علت ضخیم شدن دیواره قلب چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ضخیم شدن دیواره قلب (یا همان هیپرتروفی قلب) یک بیماری ژنتیکی و اکتسابی است و تقریبا در بین ۱% از افراد جامعه شایع می‌باشد. این اختلال در ‏اکوکاردیوگرافی تشخیص داده می‌شود و منجر به کوچک ‏شدن فضای حفره بطن چپ و در نتیجه اختلال در عملکرد پمپاژ قلب می‌شود. بنابراین مهمترین علائم بیماری افزایش ضخامت عضلات قلب به صورت نشانه‌های نارسایی قلب شامل خستگی پذیری، تنگی ‏نفس و... ظاهر می‌شود. 

‏

علت ضخیم شدن دیواره قلب چیست؟

زمانی كه قلب از اندازه‌ی طبیعی خود بزرگ‌تر می‌شود به آن بزرگی قلب گفته می‌شود. دو نوع بزرگی قلب وجود دارد كه این دو می‌توانند جداگانه و یا هر دو با هم در یك بیمار ایجاد شوند.

ضخیم شدن عضلات قلب یعنی همان نوع اول بزرگی قلب که در اثر فشار زیاد به قلب ایجاد می‌شود. این حالت معمولا دیواره‌ی حفره‌های اصلی قلب به اسم بطن‌ها را درگیر می‌کند. بیشترین علت ضخیم شدن عضلات قلبی، افزایش فشارخون است. با افزایش فشارخون، قلب مجبور است برای مقابله با این فشارخون بالا، قدرت پمپ‌کردن خون را بالا ببرد و این کار اضافی موجب ضخیم شدن عضلات قلب می‌شود؛ درست مانند زمانی که شما وزنه می‌زنید تا عضلات دست و پای خود را حجیم کنید.

نوع دوم هم حالتی است كه در آن اندازه حفره قلب گشاد می‌شود. در بیشتر مواقع بزرگی قلب در هر نوعی كه باشد با سایر مشكلات قلبی عروقی همراه است.

علل دیگری که باعث این بیماری می‌گردد تنگی دریچه آئورت و حتی گاهی به ‌صورت ژنتیکی و بدون علت خاص است.

عواملی نظیر شیمی درمانی، تجمع آهن اضافی در بدن، بیماری‌های تیروئیدی و ژنتیکی، کارکرد نامناسب دریچه‌های قلبی (خوب بسته نشدن دریچه‌های بین حفره‌ای)، مصرف کوکائین، مصرف بعضی از داروهای درمان‌کننده ایدز و تماس با فلزاتی همچون کبالت، سرب و جیوه نیز می‌توانند در ایجاد این بیماری موثر باشند.

هیپرتروفی مادرزادی قلب، علت ژنتیکی است که در آن عضلات قلب فرد به‌ صورت ژنتیکی ضعیف هستند و برای پمپ‌کردن خون نیاز به فعالیت بیشتر دارند. این حالت به مرور زمان سبب ضخیم‌ شدن دیواره قلب می‌شود. لازم به ذکر است، میزان ابتلا‌ به بیماری نسبتا نادر است.

اما ضخیم شدن بطن راست قلب می‌تواند به علت بیماری‌های ریوی مثل آمفیزم (در این بیماری عروق خونی ریه تخریب شده و باعث افزایش فشار در سایر عروق می‌شود) و برونشیت مزمن بوجود آید.

تشخیص ضخیم شدن عضلات قلب

مهم‌ترین عارضه افزایش ضخامت عضلات قلب، آریتمی‌های وخیم بطنی به علت اختلال در ‏سیستم هدایتی می‌باشد. (آريتمی درلغت یعنی بدون ريتم؛ کلا هر نوع اختلال در ريتم قلب و معادل ديس ريتمی است.) ممکن است فرد مبتلا به بیماری‌های عضله قلب بدون سایر علائم بیماری قلبی به ‏عنوان اولین عارضه دچار مرگ ناگهانی شود. بنابراین تشخیص سریع ضخیم شدن عضلات قلب و تعیین میزان ‏خطر و درمان مناسب براساس آن اهمیت فراوانی دارد. در صورتی که پزشک متخصص بیماری‌های عضله قلب و کاردیومیوپاتی‌ها (کاردیومیوپاتی‌ها از بیماری‌های عضله قلب هستند که در آن به علت درگیری و بیماری عضله قلبی، قلب نمی‌تواند جریان خون کافی را برای بدن فراهم سازد و بیمار دچار علائم نارسایی قلبی می‌شود) با توجه به ‏معاینات فیزیکی شرح حال و تغییرات الکتروگرام قلبی مشکوک به ضخیم شدن عضلات قلب باشد ‏اکوکاردیوگرافی قلب انجام می‌شود که در این روش تشخیص دقیق به عمل می‌آید. (این روش به طور مستقیم اندازه و ضخامت عضله قلب را در هر حفره نشان داده و به مشخص کردن عملکرد قلب نیز کمک می‌کند) البته ‏در برخی موارد نیاز به آزمایشات ژنتیک می‌باشد.‏

عوارض و علائم ضخیم شدن دیواره قلب چیست؟

مشكلاتی كه در اثر بزرگ شدن قلب ایجاد می‌شود شامل نارسایی قلب، نامنظم شدن ضربان قلب، درد قفسه سینه و حملات قلبی است. اگرچه دیواره قلب ممكن است ضخیم شده باشد اما این ضخیم شدن عضلات قلبی به معنای این نیست كه كار پمپ خون بهتر صورت می‌گیرد. از آنجا كه هم زمان با ضخیم شدگی عضلات، عروق خونی قلب به اندازه كافی زیاد نمی‌شود، شانس حملات قلبی افزایش پیدا می‌کند. از دیگر عوامل و عوارض ضخیم شدن دیواره قلب می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تپش قلب
• تورم در ناحیه مچ پاها و ساق پاها
• ورم شکم و کبد
• سرگیجه یا احساس سبكی سر
• از دست دادن هوشیاری

در حالت خفیف، این علایم فقط هنگام ورزش یا فعالیت شدید بروز می‌کنند اما در حالت شدیدتر این بیماری، حتی هنگام استراحت هم این علایم به وجود می‌آید.

راه‌های بهبود و درمان بزرگ شدن قلب در اثر ضخیم شدن دیواره قلب چیست؟

کنترل و درمان فشار خون در افراد مبتلا بهترین راه برای درمان این بیماری است. علاوه بر این راه دارو درمانی که توسط پزشک تجویز می‌گردد نیز کارساز و ثمر بخش است:

داروهای مدر: برای خارج كردن مایع اضافی بدن

داروی دیگوكسین: برای تقویت پمپاژ قلب

گرداوری: مجله اینترنتی وب