۲ ظهر بود، در گرمای بالای ۴۰ درجه مكزیكوسیتی و دیگر شهرها. دانمارك، اسپانیا، شوروی و حتی فرانسه و آلمان در همین گرمای مكزیك آب شدند. فینال اما خود داستان دیگری است.

آلمان غربی پس از حذف وحشتناك در جام ملت های اروپا ،۸۴ وارد عصر تازه ای شده بود، بكن باوئر آمد تا نسل تازه ای بسازد. تیزهوشی، نظم و انضباط آلمانی باعث شد تا غربی های آلمان تا فینال پیش روند. حتی رسیدن به فینال طراحی شده بود - قرار گرفتن در رده دوم گروهی تا راهی آسان تر طی شود - اما در فینال آسیب دیدگی كارل هاینس رومنیگه، فلیكس ماگات و عدم تمركز شوماخر كه پیش از بازی فینال با كادر فنی درگیر شده بود و حتی قرار بود كه اولی اشتاین درون دروازه قرار گیرد عواملی بود تا آرژانتین فاتحانه جام را به دست بیاورد. آرژانتین اما رهبری داشت كه می توانست لشكر خود را به درستی فرماندهی كند و هیجان بزرگ جام ،۸۶ با نام دیه گو مارادونا پیوند خورد.

مقصر من نیستم، چه كسی است كه ویژگی جام جهانی ۱۹۸۶ را بدون مارادونا به خاطر آورد؟

● فینال ۱۹۹۴؛ كسالت بار

فینال برخلاف پیش بینی ها بود. در جوی نسبتاً برزیلی كه پس از دوازده سال، باز هم ایتالیا را در آخرین بازی جام می دیدید. آنها البته با خوش شانسی به استادیوم رزبال رسیده بودند و به واسطه درخشش روبرتو باجو كه از پرطرفدارهای جام به شمار می رفت، حداقل یك نود دقیقه دوست داشتنی را نوید می دادند. به هر حال وقتی تیم مقابل برزیل باشد، چاره ای جز این نیست! نكته جام ۹۴ البته همین جا بود.

یك جام جهانی بی شور و حال همیشگی كه در نبود انگلیس و فرانسه و پس از مشكل تراشی فیفا برای آرژانتین و مارادونا و البته حذف آلمان، خالی از ستاره ها و اسم ها بود. مسابقاتی كه اگرچه تا كله صبح فوتبالی های داخلی را جلوی تلویزیون نگه می داشت، اما به هر حال یكی از ضعیفترین دوره های تاریخ جام لقب می گرفت. اما درباره فینال: ایتالیا - برزیلی كه می توانست بی حوصلگی روزهای قبل را جبران كند.

اول اینكه ساعت برگزاری فینال حوالی ظهر به وقت آمریكا بود یعنی در بدترین زمان ممكن برای یك مسابقه. خود استادیوم هم كمی تا قسمتی مسئله دار بود. ورزشگاهی كه اساساً مختص فوتبال آمریكایی بود و رد خط كشی هایش را می شد دور و بر زمین پیدا كرد. دلیل اصلی برای خراب شدن بازی، البته چیز دیگری بود. آریگو ساچی تیمش را محتاطانه به زمین فرستاده بود و برزیل هم اوضاع و احوالش خیلی فرق نمی كرد. پس عجیب نیست كه مهم ترین صحنه به یادمانده از فینال ،۱۹۹۴ چیز دندان گیری نباشد.

مثل موقعیتی كه با همكاری مشترك به به تو و روماریو به بیرون رفت یا لحظه ای كه پالیوكا پس از اشتباه در دفع توپ، با كمك دیرك دروازه اش را بسته نگه داشت. ویولای برزیلی هم از اتفاقات مهم فینال صد و بیست دقیقه ای رزبال بود. ویولا كه احتمالاً تلفظ عجیب و غریب اسمش از سوی گزارشگر بازی یادتان هست، پس از تعویض زینهو، به زمین آمد و با چند دریبل و حركت بدن، در حد یك ستاره خودنمایی كرد. اما بعدترها اسمی از او به گوش نرسید. و بالاخره درباره پنالتی ها كه تا سال ها برای ایتالیایی ها و به ویژه ناكام بزرگش باجو، فراموش نشدنی جلوه می كرد. باجو آخرین پنالتی ایتالیا را دو سه متر بالاتر از دیرك افقی به آسمان زد تا دونگا در غیاب كاپیتان رای، جام را بالای سر ببرد.

مزدك میرزایی

سیامك قلیچ خانی

صدرا مهرابی

مهدی رستم پور

علی محسنی

مهدی زعیم زاده

---