کاشت پسته

كشت پسته در رده های مختلفی از خاك با موفقیت انجام می شود در مناطق پسته كاری ایران بافت شنی لومی كه یك باقت متوسط می باشد بهترین محصول را تولید مینماید

● احداث باغ

▪ خصوصیات خاك:

كشت پسته در رده های مختلفی از خاك با موفقیت انجام می شود. در مناطق پسته كاری ایران بافت شنی لومی كه یك باقت متوسط می باشد بهترین محصول را تولید مینماید. همچنین در بافتهای سنگین تر خاك مثل لوم ـ روسی ـ سیلتی و حتی لوم ـ رسی مصحول مناسبی تولید شده است. وجود زهكش های طبیعی همانند یك لایه شنی در عمق بیش از ۲ متر از سطح خاك، میتواند سنگینی بافت را جبران نماید. مناسبت ترین خاك برای كشت و پرورش پسته از نظر عمق، خاكهایی عمق همراه با بافت یكنواخت میباشد. وجود خاك كم عمق و یا سخت لایه، باعث میشود كه قسمتهای هوائی و زیرزمینی درخت، كوتاه مانده، در نتیجه باروری و عملكرد آن بطور محسوسی كاهش یابد. درختان پسته در شرایط ماندآبی رشد مناسبی ندارند.

▪ كیفیت آب:

در مورد ارزیابی كیفیت آب آبیاری ۴ مورد مهم را باید در نظر گرفت:

۱) در صورتیكه EC آب آبیاری كمتر از ۷/۰ دی زیمنس بر متر(ds/m) بوده و SAR آن كمتر از ۵/۳ باشد، كاربرد آبی هیچگونه محدودیتی ندارد.

۲) در صورتیكه EC آب از ۲ دی زیمنس بر متر (ds/m) بیشتر باشد، سبب تجمع املاح و پیدایش و توسعه خاكها می شود و قلیا می شود. به این دلیل استفاده از چنین آبهایی محدودیت ایجاد میكند.

۳) آب آبیاری كه SAR آن از ۷ بیشتر باشد، سبب كاهش نفوذ آب در خاك میشود. در این حالت ، عدم تعادل بین سدیم محلول با كلسیم و منیزیم موجب پراكندگی ذرات، سله بستن و گرفتن خلل و فرج خاك خواهد شد.

۴) اگر مقدار بر آب آبیاری از ۷/۰ تحت در میلیون و كلر آن از ۳ میلی اكی والان در لیتر متجاوز كند، سبب تجمع این دو عنصر میشود. این تجمع باعث ایجاد مسمومیتهای خاصی در پسته میگردد.

▪ نمونه برداری از خاك و آب:

بهتر است كه نمونه برداری قبل از احداث باغ و یا در حین آن انجام شده و نمونه برداریهای مداوم نیز در سالهای اولیه ایجاد باغ، برای شناسایی و تشخیص میزان عناصر و شرایط شوری و دفع مشكلات آن صورت گیرد. زیرا در این حالت كنترل و املاح مشكلات بسیار آسانتر بوده و هزینه یا خسارت كمتری برای باغدار به همراه خواهد داشت. تهیه نمونه ای آب و خاك باید به نحوی انجام شود كه نماینده واقعی محل باشد.

▪ تهیه نمونه خاك:

نمونه برداری باید در یك زمان معین و مداوم، با توجه به روش آبیاری و تا عمق۲ -۵/۱ متری در اعماق ۲۰۰-۱۶۰-۱۲۰-۸۰-۴۰ سانتیمتر از سطح خاك انجام گیرد. در محل انتخاب شده جهت نمونه برداری، نباید تخلیه موادی مثل كود حیوانی، مصالح ساختمانی و... صورت گرفته باشد.

در صورتیكه زمین شكل هندسی داشته باشد، قطرهای آن را بطور تقریبی رسم نموده، سپس از محل تلاقی آنها یك نمونه و از محل راسلها با كمی فاصله به مركز چهار نمونه تهیه میگردد. اگر زمین مورد بحث شكل هندسی نداشته باشد، در اینصورت به صورت زیگزاگ و یا مارپیچی حركت كرده به نحوی كه در محل هر تغییر جهت، یك نمونه تهیه گردد. مهمترین مرحله در تهیه نمونه خاك، دقت از مخلوط كردن صحیح نمونه ها بمنظور تهیه نمونه مركب میباشد.

▪ تهیه نمونه آب:

نمونه برداری آب به سادگی امكان پذیر است، بدین ترتیب كه ظرف نمونه برداری بایستی تمیز و عاری از هر گونه ماده دیگر باشد. در زمان نمونه برداری، حتی ظروف تمیز و نو را ابتدا با نمونه آب مورد نظر كاملا شستشو داده، سپس كاملا پر میگردد. بطوریكه فضای خاك برای هواد باقی نماند؛ زیرا وجود هوا، باعث رسوب كردن كربنات كلسیم خواهد شد. پس از تهیه نمونه آب، تا زمان تجزیه باید آن را حتما در یخچال نگهداری كرد. در غیر اینصورت در درجه حرارت معمولی اتاق، كلسیم (Ca++) و بیكربنات (Hco-۳) رسوب كرده و شوری كل آب كاهش مییابد. ناگفته نماند كه در زمان تهیه نمونه آب لازم است كه حداقل نیم ساعت از شروع پمپاژ آب گذشته باشد.

