معرفی کتاب "کرد، ملت رنج‌ها، وضعیت جمعیت شناختی، اقتصادی و اجتماعی کردها در لبنان"

سامال عرفانی

این کتاب در اصل پایان­نامه کارشناسی ارشد صلاح عصام ابوشقرا است که آن را درسال 1999 در دانشکده ادبیات لبنان، در 180 صفحه نگاشته است. دکتور عصام نعمان از وزرای لبنان، بر آن مقدمه­ای نوشته و جاسم محمد محمد علی آن را از انگلیسی به کردی برگردانده­است. دکتر عصام نعمان، در مقدمه ضمن برجسته خواندن نوشته­ی صلاح عصام، چنین بیان می­دارد که این کتاب درباره­ی دلایل عقب­ماندگی کردهای لبنان است. به زعم دکتور عصام نعمان، دلیل این عقب­ماندگی نمی­تواند تنها اجتماعی باشد، بلکه مسائل سیاسی نیز در این وضعیت، نقش بازی می­کنند، که خود منجر به مسائل اجتماعی می­شوند. لذا راه حل آن را تنها در راه حل­های اجتماعی ندیده، بلکه به دنبال راه حل­های سیاسی نیز باید گشت. دکتر عصام نعمان، میگوید که نویسنده کتاب، دلیل اصلی مشکلات کردها در لبنان را، پایین بودن نرخ سواد می­داند ( درصد بیسوادی 39% است و درصد افراد دانشگاه رفته در میان این دسته از کردها 1% است)، درحالیکه دکتر عصمان نعمان، دلیل ریشه­ای­تر وضعیت اجتماعی نامناسب آنها را نداشتن شناسنامه کردهای مقیم در لبنان می­داند، زیرا که بدون داشتن شناسنامه امکان تحصیلات ابتدایی و دبیرستان و نیز دانشگاهی ممکن نیست.  نداشتن شناسنامه­ی لبنانی، جدا از عدم امکان تحصیل، سبب شده است که اقلیت کرد لبنان، قادر به شرکت در انتخابات، رای دادن و دیگر حقوق سیاسی و اجتماعی نیز نباشند. و البته این نیز به تنها کفایت نمی­کند بلکه، لازم است که کردها در لبنان نقش فعالی در این کشور داشته و آن را کشور خود بدانند، زیرا اگر به چشم یک زندگی موقت، و یک سرزمین بیگانه آن را بنگرند، اعتماد لبنانی­ها را از دست داده و خود نیز پیشرفت نخواهندکرد. البته شواهدی از شهروند لبنانی دانستن خود، را در میان عده­ای از کردها در سال 1994 می­توان مشاهده­کرد. آن هنگام که در سال 1994، به عده­ای از کردها در لبنان، شناسنامه­ی لبنانی داده­شد، تعدادی از آنها نام خود را به عنوان سرباز نوشتند تا در جبهه از مرزهای لبنان دفاع کنند.

روش گردآوری داده در این نوشته، از طریق استفاده از چندین نوشته به صورت کتاب و مجله و روزنامه در مورد وضعیت کردها در لبنان، پرسشنامه با نمونه­گیری اتفاقی، و نیز انجام مصاحبه با چندین فرد دارای اطلاعات از وضعیت کردها در لبنان، بوده­است. که البته منابع کتابخانه­ای علمی که ایشان جهت نگاشتن کتاب از آن استفاده­کرده­اند، همانطور که در بخش مقدمه اشاره می­کنند، چه به زبان عربی و چه کردی، بسیار اندک است و در این میان تنها یک پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد علوم سیاسی قابل ذکر است و نیز کتاب "کردهای لبنان و سازماندهی سیاسی و اجتماعی آنها"، نگاشته­ی احمد محمد احمد. حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از پرسشنامه، 252 خانواده، یعنی 1668 نفر، در شهر بیروت پایتخت لبنان، بوده­است. این نمونه­ها از محلاتی که ساکنین آن کرد هستند، بصورت تصادفی انتخاب شده­اند. این تحقیق دارای شش فصل می­باشد تحت عناوین: - فصل اول:کرد و کردستان. این فصل درباره­ی جغرافیای کردستان، تاریخ انقلاب­ها در میان کردها و نیز خودمختاری کردهای بخش شمالی عراق میباشد. فصل دوم: اصل کردهای لبنان، درباره­ی منشا تاریخی کردهای لبنان است. فصل سوم به نام بررسی جمعیت­شناختی، درباره جمعیت، دین، میزان تحصیلات انها است. فصل چهارم، به وضعیت اقتصادی پرداخته و درباره مشاغل آنها، فعالیت­های اقتصادی و نیز مشکل بیکاری است. فصل پنجم، وضعیت اجتماعی کردهای لبنان را بررسی کرده و درباره میزان ورود کردها در زندگی اجتماعی لبنان، فعالیت­های اجتماعی و سیاسی و روشنفکری و ورزشی مردم کرد در لبنان است. فصل آخر، به نام مهاجرت کردها از لبنان، به بحث درباره وضعیت زندگی خانواده­های کردی می­پردازد که از لبنان به کشورهای دیگر مهاجرت کرده­اند،  وضعیت اقتصادی و اجتماعی، شیوه­ی مهاجرتشان و نیز همچنین میزان کمک­کردنشان به نزدیکانشان در لبنان و نیز میزان تحصیلات در میان این کردهای مهاجر است. در انتها کتاب به عنوان نتیجه­گیری، به مشکلات و مسائل عمومی کردهای لبنان اشاره­کرده و چندین پروژه را پیشنهاد می­کند.