انقلاب علمی قرن های هفدهم و هجدهم

ترجمه سعیده بوغیری

انقلاب علمی قرن های هفدهم و هجدهم

علم در عصر کلاسیک، بازنمایی جدیدی از دنیا ارائه می دهد که از به کارگیری ریاضیات کاربردی گرفته تا حرکت اجسام، بر مشاهده و آزمون و خطا تکیه دارد. مشاهده به مدد دوربینهای نجومی و میکروسکوپ ممکن شد و آزمون و خطا نیز روشی بود که علم یونان از آن آگاهی نداشت. در زیر به مهم ترین شاخه هایی که علم مدرن را به وجود آوردند و اشکال تبلور آنها اشاره می شود.   

ستاره شناسی
مشاهده و اندازه گیری، نگرش به جهان را زیروزبر می کند. الگوی جدیدی از عالم جایی برای خود می گشاید:" جهان دیگر به دور کره زمین مقدس نمی گردد. مکانیک نوین با نظرات گالیله، نیوتن، هویگنز [1]و... محاسبات ریاضی را در احتساب حرکت ستارگان به کار می گیرد.

انقلاب کوپرنیکی
در سال  1543 نیکلاس کوپرنیک[2] (1543- 1473 ) در کتاب " انقلاب کرات آسمانی" خود، فرضیه دنیایی به مرکزیت خورشید را منتشر می کند: زمین و سیارات به دور خورشید در گردشند.
تیکو برائه[3] (1601-1546) ابزارهای بسیار دقیق نجومی به منظور اندازه گیری اختراع و فهرستی از ستارگان تهیه می کند.
یوهانس کپلر[4](1630- 1571) قوانین حاکم بر مدار سیارات پیرامون خورشید را کشف می کند.
گالیله (1642- 1564) به کارگیری دوربین نجومی را در سال 1609 رواج می دهد، کوه های کره ماه، حالات ناهید –حین گردش به دور خورشید و تصویری که در روی زمین از آن قابل رویت است- و قمرهای مشتری را کشف می کند. به دلیل تایید فرضیه کوپرنیک مبنی بر جهان خورشید مرکز، در سال 1632 در برابر دادگاه تفتیش عقاید سر تسلیم فرود آورده و مجبور می شود حرف خود را پس بگیرد.

دوربین نجومی
به کارگیری دوربین نجومی امکان پیشرفتهای فراوانی را در زمینه های زیر فراهم می آورد: کشف لکه های خورشیدی، نقشه برداری از ماه (پایرسک، گاساندی، لانگرنوس)[5]، کاوش سطح سیارات و اثبات وجود قمرهای آنها ( هویگنز، کاسینی)[6].
ادموند هالی[7] (1742- 1656) به مطالعه حرکت ستارگان دنباله دار می پردازد.

فیزیک
فیزیک کلاسیک، ریاضیات را در مطالعه اجسام به کار می گیرد.

مکانیک 
مکانیک به مطالعه قوانین مربوط به نیروها، انواع حرکت و اجرام می پردازد.
گالیله: در اثر خود با عنوان مباحثاتی درباره دو علم نوین (1638)، قانون سقوط اجسام در خلا را تبیین می کند: "در خلا، سرعت سقوط تمام اجسام برابر است."
دکارت، توریچلی، مرسن، گاساندی[8] و سپس هویگنز و نیوتن، مکانیک نوین را پایه گذاری می کنند.
دانشمندان با به کارگیری محاسبات ریاضی در بحث حرکت و نیرو به قوانین بالستیک، برآیند نیروها، حرکت، مدار ستارگان و ... پی می برند.

... و فیزیک نوری
رنه دکارت( 1650- 1596) قوانین بازتاب و شکست نور را کشف می کند.
ایزاک نیوتن و کریستیان هویگنز (1695- 1629) به مطالعه نور می پردازند و به ترتیب فرضیه های مربوط به ذرات و موج را تبیین می کنند.
رابرت هوک[9] (1703- 1635) و ایزاک نیوتن نشان می دهند نور سفید برآیند اشعه های نورانی رنگ های مختلف است.

