گتسبی بزرگ در عصر جاز

آذر آقاسی، ریحانه رفیع زاده، غزال کثیری

گتسبی بزرگ در سال 1925 انتشار یافت و بعنوان یکی از مهمترین داستان های زمان خودش مورد ستایش قرار گرفت. این رمان بعنوان یک اثر تابان از تفسیر اجتماعی در نظر گرفته می شود که به صورت ریز بینانه و واضح به زندگی آمریکایی در دهه 1920 نگاه می کند گویا نویسنده آیینه ای در مقابل جامعۀ آمریکا قرار داده که خودش هم جزئی از این جامعه است.

فیتز جرالد در این رمان موضوعات گوناگونی را مطرح می کند، موضوعاتی چون عدالت ، قدرت، حرص، طمع، خیانت، رویای آمریکایی و ....

از تمام این تم ها و موضوعات هیچکدام بهتر از طبقه بندی و قشر بندی اجتماعی در رمان تأکید نشده و گسترش نیافته است. نویسنده به صورت دقیق رمان خویش را روی گروه های متضاد تنظیم کرده ولی در آخر هر گروهی با مشکلات خاص خودش درگیر است. با ساختن طبقات اجتماعی متضاد، پولداران اصیل، نوکیسگان، فقرا، فیتز جرالد یک پیغام قوی را در مورد استعدادهای نهفته کشور در سراسر اقشار اجتماعی منعکس می کند.

جنگ جهانی اول در سال 1919 پایان یافته بود؛ وقتی که وارن جی هاردینگ بعنوان رئیس جمهور در 1920 یکی از اهدافش این بود که کشور را به همان وضع کسب و کار و تجارتی که معمول بود برگرداند. گرچه این کار خیلی مشکلی بود چون حکومت و دولت هاردینگ به فساد و فضاحت دچار شده بود و همزمان هم اختلاف ها توسط اتحادیه ها و جرایم سازمان یافته بالا گرفت.

بعد از جنگ جهانی اول تجارت را بعنوان وسیله ای برای ساخت  دوباره کشور مورد استفاده و هدف قرار دادند . در ادامۀ این هدف چیزهایی هم بوجود آمد از جمله تحلیل بردن و خراب کردن کارگران مؤثر و مفید و جانبداری از مدیران در بحث ها و اختلاف های کاری با کارگران و دستمزد پایین در اتحادیه ها و کودکان کار . بعلاوه در جهت طرفداری کردن از مدیران در بحث ها و اختلاف های کاری ، هاردینگ و جانشینش کلوین کویید قانون مالیات را تصویب کردند که بشدت به نفع توانگران بیشتر از هر گروه دیگری بود. بعلاوه بخاطره تقسیمات سیاسی ، اداری ، اجرایی ، صنعت هایی مثل کشاورزی ، منسوجات ، انواعی از کارهای معدنی و استخراج معدن بشدت آسیب دید در نتیجه شهرها پر از مردمانی شدند که به آنجا مهاجرت کرده بودند برای ساختن یک زندگی جدید.

از نظر اقتصادی این دهه بخاطره درآمدهای مالی بزرگ به خود افتخار می کرد ، حداقل برای کسانی که در طبقات بالای بزرگ اجتماعی بودند . بین 1922 تا 1929 سود سهام از سهام گل رز با 108 درصد ، سود شرکت ها با 76 درصد، دستمزد شخصی با 33 درصدافزایش یافت . سفر نیک کروی به شرق برای ایجاد شانس در یک تجارت حرفی کاملا بی اساس و بی پایه نیست . تا حد زیادی به علت بهبود در تکنولوژی ، سودمندی افزایش یافت در حالیکه به طور کلی هزینه های تولیدی کاهش یافت و در نتیجه اقتصاد رشد کرد . بعد با سقوط سهام بازار در سال 1929 آمریکا به یکی از بزرگترین رکودی که می شناخت تنزل پیدا کرد . البته فیتز جرالد نتوانسته این سقوط را پیش بینی کند ، اما در گتسبی بزرگ به این موضوع اشاره کرده است، در سطحی که جامعه در یک بی عدالتی و مازادی بسر می برد؛ مردمان بدون محدود کردن و ممنوع کردن آرزو ، اشتیاق و اشتها تا یک حدی ، ویرانی و خرابی در گرداگرد خود بوجود می آورند .