آماده سازی زمینپس از تهیه نمونه های آب و خاك، در صورتیكه برای احداث باغ مثبت باشد پروفیل هایی به عمق حداكثر ۲ متر برای شناسایی كامل خاك، در صورتیكه صورت امكان طبقه بندی آن حفر میشود.

برای شروع كار در صورتی كه لایه سطحی خاك (قبل از تسطیح) خیلی شور باشد، لازم است لایه نازكی از سطح خاك را كه محل تجمع املاح است كنار زده و خاكهای جمع شده را از مزرعه خارج نمود.

در صورتی كه پروفیل و نمونه برداری نشان داد كه بافت خاك كاملا شنی بوده و یا تا عمق ۲ متری دارای سخت لایه باشد، باید از احداث باغ در چنین محلی اجتناب نمود. اگر با حفر پروفیل مشخص شد كه خاك محل احداث باغ مطبق میباشد. (یك لایه شنی و یك لایه رسی یا بر عكس)، در این صورت قبل از انجام هر كاری، با توجه به نقشه باغ و تعیین جهت و امتداد ردیفی در محل كاشت، خاك را حداقل به عرض یك متر و به عمق یك تا دو متر با بیل مكانیكی و یا لودر كاملا مخلوط و یكدست مینمایند. با این كار اگر در عمق مذكور سخت لایه ای وجود دارد شكسته میشود.

پس از این میتوان سایر عملیات را طبق نقشه انجام داد. چنانچه سیستم آبیاری غرقابی مدنظر باشد بایستی شیب نهایی به حدود ۲-۱ درصد برسد. اگر در محل كاشت با توجه به نتایج، عملیات اصلاحی لازم باشد در این صورت ممكن است در نوار محل كاشت، گچ یا گوگرد و كود حیوانی پوشیده را به خاك اضافه كرده و سپس كاشت نهال را انجام داد.

لازم به ذكر است جهت اصلاح خاك (درصورتیکه Ph خاک بالاتر از ۷/۵ یا ۸ باشد)

یا اندازه گیری سدیم قابل تبادل و با درنظر گرفتن مقدار بهینه آن، مقدار گچ و یا گوگرد لازم در هر هكتار را محاسبه و به زمین داده شود. البته باید درنظر داشت كه آثار این اصلاح خاك در طولانی مدت و حداقل ۲ تا ۴ سال بعد بروز كرده و مشاهده خواهد شد. در صورتی كه كود حیوانی مورد استفاده كاملا پوشیده شده و عاری از بذر علفهای هرز باشد، می توان آن را در نوار محل كاشت نهال ریخته و گوگرد را نیز به آن اضافه نمود.

لازم است تاكید شود دادن گچ به تنهایی، میتواند خاك را اصلاح كند ولی دادن گوگرد بدون كود حیوانی هیچ فایده ای بر آن مترتب نیست. پس از انجام عملیات فوق در صورتی كه آبیاری به روش غرقابی انجام میشود،‌ باید در زمان كاشت نكات زیر را در نظر گرفت:

حد مجاز شوری برای پسته ۸ میلی موس بر سانتیمتر (دی زیمنس بر متر) میباشد، البته شوری تا ۱۲ میلی موس بر سانتیمتر نیز قابل قبول است و شوری بیش از آن موجب خشکیدن نهال و خسارت به آن میشود. در اراضی بکر باید قبل از کشت یا توام با کشت پسته در سالهای اولیه، به منظور کاهش شوری خاک عملیاتی مثل زراعت جو و امثال آن انجام گیرد تا بدینوسیله با آبیاری های مرتب و با دور كم، شوری خاك كاهش یافته و به حد مجاز نزدیك شود وگرنه خشكیدن تعدادی نهال در هر آبیاری، اجتناب ناپذیر خواهد بود.

كاشت نهال و یا بذر خصوصا در مناطقی كه منابع آب و خاك كشور است،‌ باید در داغ آب و خاك شور است، نباید در داغ آب و نوك پشته ها انجام شود و بهتر است محل كاشت كمی پایین تر از محل داغ آب انتخاب شود.

اگر قبلا نهال در وسط پشته كشت شده باشد، ‌توصیه میشود به مرور از حالت جوی و پشته درآمده و به كرتی تبدیل شوند و خاك اطراف طوقه ها برداشته شود.

در صورتی كه كاشت پسته در اراضی بسیار شور و یا شور و قلیا و سدیمی، مدنظر می باشد به جای جوی و پشته، نواری به عرض حداقل یك متر و با عمق مناسب (جهت آبگیری به حجم کافی) ایجاد شده و نهال درست در وسط این نوار كشت شود (شكل نوار مستطیل بوده و با عمق مربوطه، در حقیقت مكعب مستطیلی است كه در كف و روی زمین آن نهال ها كاشته میشوند). در برخی موارد استثنایی، دادن خاك رس به اراضی بسیار شنی و یا اضافه كردن شن به اراضی رسی با اطمینان از شورنبودن شن و یا رس اضافه شده توصیه میشود.

