رقص عامیانه ی شهری و رقص موسوم به کلاسیک ایرانی : بررسی تطبیقی در حوزه ی تهران

آذردخت عامری

تحقیق و پژوهش در مورد رقص ایران تلاش پی گیر و خستگی ناپذیر می طلبد ، چرا که هر چه به عقب برمی گردیم رد پای رقص ها کم رنگ تر شده دسترسی به الگوهای حرکتی در واقع غیر ممکن می شود . برای اظهار نظر در مورد رقص های معاصر ضرورت یک بررسی تاریخی بدیهی به نظر می رسد، اما منابع موجود تنها  یک ریشه یابی تقریبی را امکان پذیر می سازند . بر اساس این منابع می توانیم در مورد سیر تحول رقص ها حدس هایی بزنیم و یک مقایسه ی معقول بین انواع رقص موجود انجام دهیم . به هر حال، بررسی تاریخی رقص در این مقاله به صورت اجمالی صورت گرفته است و از دوره ی صفویه دورتر نمی رود . علاقمندان به تاریخ رقص در ایران می توانند به مقالات فاضلانه ی یحیی ذکاء ( 1343 و 1357 ) مراجعه کنند .
در ابتدا به منظور روشن کردن جایگاه انواع رقص در فرهنگ ایران بهتر است به یک طبقه بندی نسبی دست بزنیم . رقصندگان رقص های جدیدی که در دوره ی پهلوی ابداع شدند ( رقص ملی و باله ی ایرانی ) تمایل دارند نوع رقص خود را کلاسیک بنامند . به این ترتیب، آن ها هنر خود را از انواع دیگر رقص که عامیانه محسوب می شوند متمایز می کنند . اطلاق صفت کلاسیک به رقص ملی و باله ی ایرانی، که در صفحات آینده خواهیم گفت، سئوال برانگیز است و ما در این مورد به اختصار بحث خواهیم کرد . با این حال، این نوع رقص، چه واقعاً شایسته ی صفت کلاسیک باشد چه نباشد، از انواع دیگر رقص شهری در تهران به جهات بسیار متمایز می شود . ما این تمایز را اساس دسته بندی اولیه ی خود قرار داده ایم . از این منظر، در قدم اول می توان رقص ایرانی را با وجود گوناگونی وسیعی که منتج از تنوع فرهنگی نواحی مختلف است در دو نوع کلی کلاسیک و عامیانه طبقه بندی کرد . بدیهی است که در دل این تقسیم بندی انواع دیگری قرار می گیرند . در ضمن، ترجیح دادیم به علت تردیدی که در کلاسیک بودن نوع اول وجود دارد فعلاً آن را «موسوم به کلاسیک » بنامیم .
در شاخه ی عامیانه انواعی از رقص ها که توسط عامه ی مردم اجرا می شوند قرار می گیرند . با توجه به منطقه ای که رقص ها در آن جا اجرا می شوند ، مجدداً تقسیم بندی دیگری خواهیم داشت که تفکیک کننده ی رقص های روستاها و شهرستان ها از رقص های پایتخت است . رقص های روستاها و شهرستان ها همان رقص های محلی اند که مورد بحث این مقاله نیستند و تنها انواعی از رقص ها که از ابتدای قرن حاضر در تهران اجرا می شده اند تحت عنوان رقص عامیانه ی شهری مورد بحث قرار می گیرند . منظور از رقص عامیانه ی شهری ( حوزه ی تهران ) همان رقص هایی است که در نمایش های تخت حوضی اجرا می شده اند و « رقص روحوضی » یا « رقص مطربی » نامیده می شوند. در شاخه ی دیگر طبقه بندی اولیه رقص های موسوم به کلاسیک قرار دارند که از آن ها نیز صحبت خواهیم کرد .

برای خواندن مقاله کامل در زیر کلیک کنید:

پیوست	اندازه
10194.doc	283 KB