گزارش همایش نشانه شناسی (1): سخنرانی دکتر علی عباسی و دکتر نامور مطلق

خدیجه کماللو

همایش " نشانه شناسی فضا و مکان " در تاریخ  19/8/1389 در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی  واقع در دارآباد برگزار شد. این برنامه دارای سه نشست بود که به ترتیب رئیس  نشست اول دکتر احمد پاکتچی ، نشست دوم، دکتر فرزان سجودی و رئیس نشست سوم، دکتر بهمن نامور مطلق بودند . پس از تلاوت قرآن کریم و سرود جمهوری اسلامی، دبیر هم اندیشی آقای دکترعلی عباسی به ایراد سخنرانی پرداخت .
خلاصه ای از سخنرانی ایشان  و همچنین سخنرانی اقای دکتر بهمن امور مطلق را در این پزارش می خوانید:

سخن دبیر هم اندیشی : نشانه شناسی فضا و مکان ،  فضا و دلالت                           
در میان نشانه شناسان این تلقی وجود دارد که همه جا فضاست و  هیچ وقت نمی توان فضا را ترک کرد ،  بلکه تنها می توان در آن جابه جا شد . براین اساس ، می توان این ادعا را طرح کرد که فضا همه جا حضور خود را به نمایش می گذارد . حتی نشانه ها هم  مجبورند در فضا و زمان حرکت خود را آغاز کنند و از شکل های ساده به شکل های پیچیده برسند . حتی انسان وقتی چیزها را درک می کند که آنها را درفضا و مکان قرار دهد .اکنون با این مقدمه کوتاه، قدم به هم اندیشی هفتم می گذاریم .پس از هم اندیشی ششم با عنوان نشانه شناسی فرهنگ (ی ) ، جنبه دیگر از سیر زایشی و تولید معنا مورد مطالعه قرار می گیرد : " نشانه شناسی فضا و مکان " . البته به موازات مطالعات فضا و مکان ، می توان در هم اندیشی دیگری به "نشانه شناسی زمان "هم پرداخت، زیرا این دو لازم و ملزوم یکدیگرند . در واقع زمان و مکان همچون لباسی اند که ساختارهای روایی برتن کرده اند . اکنون زمان آن رسیده است تا مسئله ی فضا کاویده شود. با رسیدن این زمان ، سعی می شود در حد امکان تمام سطح های فرایند معنایی در فضا مطالعه گرد .
سخنران های این هم اندیشی مسائل مربوط به نمایش معنایی فضا را بررسی خواهند کرد . این مطالعه از تجزیه و تحلیل آنچه زبانها در کاربرد نشان می دهند تا مطالعه ی صورتهایی که در یک اثر یا یک فرهنگ از روش های مختلف فضاسازی بروز می یابد را در برخواهد گرفت . محورهای همایش عبارت است از :
- فضای شهری و فضای معماری
- نشانه شناسی محیط زیست انسان
- نشانه شناسی فضای قدسی و فضای دنیوی
- شاعرانگی فضا
- نشانه شناسی فضا
- نشانه شناسی آداب مکانی
- مکان و جنسیت
- نشانه شناسی فضاهای خیالی و مجازی
- خودی و دیگری در فضا
- استعاره و مکان همنشینی و جانشینی در فضا
- گونه شناسی مکان
- مکان و زمان به مثابه ی مبنای تحلیل نظام های نشانه ای
- مکان در هنرهای کلامی و دیداری
دکتر عباسی در ادامه به ارائه پیشینه ای از  گروه نشانه شناسی پرداخت :
گروه نشانه شناسی به عنوان نخستین گروه پژوهشی فرهنگستان هنر در سال 1382 با هدف گسترش پایه های نشانه شناسی در سطح جامعه با برگزاری برنامه های متعدد فعالیت خود را آغاز کرد ودر نیمه نخست سال 1388 از فرهنگستان هنر جدا شد و کار خود را به صورت مستقل ادامه داد ؛ سپس در اواخر سال 1388 همکاری خود را با مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی ( مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی ) آغاز کرد . در حال حاضر ، اعضای گروه عبارتند از : آزیتا افراشی ، احمد پاکتچی ، فرهاد ساسانی ،فرزان سجودی ، حمیدرضاشعیری ، علی عباسی ، بابک معین ، بهمن نامور مطلق ، و امیرعلی نجومیان
در ادامه اولین سخنرانی توسط آقای دکتر حمید رضا شعیری با عنوان نشانه شناسی مکان و نقش آن در تولید و تهدید معنا ساعت 10 صبح چهارشنبه آغاز شد و با سخنرانی آقای دکتر علی عباسی با عنوان تهران : گسست و پیوست معنا ، در ساعت 16:30 به پایان رسید و جلسه پرسش و پاسخ به مدت نیم ساعت در انتهای برنامه انجام شد .

یکی از سخنرانان این همایش آقای دکتر نامور مطلق بودند که سخنرانی ایشان را در زیر می خوانیم:


فضای متحرک،فضاهای بینافضایی:مطالعه تراگفتمانی فضای هواپیمایی
چکیده :
وسایل نقلیه عصر حاضر با کارکرد خود موجب پیدایش وضعیت نوین و مفاهیم تازه ای از فضا و مکان گردیده است . وسایل ترابری همچون اتومبیل، قطار،کشتی و هواپیما هر کدام در عین حال که فضایی خاص محسوب می گردند. موجب ارتباط و پیوند میان فضاهای گوناگون به ویژه مبدا و مقصد نیز می گردند. هواپیما، که مورد مطالعاتی این نوشتار است، به دلیل ویژگی سرعت به خصوص در پروازهای بین اللمللی اغلب نه فقط دو فضای جغرافیایی متفاوت را به هم پیوند می زند، بلکه دو زمان و دو فرهنگ گوناگون را به هم متصل می کند. این فضاهای بینا مکانی و بینازمانی همچنین بینافرهنگی بیانگر تفاوتهای نشانه ای قابل توجهی اند. به عبارت دیگر، دگرگونیهای یاد شده با خود موجب دگرگونیهایی در سطوح نشانه ای خواهد شد  و چنانکه اقتباس نشانه ای صورت نگیرد، مشکلات دلالت پردازی به طور جدی خود را نمایان می سازد. نوشتار حاضر می کوشد تا به بررسی انواع وضعیت تعلیقی و بینابینی یا بینانشانه ای فضاهای هواپیمایی به ویژه در پروازهای درازمدت بین المللی بپردازد و سپس چگونگی انتقال از یک مجموعه ی نشانه ای به مجموعه ی دیگر نشانه ای را مورد مطالعه قرار دهد . روش مطالعه چیزی است که ما آن را تراگفتمان یا براساس اصطلاحات مشابه تراگفتمانیت می نامیم.

برای خواندن مشروح گزارش سخنرانی دکتر نامور مطلق در زیر کلیک کنید:

پیوست	اندازه
7513.doc	73.5 KB