اکتشافات نیوتن
در سال 1687، نیوتن در کتاب اصول ریاضی فلسفه طبیعی خود، محاسبات ریاضی را در حرکت اجسام به کار می گیرد. در بخش مربوط به ستارگان، قانون جاذبه جهانی را معین می کند: نیرویی که سیارات بر یکدیگر اعمال می کنند، با جرم آنها نسبت مستقیم و با مجذور فاصله بین آنها نسبت معکوس دارد.
قانون های جاذبه جهانی به منزله نقطه عطف اکتشافات نجومی و مکانیک نوین به شمار می رود.

ریاضیات
با توجه به سهم اعراب، ریاضیات پیشرفت شایانی به خود می بیند. ریاضیات ابتدا در ایتالیا گسترش می یابد: در تجارت، انواع هنرها( پرسپکتیو، کاربرد عدد طلایی)، نقشه برداری (رسم سطحی توسط مرکاتور[10]- جغرافی دان فلاماندی) به کار گرفته می شود.

جبر
جبر با حل معادلات درجه سوم شکوفا می شود. این شکوفایی در اصل حاصل تلاش های سیپیون دل فرو، تارتاگلیا و به خصوص کاردان[11] (1576- 1501) است که به چاپ رساله ای درباره معادلات در سال 1545 توسط انتشارات آرس مکنا می انجامد.
ابداع نمادهای ریاضی (+، -، =، توان، x و y) تعیین فاکتورهای مجهول ممکن می شود.

هندسه و حساب
رنه دکارت و پیردوفرما[12] (1665- 1601) هندسه تحلیلی را خلق می کنند که امکان بازنمایی یک کارکرد جبری را توسط یک منحنی هندسی فراهم می آورد. به موازات آن ایزاک نیوتن و گوتفرید دبلیو لایبنیتز[13] (1716- 1646) به محاسبات مربوط به مقادیر بسیار اندک پی می برند.
محاسبات مربوط به احتمالات حدود سال 1645 و توسط پاسکال (1662- 1623) و فرما ابداع می شود. هویگنز نخستین رساله مربوط به این موضوع را در سال 1656 منتشر می کند.
در قرن هجدهم، نام مشاهیر ریاضیات به پیشرفت آنالیز پیوند می خورد: برنولی، لئونارد اویکلر (1813- 1807)، ژان لو رون دلامبر (1783- 1717)، ژوزف لویی دولاگرانژ (1813- 1736) و پیرسیمون دولاپلاس ( 1827- 1749).[14]
ژان ناپیه ملقب به نپه[15] (1617- 1550) به پیشرفت محاسبات ریاضی لگاریتمی می پردازند.

علوم طبیعی
شیوه آزمون و خطا، اختراع میکروسکوپ و سفرهای اکتشافی سرآغاز تلاش عظیمی به منظور توصیف و طبقه بندی پوششهای حیوانی و گیاهی مناطق مختلف می شود.
پیر  بلون [16](1465- 1517) در سال 1553، رساله خود با عنوان مقاله ای درباره حیوانات دریایی و همچنین در سال 1555، تاریخ طبیعی پرندگان را منتشر می کند.
شارل دولکلوس[17] (1609-1526) در سال 1576، هزار و سیصد گیاه را فهرست بندی و توصیف می کند.
اولیسه آلدووانی[18] (1605- 1522) بین سالهای 1616- 1599 به تهیه یک دایره المعارف جانور شناختی می پردازد.
پژوهش های تجربی نیز درباره تولیدمثل، فیزیولوژی و گوارش صورت گرفت و به اکتشافات فراوانی انجامید.
جان ری (1705- 1627) و هرمن بورهاو[19] (1738- 1668) طبقه بندی های جدیدی برای گیاهان و حیوانات تعیین می کنند.
لازارو اسپالانزانی[20] (1799- 1729) فیزیولوژی را ابداع می کند.
رنه-آنتوان رئومور[21] (1757- 1683) به مطالعه فیزیولوژی حشرات می پردازد.

