|
Vitamin C (Ascorbic Acid)
|
|
ویتامین سی
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) بيماري آسکوربوت آشکار و تحت باليني.
بزرگسالان: مقدار 250-100 ميلي‌گرم، بر اساس شدت بيماري از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي، 2-1 بار در روز مصرف مي‌شود. مقدار نگهدارنده mg/day 50 است.
کودکان: مقدار mg/day 300-100 بر اساس شدت بيماري، از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي مصرف مي‌شود.مقدار نگه دارنده mg/day 35 است.
شيرخواران: مقدار mg/day 50-100 از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي مصرف مي شود.
ب) سوختگي‌هاي وسيع، تأخير در ترميم شکستگي يا زخم ، ترميم زخم بعد از اعمال جراحي، حالات مزمن بيماري يا تب شديد.
بزرگسالان: مقدار mg/day 500-200 از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي مصرف مي‌شود.
کودکان: مقدار mg/day 200-100 از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي مصرف مي‌شود.
پ) جهت جلوگيري از کمبود اسيد آسکوربيک در بيماراني که دچار فقر غذايي يا افزايش نياز به اسيد آسکوربيک هستند.
بزرگسالان: مقدار mg/day 60-45 از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي مصرف مي‌شود.
دوران بارداري يا شيردهي: حداقل مقدار mg/day 60 از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي مصرف مي‌شود.
کودکان: حداقل مقدار mg/day 40 از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي مصرف مي‌شود.
نوزادان: حداقل مقدار mg/day 35 از راه خوراکي يا به صورت تزريق زير جلدي، عضلاني يا وريدي مصرف مي‌شود.
ت) تقويت عمل متنامين در اسيدي کردن ادرار.
بزرگسالان: مقدار g/day 12-4 در مقادير منقسم مصرف مي‌شود.
ث) قبل از عمل گاسترکتومي.
بزرگسالان: مقدار g/day 1 به مدت 7-4 روز مصرف مي‌شود.
ج) داروي کمکي در درمان متهموگلوبينمي ايديوپاتيک.
بزرگسالان: از راه خوراکي، مقدار mg/day 600-300 در مقادير منقسم مصرف مي‌شود.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
مصرف همزمان مقادير زياد اسيد آسکوربيک (بيش از g/day 2) با داروهاي اسيدي ممکن است pH ادرار را کاهش داده و موجب بازجذب داروهاي اسيدي از توبول‌هاي کليه شود. برعکس، مصرف همزمان اسيد آسکوربيک با داروهاي قليايي (داروهاي ضد افسردگي سه‌حلقه‌اي) ممکن است موجب کاهش بازجذب و اثر درماني داروهاي قليايي شود.
مصرف همزمان با سولفوناميدها ممکن است موجب تشکيل بلور شود.
مصرف همزمان با آهن، آن را در حالت فرّو نگه داشته و جذب آهن را در دستگاه گوارش افزايش مي‌دهد، اما اين افزايش قابل ملاحظه نيست. گاهي اوقات ترکيب 30 ميلي‌گرم آهن با 200 ميلي‌گرم اسيد آسکوربيک توصيه مي‌شود.
مصرف همزمان با وارفارين ممکن است اثر ضد انعقادي آن را مهار سازد.
مصرف همزمان با اتينيل استراديول ممکن است غلظت پلاسمايي اتينيل استراديول را افزايش دهد.
استعمال دخانيات ممکن است غلظت سرمي اسيد آسکوربيک را کاهش داده و در نتيجه مقدار مصرف مورد نياز به اين ويتامين را افزايش دهد.
ساليسيلات‌ها برداشت اسيد آسکوربيک توسط گلبول‌هاي سفيد و پلاکت‌ها را مهار مي‌سازد. اگرچه هيچ‌گونه شواهدي در مورد ابتلا به کمبود اسيد آسکوربيک ناشي از ساليسيلات‌ها وجود ندارد، ولي بيماراني که مقادير زياد ساليسيلات‌ها را به‌طور همزمان با مکمل‌هاي اسيد آسکوربيک مصرف مي‌کنند، بايد از نظر بروز نشانه‌هاي کمبود اسيد آسکوربيک تحت نظر باشند.
|
عوارض جانبي:
ملاحظات اختصاصي
1- مقادير زياد اسيد آسکوربيک (mg/day 1000) بايد به صورت منقسم مصرف شود، زيرا بدن فقط مقدار محدودي را مصرف کرده و باقيمانده دارو از طريق ادرار دفع مي‌شود. مقادير زياد اين ويتامين ممکن است pH روده کوچک را افزايش دهد و جذب ويتامين B12 را مختل سازد. مقدار مصرف مجاز روزانه اسيد آسکوربيک براي کودکان 45-35 ميلي‌گرم و براي بزرگسالان 60-50 ميلي‌گرم است.
2- قرص‌هاي جوشان در يک ليوان آب حل شده و بلافاصله مصرف شوند.
3- تزريق وريدي اين ويتامين به آهستگي انجام شود.