شخم زدن و دیسك كردنعملیات شخم به منظور زیر و روكردن خاك و از بین بردن علفهای هرز، عملیات دیسك زدن به منظور خردكردن كلوخ ها و جمع آوری علفهای هرز انجام میشود. گاهی چنانچه بافت خاك نامناسب بوده و نیاز به اضافه كردن مواد اصلاحی باشد، این مواد قبل از شخم و دیسك زدن به خاك اضافه شده و سپس این عملیات انجام میگیرد.

پیاده كردن نقشه كاشتنقشه كاشت شامل محل ردیفهای كشت، محل درختان اصلی، محل قرار گرفتن درختان نر، محل قرار گرفتن خیابانهای اصلی و فرعی، محل قرارگرفتن نوارهای بادشكن، مسیرهای اصلی و فرعی حركت آب و... میباشد كه با توجه به طرح كشت (مستطیلی، مربعی، لوزی و...)‌متفاوت میباشد.

مرزبندی و جوی بندیپس از انتخاب روش آبیاری و در صورت وجود آبیاری غرقابی، بایستی طراحی و پیش بینی لازم جهت مرزبندی قطعات، ‌ایجاد مسیر حركت آب در ورودی های اصلی و فرعی انجام شود. در صورت نیاز، ایجاد محل مناسب برای جمع آوری آب اضافه (زهكش) ضروری میباشد.

ایجاد نوارهای بادشكنبا توجه به وضعیت اقلیمی منطقه و در صورت وجود بادهای شدید، طوفانی و حركت شنهای روان در منطقه بایستی در اطراف مزرعه نوارهای بادشكنی از درختان مناسب (با ارتفاع بالا) و عمود بر جهت باد ایجاد گردند تعداد نوارها به نوع گیاهان انتخاب شده بستگی دارد. ضمنا گیاهان انتخاب شده باید میزبان مشتركی برای آفات و بیماریهای پسته باشند.

درختان گز، سنجد، سرو، كاج و حتی درختان پسته نر بادشكن های مناسبی هستند.

كودهای آلیبطور كلی مزیت كودهای آلی بطور عمده ناشی از مقدار ازت آنها است. نیتروژن میتواند به شكل آلی در خاك ذخیره شده و پس از معدنی شدن برای گیاه قابل استفاده خواهد شد. گیاهان پوشش دهنده سطح خاك كه در پاییز و ابتدای بهار میرویند، ازت معدنی خاك را جذب و به مواد آلی تبدیل مینمایند. لذا باعث كاهش آبشویی و ازت زدایی میگردد. شخم زدن و مخلوط نمودن گیاه پوشش دهنده، در خلال فصل رشد، از راه فرایند معدنی كردن ازت آن را به صورت تدریجی آزاد میسازد.

انواع كودهای آلیكودهای آلی بر اساس منشا پیدایش به سه دسته عمده: حیوانی، گیاهی و مخلوط تقسیم میشوند.

مزایای كودهای آلیاین كودها ممكن است بتوانند تمامی عناصر ضروری پر مصرف و كم مصرف را برای گیاه تامین كنند. اهمیت دیگر كودهای آلی، بهبود و افزایش نفوذپذیری خاك نسبت به آب و هوا و در نتیجه نفوذپذیری ریشه یا گیاه میباشد.

كودهای دامیدر ایران خصوصا در باغات پسته از كود ماكیان نوع مرغی بسیار مصرف می شود و بهتر است از مصرف مداوم كود مرغی در باغات پسته خودداری نمود و حداقل هر سه یا پنج سال از كود آلی دیگری استفاده شود.

مقدار مصرف این كود به علت بالابودن ازت آن بیش از ۱۰ تن در هكتار برای درختان جوان (۱۵ ساله) توصیه نمیشود. در مورد درختان بارور و مسن میتوان میزان استفاده از آن را تا حداكثر ۲۰ تن در هكتار بالا برد. بطور كلی كود پرندگان و كود مرغی دارای درصد آهن بالا میباشند. به همین علت از مصرف متجاوز است، باید جداً خودداری نمود. كودهای مرغی را بایستی در شیار كودی عمیق، مصرف و مدفون كرد.

كودهای دامی گاوی و گوسفندی تفاوتی در كاربرد نداشته و گاهی نیز به صورت مخلوط بكار برده میشوند كه انجام آن توصیه میشود، زیرا كودهای گاوی ازت و پتاسیم كمتری از كودهای گوسفندی دارند. بهتر است برای اراضی دارای كمبود پتاسیم از كودهای گوسفندی استفاده شود و كودهای گاوی در اراضی معمولی و نسبتا غنی از نظر مواد غذایی مصرف شوند. میزان مصرف كودهای مخلوط یا گاوی معادل ۲۰ تن در هكتار برای درختان جوان زیر ۱۵ سال و ۴۰-۲۰ تن برای درختان بارور و مسن توصیه میشود.

---