بلندی های بادگیر: پیوند تاریخ اجتماعی و ادبیات

سمیرا ربیع زاده، مهناز سجادی، فاطمه نساجی

درنیمة اول قرن هجدهم، اشراف و اصیل زادگان رفته رفته قــدرت و اعتبار خود را از دست می دادند، ضمن این که به لحاظ اخلاقی، فساد و انحطاط آنها روز به روز بیشتر ظاهر می شد. در میان افراد این گروه طبقاتی به ندرت فردی پیدا می شد که به همسر خود علاقمند یا متعهد باشد؛ تا حدی که گفته می شود اصیل زادگان از این که با همسر خود به گردش روند شرم داشتند.

 در چنین میدان اجتماعی، کسانی متجدد و شایسته شـــمرده می شــدند که عیاش تر و خود پسند تر بودند و به ارزش های سنتی بی اعتنایی نشان میدادند. ضمن این که وضعیت اقتصادی رفته رفته افول می یافت. هزینه زندگی بالاتر می رفت و موازنه مـــــالی بهم می خورد. مردم دچار بدبختی و پریشانی بودند و در مـیان ایــــن همه آشـــوب احتیاج شـــدیدی به اصلاحات داشتند.

از این جهت نویسندگان و متفکـــران وابسته به طبقة بورژوازی، کوشـــش خود را بر ضـــد سنن اشرافی و برای اصلاح وضع اجتماعی بکار می برند.تا پایان نیمة اول قرن 18 موفقییت هایی هم بدست آمد.از جمله، آزادی قــــلم و بیــان که به وسیلة قوانین ظالمانه محدود شده بود، توسعه یافت، تعصب دینی تا حدی از بین رفت،و شکنجه تحریم شد. این عصر شروع جدیدی در ادبـــیات اروپا میباشد که دامـــنة آن تا به امروز کشیده شده است. اضطراب ها و تکانهای ناشی از انقلاب کبیر فرانسه به اغلب کشورهای اروپا سرایت کرد و نیـروهای پنهان طبقه متـفکر و روشنفکر را بیدار ساخت. مهاجرت هایی که روی داد ذوق ها و اندیشه های مختـــلف را در هم آمیخت. در ایـــن قرن انسان جدیدی بوجود آمد که به هیچ وجه به انسان قرن 17 شباهت نداشت.

از آنجایی که اشرافیت همه اهمیت و نفوذ خود را از دست داد، سالن های درخشان ادبی و فرهنگستان ها دیگر تاثیری در سرنوشت هنرمندان و آثار آنها نداشتند. بلکه روزنامه های ادبی اهمیت بیشتری پیدا کردند و مخصوصا در سی سال اول قرن در انگلستان و فرانسه ماهنامه های ادبی مهمی منتشر کردند. آثار ادبی منثور و منــظوم در روزنامه ها انتــــشار مییافت و مایة شهرت آنها میگشت. شاعران ونویسندگان از طبقات مختلف مـــــردم بودند و قلمرو آثار ادبی نیز وســعت میافت، کتابهایی دربارة تاریخ وسیاست و هنر و علوم و جامعه شناسی نوشته شد. مقام اجتماعی هنرمند بالا رفت واغلب آنها در صدد انــــجام کاری بودندکه در سرنوشت وطبقه خود و مردم موثر واقع شوند.

تاثیر افکار پدرسالارانه و زن ستیزانه­ ی ارسطو به سده هجدهم نیز راه یافته بود و تا اوایل قرن 19 با شدت بسیار ادامه یافت. طوری که حتا مردانی که برای اعتلای تفکر بشری راه بسیار پرفراز و نشیبی راطی کرده بودند، درباره جامعه زنان قضاوت بسته ای داشتند .به طوری که بیشتر زنان از امکانات حقوقی و سیاسی محروم بودند ، امکاناتی که در انحصار مردان بود. زنان در بیشتر موارد به حمایت و پول مردان وابسته بودند و با وجود انواع موانع در دست یابی به فرصتها و مشاغل ، با تبعیضات عمده کاری و آموزشی مواجه بودند. نقش و وظیفه اصلی و مورد انتظار از زنان  خانه داری و ایفای نقش مادری بود. زن  )از طبقه کارگر(، بنابر انتظار رایج ، مسئولیت ده، بار، آبستنی و زایمان بچه را بر دوش می‌کشید و سالهای عمرش را صرف پرورش و پرستاری از بچه می نمود.

 باتوجه به زمان نوشته شدن این رمان و مطالعة آن به خوبی میتوان التقاط دو سبک رمانتیک و رآلیست را در آن مشاهده نمود. حضور نویسندگان بزرگی چون چارلز دیکنز در انگلیس و بالزاک در فرانسه راه را بر دیگر نویسندگان، مخصوصا زنان باز نمود، تا به شیوة رآلیسم زمان خود بنویسند.قرن نوزدهم را میتوان انقلاب نوینی در ادبیات دانست چرا که رمانهای بسیار زیبایی توسط نویسندگانی خلق شد، که پس از گذشت یک قرن هنوز جاودانه اند.

از میان نویسندگان زن که به سبک رآلیستی می نوشتند، میتوان جین آستن، شارلوت برونته و امیلی برونته را نام برد که با آثارشان جایگاه زن را در ادبیات برتری بخشیدند و با خلق قهرمانان زن در آثارشان، افکار و عقاید مردسالارانة موجود در آن قرن به سوی زنها جلب کردند و آنها را موجوداتی معرفی کردند که دارای خلاقیت و حس قوی عاطفی هستند که مردان از آن همیشه غافل بوده اند. زنان در این آثار افرادی هستند که هرگز از تلاش خود برای رسیدن به عشق خسته نمیشوند و از شکست ها پله یی می سازند برای کسب موفقیت جدیدتر.

حتی امیلی برونته به عنوان یک زن نویسنده از تعصبات جامعه معاصرش علیه  زنان پا فراتر می گذارد . اما توانست  رمان بلندی های بادگیر تحت نام مستعارش که الیس بود برای اولین بار در 1847 تحت نام الیس بل منتشر کند. حتی قبل از این رمان با کشف استعداد شاعرانه امیلی توسط خانواده اش که باعث شد او و خواهرش شارلوت و آن، انتشار مجموعه ای مشترک از شعر خود را در سال 1846 میلادی منتشر کنند.

برای مطالعه  متن کامل مقاله فایل پیوست را مشاهده کنید.

 

ویژه نامه ی نوروز 1393 
http://www.anthropology.ir/node/22280

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ»
http://www.anthropology.ir/node/21139

 

پیوست	اندازه
23241.pdf	602.3 KB