4- مواردي که ميزان متابوليسم بدن را بالا مي‌برند (پُرکاري تيروئيد، تب، عفونت، سوختگي‌ها و ساير آسيب‌ديدگي‌هاي شديد، حالات بعد از جراحي، بيماري نئوپلاستيک و اعتياد مزمن به الکل)، احتياج به اسيد آسکوربيک را به ميزان قابل ملاحظه‌اي افزايش مي‌دهند.
5- گزارش شده است بيماراني که قرص‌هاي خوراکي جلوگيري‌کننده از بارداري مصرف مي‌کنند، به مکمل‌هاي اسيد آسکوربيک نياز دارند.
6- افرادي که سيگار مي‌کشند به مقادير بيشتر اسيد آسکوربيک نياز دارند، زيرا اين ويتامين در اين افراد سريع‌تر اکسيده شده و دفع مي‌شود.
7- اين ويتامين در بيماران مبتلا به بي‌کفايتي کار کليه با احتياط تجويز شود، زيرا اسيد آسکوربيک به‌طور طبيعي از طريق ادرار دفع مي‌شود.
8- افرادي که ميوه‌جات و سبزيجات کم مصرف مي‌کنند، ممکن است دچار کمبود اسيد آسکوربيک شوند. افراد سالخورده و تهيدست، بيماراني که محدوديت مصرف غذايي دارند، بيماراني که به مدت طولاني تحت درمان با مايعات تزريق وريدي يا همودياليز هستند و معتادان به الکل يا مواد مخدر، بايد از نظر کمبود اين ويتامين پيگيري شوند.
9- نشانه‌هاي بارز کمبود اسيد آسکوربيک عبارت‌اند از:
تحريک‌پذيري، اختلالات عاطفي، ضعف عمومي، رنگ‌پريدگي پوست، بي‌اشتهايي، حساس شدن به لمس، درد مفصلي و اندام، افزايش فوليکولي ضخامت لايه شاخي پوست (به خصوص بر روي ران‌ها و کفل‌ها)، ايجاد کبودي (به سهولت)، پتشي، اسهال خوني، تأخير در ترميم ، شُل شدن دندان‌ها، حساسيت، تورم و خونريزي از لثه‌ها، کم‌خوني.
10- محلول‌هاي اسيد آسکوربيک دور از نور نگه داشته شود.
|
|
|
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
اسيد آسکوربيک يک ماده احياکننده قوي است. اين ويتامين نتايج آزمون‌هايي را که بر اساس واکنش‌هاي اکسيداسيون- احيا انجام مي‌گيرند، تغيير مي‌دهد.
مقادير زياد اسيد آسکوربيک (بيش از 500 ميلي‌گرم) ممکن است موجب حصول نتايج منفي کاذب در آزمون سنجش گلوکز با استفاده از روش گلوکز اکسيداز يا حصول نتايج مثبت کاذب در آزمون‌هايي شود که با استفاده از روش احياي مس يا معرف بنديکت انجام مي‌گيرند.
اسيد آسکوربيک نبايد به مدت 72-48 ساعت قبل از انجام آزمون وابسته به آمين براي جستجوي خون مخفي در مدفوع مصرف شود (ممکن است نتيجه منفي کاذب بروزکند).
بر اساس نوع معرف مورد مصرف، اسيد آسکوربيک ممکن است موجب تداخل با ساير آزمون‌هاي تشخيصي نيز شود.
|
مکانيسم اثر:
مکانيسم اثر
اسيد آسکوربيک به عنوان يک ويتامين ضروري در عمل اکسيداسيون - احياي تنفس سلولي نقش دارد. اين ويتامين براي تشکيل و ابقاي مواد زمينه‌اي داخل سلولي و کلاژن بدن ضروري است. اسيد آسکوربيک در بدن به‌طور قابل برگشت به اسيد دهيدروآسکوربيک اکسيده مي‌شود و در متابوليسم تيروزين، تبديل اسيد فوليک به اسيد فولينيک، متابوليسم کربوهيدرات، مقاومت در مقابل عفونت‌ها، و تنفس سلولي تأثير مي‌گذارد. کمبود اسيد آسکوربيک موجب بيماري اسکوربوت مي‌شود. اين بيماري با تغييرات دژنراتيو مويرگ‌ها ، استخوان و بافت همبند مشخص مي‌شود. مصرف مقادير کافي از اسيد آسکوربيک به‌طور کامل نشانه‌هاي کمبود اسيد آسکوربيک را برطرف مي‌سازد. اطلاعات موجود در مورد استفاده از اسيد آسکوربيک به عنوان يک اسيدي‌کننده ادرار محدود است.
