روایتی دیگر از داستان دلیله ی مُحتاله و مکر زنان

گروه کتاب و رسانه

روایتی دیگر از داستان دلیله ی مُحتاله و مکر زنان؛ کتایون مزدا پور، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، 1380
از ره مرو به عشوه ی دنیا که این عجوز/مکاره می نشیند و محتاله می رود (حافظ)

در تاریخ ادبیات ایران و در میان واژه های کهنِ ریشه دار در ادیان و آئین ها و نیز در فرهنگ عامه و مردمی این سرزمین، نگاهی که به زنان

روایتی دیگر از داستان دلیله ی مُحتاله و مکر زنان؛ کتایون مزدا پور، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، 1380
از ره مرو به عشوه ی دنیا که این عجوز/مکاره می نشیند و محتاله می رود (حافظ)

در تاریخ ادبیات ایران و در میان واژه های کهنِ ریشه دار در ادیان و آئین ها و نیز در فرهنگ عامه و مردمی این سرزمین، نگاهی که به زنان، جایگاه آنان و تصورات و نسبت هایی که در شرایط گوناگون به آنان الحاق داشته می شود، به خوبی نمایان و متجلی است. چرا که ادبیات هر سرزمینی همواره یکی از بهترین جایگاه های بروز اندیشه ها است.  حضور واژه ها، داستان ها، اصطلاحات، دشنام های مرتبط با زنان و...، در تاریخ و روایت های آن و ادبیات نشان گر داشتن نگاهی از بالا به زنان در قالب جنسی ضعیف، ناتوان و در عین حال فریبنده و مانع پیشرفت مادی و معنوی جنس مقابل است. اشعار کهن فارسی و داستان های به جا مانده از دوران های متفاوت حکومتی و تاریخی و دینی بی خوبی این مدعا را تایید خواهند کرد. تنها کافی است نگاهی به اشعار شاعران بزرگی همچون مولانا (: عاشقی را تو کیی عشق چه در خورد توست/شرم دار ای سگ زن روسبی آخر ز خدای) ، حافظ و سعدی ( : در خرمی بر سرایی ببند / که بانگ زن از وی برآید بلند / چو زن راه بازار گیرد بزن / و گرنه تو در خانه بنشین چو زن) و... (به عنوان نمادهایی از فرهنگ ایرانی) بیندازیم، تا وجوه این زن ستیزی را بیابیم.

کتابی که قصد معرفی اش را داریم، کتابی است مشتمل بر سه بخش. دو بخش اول داستان هایی کوتاه از قصه های هزار و یک شب با عناوین «دلیله ی مُحتاله» و «و مکر زنان»، و بخش سوم با عنوان «جَهیکا کیست؟»، مقاله ای است پژوهشی از کتایون مزدا پور-عضو هیئت علمى پژوهشکده زبان شناسى پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى و صاحب نظر در حوزه هاى فرهنگ و زبان هاى باستانى- که به واکاوی واژه ی "جَهیکا" ( دختر اهریمن و شیطان و فرزند مادینه ی سرکش) که صفتی نسبت داده شده به زنان روسپی، گناه کار، «آورنده ی فرزند از مرد بیگانه» (ارت یشت، بند 58)، زن بسیار بد پندار و بسیار بد گفتار و بسیار بدکردار و بد آموخته» و در دروزخ (هادُخت، نسک 3، بند 39 و زند آن) و... در متون اساطیری کهن ایران، هم چون اوستا و در آئین زرتشت که با گذر زمان تغییراتی یافته است، می پردازد.
این کتاب یکی از مجموعه کتاب هایی است که توسط انتشارات روشنگران و مطالعات زنان برای دست دادن شناختی از چهره ی زنان در تاریخ و فرهنگ ایران در سال 1380 به انتشار رسیده است.
کتایون مزدا پور در مقدمه می نویسد:
« آیا کوشندگی برای دست یافتن به کدام امتیاز است که حقه بازی و چاره جویی را ایجاب می کند/ ایا زن "حیله گر" است و در طبیعت و سرشت او حک شده است که باید "آب زیر کاه" و "مَرد رِند" باشد یا جامعه و رفتاربهنجار اجتماعی او را چنین می پسندد و یا اصلا تهمتی است که بر او روا داشته اند تا او را به صورت "جنس دوم" و موجودی مشابه با انسان قلمداد نمایند؟ »

مطالعه ی این کتاب برای آشنایی با موقعیت گذشته ی زنان و نیز ارتباط و تاثیرات آن بر شرایط حال زنان، در کنار شناخت دیگر ویژگی ها و شرایط اجتماعی و شیوه ی حکومتداری در عهد خلافت هارون الرشید و نیز فرهنگ عامه و عقاید و باورهای حاضر در سطح جامعه، پیشنهاد می شود. چرا که برای دریافت و کمک به بهبود امروزین موقعیت یک زن ایرانی و هم چنین آشنایی و تحلیل بهتر رمان های زنان در دوران معاصر ( برای مثال رمان کیمیا خاتون، نوشته ی سعیده قدس) نیاز به شناخت تاریخ پیش از آن وجود دارد.

:: ::

درباره ی کتایون مزدا پور:
 http://www.ichto.ir/tabid/13531/language/fa-IR/Default.aspx

سایت انتشارات روشنگران و مطالعات زنان:
http://www.roshangaran-pub.ir