رشد تجاری و بازرگانی دهه 1920 آمریکا نتیجه اش منجر به ماتریالیسم شایع حکمفرما می شود. همانطور که مردمان شروع کردند که پول بیشتری داشته باشند ، خریدن بیشتر را هم آغاز کردند . به همان منوال ، مردم که بیشتر مصرف کننده شدند  کالاهای بیشتری ساخته شد و مردمان پول بیشتری دریافت کردند که بدان وسیله منجر به چرخش رشد اقتصادی شد . همچنین شروع کردند به گذراندن زمان و خرج کردن پول هایشان برای تفریح و فراغت و خوشگذرانی . ورزش های حرفه ای در بین عموم محبوبیت و رشد پیدا کرد و فیلم ها و روزنامه های مصور در آمریکا جای پا و جایگاهی پیدا کرد و کمک کرد هرکس از یک یا چند راه به رشد مادی گرایی و متریالیسم  مشارکت کند که این دوران را عصر جاز می گویند.

اولین و مهمترین گروهی را که فیتز جرالد مورد حمله قرار میدهد ثروتمندان هستند گرچه برای او و شخصیت هایش قرار دادن ثروتمندان در یک گروه با هم اشتباه بزرگی است.در این کتاب فیتز جرالد دو گروه متفاوت از انسان های پولدار را نشان داده است.اول انسان هایی چون تام بیوکنن وجردن بیکر که از اول در یک خانواده پولدار متولد شده اند .خانواده ی آنها نسل های زیادی پولدار بودند بنابراین آنها پولدار های اصیل هستند. همان طور که در رمان نشان داده شده این آدم ها نباید کارکنند ،آن ها به ندرت در مورد برنامه های تجاری صحبت می کنند و زمانشان را به تفنّن و تفریح با هر آنچه که مورد علاقه شان باشد می گذرانند. تام،دیزی ،جردن طبقه اجتماعی متفاوتی را نشان می دهند، شاید بزرگترین گروه بورژوای داستان باشند که در واقع تفاوتهایی را با گروه ثروتمند دیگر مطرح می کنند با افرادی مانند گتسبی. این تضاد و تفاوت بر این اساس نیست که آنها چقدر پول دارند بلکه بر این تاکید شده که این پول از کجا آمده و چه زمانی بدست آورده شده است.

برای مردمانی که جزء گروه پولداران اصیل هستند این حقیقت که افرادی چون گتسبی و تعداد بیشماری مانند او در دهه 1920، جدیداً و تازه به این مقدار بسیار زیاد پول رسیدند دلیلی کافیست که آنها و گتسبی را دوست نداشته باشند. در شیوۀ تفکر پولداران اصیل امکان پذیر نیست که گتسبی و افرادی مانند او در ذوق، تزکیه و پالایش نفس و احساس درک یکسان و مشابهی با آنها داشته باشند . نه تنها گتسبی برای زندگی کار می کند همچنین پیشینه اش متعلق به طبقات پایین اجتماعی ست که همین دلیل کافیست که نتواند با پولداران اصیل در یک رده قرار گیرد. فکرکنید در مورد کسانی که به جشن ها و مهمانی های گتسبی می روند؛ آنها در جشن ها و مهمانی های او حضور پیدا می کنند، مشروبات و غذاهای او را می خورند و حتی یک بار هم وقت صرف نمی کنند که میزبان خودشان را ملاقات کنند؛ حتی منتظر دعوت نامه هم نمی مانند وتنها حضور پیدا می کنند. وقتی که گتسبی می میرد تمام آدم هایی که دائماً در خانه اش حضور پیدا می کنند حالا به طور مرموزی گرفتار شده اند. آن ها وقتی که دیدند گتسبی دیگر توان انجام کار های قبلی را برای آنها ندارد او را ترک کردند.