فارماکوکينتيک
جذب: بعد از مصرف خوراکي، اسيد آسکوربيک به راحتي جذب مي‌شود. بعد از مصرف مقادير زياد اين ويتامين، جذب آن ممکن است محدود شود، زيرا اين ويتامين توسط يک عمل فعال جذب مي‌شود. هم‌چنين، جذب آن ممکن است در بيماران مبتلا به اسهال يا بيماري‌هاي گوارشي کاهش يابد. غلظت طبيعي اسيد آسکوربيک در پلاسما حدود mcg/ml 20-10 است. غلظت پلاسمايي کمتر از 1.5 mcg/ml با بيماري اسکوربوت همراه است. با اين وجود، غلظت لکوسيتي اين ويتامين (اگرچه معمولاً اندازه‌گيري نمي‌شود) ممکن است اشباع اسيد آسکوربيک در بافت‌ها را بهتر منعکس سازد. حدود 1.5 گرم اسيد آسکوربيک در بدن ذخيره مي‌شود. طي 5-3 ماه کمبود اسيد آسکوربيک، علائم باليني بيماري آسکوربوت ظاهر مي‌شود.
پخش: به‌طور گسترده در بدن انتشار مي‌يابد. غلظت زيادي از ويتامين در کبد، لکوسيت‌ها، پلاکت‌ها، بافت‌هاي غده‌اي و عدسي چشم يافت مي‌شود. از جفت عبور مي‌کند؛ غلظت آن در خون بند ناف معمولاً 4-2 برابر غلظت خوني مادر است. در شير ترشح مي‌شود.
متابوليسم: در کبد متابوليزه مي‌شود.
دفع: به‌طور قابل برگشت به اسيد دهيدروآسکوربيک اکسيده مي‌شود. مقاديري از آن به ترکيبات غير فعال متابوليزه مي‌شود که از طريق ادرار دفع مي‌گردد. آستانه بازجذب کليوي دارو حدود mcg/ml 14 است. زماني که بدن از اسيد آسکوربيک اشباع مي‌شود و غلظت خوني آن از حد آستانه بازجذب کليوي تجاوز مي‌کند، اين ويتامين به صورت تغيير نيافته از طريق ادرار دفع مي‌گردد. دفع کليوي اسيد آسکوربيک به‌طور غير مستقيم به غلظت خوني دارو بستگي دارد. اسيد آسکوربيک توسط همودياليز نيز از بدن خارج مي‌شود.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد احتياط
1- فرآورده‌هاي حاوي تارترازين اسيد آسکوربيک مي‌تواند موجب بروز واکنش‌هاي آلرژيک، از جمله آسم نايژه‌اي در افراد حساس (بسياري از اين افراد نسبت به آسپرين نيز حساسيت دارند)، شود.
2- مصرف طولاني‌مدت مقادير زياد اسيد آسکوربيک ممکن است متابوليسم آن را افزايش دهد که در صورت کاهش مقدار مصرف به حد مقادير طبيعي، ممکن است بيماري آسکوربيک به صورت واجهشي بروز کند. مصرف مقادير زياد اين ويتامين در دوران بارداري موجب بروز بيماري آسکوربوت در نوزادان شده است.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Injection: 100 mg/ml, 5ml
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: مکمل.
طبقه‌بندي درماني: ويتامين (محلول در آب).
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده A (اگر بيش از مقادير توصيه شده مصرف شود، رده C)
نکات قابل توصيه به بيمار
1- مرکبات، سبزيجات، گوجه‌فرنگي، فلفل سبز و سيب‌زميني بهترين منابع غذايي براي اسيد آسکوربيک هستند.
2- در ظروف حاوي غذا و آب‌ميوه را محکم بپوشانيد و حتي‌الامکان آنها را زودتر استفاده کنيد.
3- در صورت ابتلا به کمبود اسيد آسکوربيک، سيگار نکشيد يا آن را کاهش دهيد. مقدار مصرف مورد نياز اسيد آسکوربيک در افراد سيگاري بيشتر است.
4- از مصرف مقادير زياد اسيد آسکوربيک در موارد زير خودداري کنيد:
سابقه ابتلا به سنگ کليه، ديابت، در صورت انجام آزمون جستجوي خون مخفي در مدفوع، محدوديت مصرف سديم، درمان با داروهاي ضد انعقاد.
مصرف در كودكان: شيرخواراني که فقط از شير گاو تغذيه مي کنند، به مکمل‌هاي اسيد آسکوربيک احتياج دارند.
مصرف در شيردهي: اسيد آسکوربيک در شير ترشح مي‌شود و در دوران شيردهي بايد با احتياط تجويز شود.
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: غش يا سرگيجه (با تزريق وريدي سريع)، خستگي، سردرد، بي‌خوابي.
پوست: ناراحتي در محل تزريق.
دستگاه گوارش: اسهال، سوزش اپي‌گاستر، تهوع، استفراغ، دل‌پيچه.
ادراري - تناسلي: سنگ‌هاي ادراري اگزالاتي يا اوراتي.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: مصرف مقادير زياد اسيد آسکوربيک به صورت تزريقي، بعد از اشباع ساختن بافت‌ها از طريق کليه دفع مي‌شود و به ندرت تجمع مي‌يابد. عوارض جانبي يا مسموميت وخيم شايع نيست.
درمان: عوارض جانبي شديد احتياج به قطع درمان دارد.
|