میکروسکوپ
ابداع میکروسکوپ در اواخر قرن شانزدهم امکان مشاهده تک سلولی های جانوری، باکتری ها و اسپرماتوزوییدها را برای آنتون فان لویون هوک[22] (1723- 1632) فراهم می آورد.
روبرت هوک (1703- 1635) سلول گیاهی را کشف می کند.
آنتون فان لویون هوک به کمک میکروسکوپ، در سال 1668گردش مواد آوندی در سرخس را مشاهده می کند.
کارل فون لینه[23] (1778- 1707) بین سالهای 1738- 1735 مجموعه جدید اصطلاحات مربوط به حیوانات و گیاهان را ارائه می کند: طبقه بندی دوجانبه بر اساس انواع و گونه ها.
ژرژ بوفون[24] (1788- 1707) اثر خود با عنوان تاریخ طبیعی را در 38 جلد تنظیم می کند.
کاسپار ولف[25] (1794- 1733) در سال 1759 جنین شناسی را بنیان گذاری می کند.

پزشکی
این علم در چندین شاخه پیشرفت می کند.

آناتومی و فیزیولوژی
آندریاس وزالیوس[26] ( 1564- 1515) رساله ای آناتومی با عنوان درباره بدن انسان، را در هفت جلد تنظیم می کند. او در آن بر اصل مشاهده در برابر اصل حاکمیت تاکید می کند.
اکتشافات پرشمار دیگری او را نیز باید بر آن افزود : شیپور استاش، توصیف جفت جنینی، گردش خون دوگانه قلب،

مجراهای لنفاوی و...
در سال 1628، ویلیام هاروی [27](1657- 1578) گردش خون را کشف می کند.

شرح بیماریها
سیاه سرفه در سال 1578، هاری در سال 1591 و تب زرد در سال 1635 شناسایی می شود.

تکنیک های درمانی
آمبرواز پره [28]( 1590- 1509) بنیان گذار جراحی مدرن است. او برای این کار از تلاش های پیشینیان خود ازجمله ابوالقاضی عرب، هانری دوموندوی و گی دوشولیاک[29] الهام گرفته است.
نخستین تراکئوتومی– لوله گذاری در نای و گردن به منظور تسهیل عبور هوا یا کشیدن ترشحات- در سال 1610، نخستین انتقال خون در سال 1654 و استفاده از جیوه برای سرکوب سیفلیس در سال 1715 انجام شد.


________________________________________
[1] - Galilée, Newton, Huygens
[2] - Nicolas Copernic
[3] - Tycho Brahé
[4] - Johannes Kepler
[5] - Peiresc, Gassendi, Langrenus
[6] - Huygens, Cassini
[7] - Edmund Halley
[8] - Descartes, Torricelli, Mersenne, Gassendi
[9] - Robert Hooke
[10] - Mercator
[11] - Scipione del Ferro,Tartaglia, Cardan
[12] - Pierre de Fermat
[13] - Gottfried W. Leibniz
[14] - Bernoulli, LeonhardEuler, Jean Le Rondd'Alembert, Joseph Louis deLagrange, Pierre Simon de Laplace.
 
[15] - John Napier, Neper
[16] - Pierre Belon
[17] - Charles de Lécluse
[18] - Ulisse Aldovani
[19] - John Ray, Herman Boerhaav
[20] - Lazzaro Spallanzanni
[21] - René-Antoine Réaumur
[22] - Anton van Leeuwenhoek
[23] - Carl von Linné
[24] - Georges Buffon
[25] - Kaspar Wolff
[26] - Andreas Vésalius
[27] - William Harvey
[28] - Ambroise Paré
[29] - Abulcasis, Henri de Mondeveille , Guy de Chauliac).

منبع:
Magazine des Sciences Humaines