زبان ، اندیشه و فرهنگ

گروه کتاب و رسانه

زبان ، اندیشه و فرهنگ ( مجموعه مقالات ) ، ترجمه و تألیف یدالله متقن ، تهران : انتشارات هرمس ، 1378
کتاب زبان ، اندیشه و فرهنگ شامل مقاله هایی است که نگارنده یا آن ها را ترجمه کرده و یا خود نگاشته است . عنوان کتاب از نخستین مقاله ی آن که درباره ی نظریه ی ورف در خصوص نسبیت زبان است گرفته شده است . اما بحث همه ی مقاله ها حول محور ، زبان ، اندیشه و فرهنگ می گردد و فقط به مطالب مقاله ی نخست اختصاص ندارد . بنا بر گفته ی نگارنده در پیشگفتار کتاب ، بحث های مطروحه در این مقاله ها در تقابل با بعضی پیشداروی های حاکم بر محیط روشنفکری ایران است . همچنین نگارنده می افزاید که گرچه مباحث این مقاله ها متفاوت اند و از بحث درباره ی رابطه ی زبان یک قوم با اندیشه و فرهنگش آغاز می شوند و سپس به مسائل زیبایی شناسی ، ارتباط مارکسیسم با دیالکتیک و فلسفه ی طبیعت هگل ، فرم اندیشه ی اسطوره ای و سرانجام فلسفه ی نسبیت اینشتاین و فلسفه ی مکانیک کوانتوم می پردازند ، اما به رغم گوناگونی مباحث آن ها خصوصیات مشترکشان در فلسفی بودنشان است و بیانگر علائق فلسفی گوناگون نگارنده اند .
 مقاله ی شعر حماسی به قلم هگل دومین مقاله ی کتاب زبان ، اندیشه و فرهنگ است که در آن هگل به توصیف خصلت کلی حماسه ، وضعیت کلی جهان حماسه ، عمل حماسی فرد و حماسه به منزله ی یک کل کاملا منسجم می پردازد . البته در ابتدای این مقاله و در یادداشتی که مترجم نوشته است از قول هگل آورده شده که : عصر هنر به سر رسیده است و به نظر ما هنر چیزی است متعلق به دوران گذشته . هگل در این مقاله نظر خود را در مورد شاهنامه ی فردوسی نیز بیان کرده است . چهار مقاله ی بعدی به بررسی آراء و نظرات لوکاچ در مورد حماسه ، تراژدی ، عرفان ، مدرنیسم و کوه جادو اثر توماس مان می پردازد . از دیگر مقالات می توان از مقاله ی مشهور مارکسیسم و دیالکتیک به قلم فیلسوف ایتالیایی ، کولتی ، یاد کرد که وجوه اندیشه ی مارکس را در کتاب سرمایه تبیین می کند . نقدی بر مارکسیسم هم که به بررسی دیالکتیک و تعریفش در آثار هگل می پردازد ، ارتباط اندیشه ی مارکس را با منطق دیالکتیکی و فلسفه ی طبیعت هگل نشان می دهد و ساختار اسطوره ای اندیشه ی مارکس را تشریح می کند . سه مقاله از شانزده مقاله ی موجود در کتاب زبان ، اندیشه و فرهنگ در ارتباط با نظریه ی لِوی – برول  ، ساخت ذهن اقوام ابتدایی ، و پرسشی در این مورد که آیا براستی نظریه ی برول ابطال شده است یا نه ؟  می باشد . در بخش معرفت شناسی کتاب علاوه بر نظریه ی لِوی – برول در خصوص ذهنیت پیش منطقی ، بحثی معرفت شناختی در حوزه ی مکانیک کوانتوم و نسبیت اینشتاین نیز آمده است . سرانجام کتاب زبان ، اندیشه و فرهنگ با مقاله ای به قلم اینشتاین درباره ی نقص کوانتوم به پایان می رسد .
فهرست مطالب کتاب عبارت اند از :
پیشگفتار
1.    زبان ، اندیشه و فرهنگ
2.    شعر حماسی
3.    لوکاچ و حماسه
4.    لوکاچ و مدرنیسم
5.    مبانی فلسفی نظرات لوکاچ
6.    لوکاچ در کوه جادو
7.    مختصری از فلسفه ی هنر ارنست کایسر
8.    مارکسیسم و دیالکتیک
9.    نقدی بر مارکسیسم
10.    تاریخچه ی مفهوم استبداد شرقی
11.    فرم اندیشه ی اسطوره ای
12.    نظریه ی لِوی – برول درباره ی ساخت ذهن اقوام ابتدایی
13.    آیا براستی نظریه ی لِوی – برول ابطال شده است ؟
14.    آیا انتقاد از نظریه های علمی به معنای ابطال آن هاست ؟
15.    کارکردهای ذهنی در جوامع عقب مانده
16.    شناخت گذشته و آینده در مکانیک کوانتوم

تهیه و تنظیم : مهرداد امامی
[e-mail]