همانطور که توسط پولداران پیام خود را بیان می کند از مردمان بی پول هم برای بیان پیام خویش استفاده می کند گرچه نیک از یک خانواده تقریباً پولدار آمده ولی به اندازه گتسبی و تام پولدار نیست. در پایان او بیشتر آنچه که تام نشان داد خودش را بعنوان یک مرد شریف و بااصول و عقاید اخلاقی نشان می دهد.از شخصیت های بی پول داستان مرتل است که در بهترین حالت از یک طبقه متوسط آمده و مثل خیلی از افراد دیگردر درۀ اَش به دام افتاده و تمام تلاش خویش را می کند که بتواند از آنجا خارج شود. در حقیقت آرزو و خوسته اش، بالارفتن از سلسله مراتب و طبقات اجتماعی، باعث می شود که او را به سوی عشقبازی با تام رهبری کند و از این روند بسیار خوشحال است. به خاطر سختی های فراوان زندگی اش از تعهدهای اخلاقی فاصله گرفته و مشکلی در فریب دادن همسر خویش نمی بیند چون هدفش این است که شیوۀ زندگی اش را آنطور که خودش می خواهد ترتیب بدهد؛ حتی برای زمان های خیلی کم. چیزی که مرتل نمی فهمد این است که تام و دوستانش هرگز اورا در جماعت خویش نمی پذیرند. مرتل بیش از یک عروسک برای تام و کسان دیگر نیست وتوجه کنید که تام در واقع مردی است که عادت به ایجاد ارتباط با زنان طبقه پایین جامعه دارد. برای تام ناتوانی زنان طبقه پایین جایگاه وی را تثبیت می کند. بودن بازنانی که آرزو دارند در موقعیت و طبقه اجتماعی او باشند احساس بهتری در تام به وجود می آورد و به او این اجازه را می دهد که توهم برتر بودن را دائمی وهمیشگی کند. دنیایی که فیتزجرالد در کتابش نشان می دهد آغازگر نابودی و خرابی است. آن ها به طور اشتباه بقاء را در این قشربندی ها ومرزهای اجتماعی باوردارند. آن ها اشتباهاًایمان و باور خودشان را در هدف های سطحی و ظاهری مانند پول و مادّیگری قرار می دهند در حالیکه غفلت از ترویج مهربانی و درک حسی را در پیش دارند؛ چیزی که انسانها را از حیوانات جدا می کند.

وجه دیگری از گتسبی بزرگ که دارای ویژگی های تاریخیست روی اصلاحیه هجدهم قانون اساس تمرکز یافته است: ممنوعیت، صدور حکم منع مشروبات الکلی. این قانون در 1919 تصویب شد و در نهایت در 1933جایگزین شد. این ممنوعیت، ساختن، فروختن و حمل و نقل مشروبات الکلی از هر نوعی را غیر قانونی اعلام کرده بود. میلیون ها آمریکایی این ممنوعیت را مورد ستایش قرار داده و به عنوان یک پیشبرد اخلاقی و جلوگیری از رشد بی اخلاقی و تمام گناهانی که به وسیله مستی ایجاد می شد ارج نهادند. برخلاف میلیون ها نفری که این ممنوعیت را حمایت می کردند میلیون ها نفری هم بودند که این قانون را می شکستند و مشروب غیرقانونی می نوشیدند.

بعلاوه اصلاحیه نوزدهم که در 1920 تصویب شد به زنان حق رأی داد و استقلال آنهارا بیشتر ساخت . دردهه 1920 زنان و مردان جوان که شامل خود فیتزجرالد هم می شود راضی به حفظ وضع موجود نشدند و مشتاقانه و از صمیم قلب طغیان کردند. از نظر اجتماعی درهه 1920 به طور مشخص برای زنان، عصر تغییر بزرگ است. در یک نمایش نمادین از رهایی، زنان موهای خود را منگوله دار کوتاه کردند که یک تشخص بزرگ از زنانگی سنتی بود . برای کامل کردن این نگاه مردانه شان زنان پوشیدن کرست را متوقف کردند لباسی که آنها را محدود می کرد گویی که خود را مطابق قوانین خویش ساخته بودند. کارهای دیگری که زنان انجام دادند سیگار کشیدن و مشروب خوردن به طور آزادانه و همینطور رفتارهای بی پروا در برابر سکس بود که قبلا بی سابقه بود. او زنان طبقاتی گوناگونی را نشان می دهد که قاب و الگویی که جامعه برای آنها مشخص کرده را شکسته و بیرون آمدند. برای مثال مرتل آرزو دارد که از نردبان اجتماعی بالارود و نشان می دهد که به هر قیمتی این کاررا انجام می دهد. دیزی تلاش می کند که محدودیت های جامعه ای که در آن بزرگ شده است را بشکند . اوهنوز نتوانسته به طورکامل این شکست را انجام بدهد برای همین دوباره در تنها چیزی که می شناسد سقوط می کند: پول. جردن بیکر همچنین یک زن آزاد است او زمانش را به صورت یک گلف باز حرفه ای سپری می کند. حرفه ای که امکان بسیاری را برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی در دهه 1920 ایجاد می کند.

برای مطالعه  متن کامل مقاله فایل پیوست را مشاهده کنید.

 

ویژه نامه ی نوروز 1393 
http://www.anthropology.ir/node/22280

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ»
http://www.anthropology.ir/node/21139

 

پیوست	اندازه
22935.docx	45.06 KB