گودهای پرشدهٔ تهران

هنوز هم نام تعدادی از محله‌های قدیمی تهران با پسوند یا پیشوند «چاله» و یا «گود» به زبان می‌آید، محله‌هایی چون چاله میدون، چاله خرکشی، چاله مگسی، گود عرب‌ها، گود حسین نفتی، گود …

هنوز هم نام تعدادی از محله‌های قدیمی تهران با پسوند یا پیشوند «چاله» و یا «گود» به زبان می‌آید، محله‌هایی چون چاله میدون، چاله خرکشی، چاله مگسی، گود عرب‌ها، گود حسین نفتی، گود آذری، گود علی‌آباد، گود جوانمرد قصاب، گود صالح‌آباد، گود یافت‌آباد، گود خلیج‌فارس، گود نازی‌آباد، گود چشمه علی، گود باروت‌کوبی و گود شوش.

هر یک از این گودها، نشان از وجود یک محلهٔ قدیمی در حوزهٔ مرکزی و یا حاشیه‌های تهران در روزگار نه چندان دور دارد که بیشتر آنها کم‌کم در اثر توسعه تهران و نگاه ویژه شهرداران ظرف ۵-۴ دههٔ اخیر، خاک‌ریزی یا تسطیح شده و یا از همان شکل فیزیکی گود بودن آنها برای انجام یکی از طرح‌های عمرانی و فرهنگی و یا تجاری و بهره‌برداری شده است.

گود آذری یکی از همین گودهاست که شهردار تهران برای نخستین بار در دههٔ ۴۰، طرح احداث ترمینال جنوب و یک پارک بزرگ (پارک بعثت امروزی) را در آن آغاز کرد و با استفاده از همان گودی معروف آن، دریاچه‌ای در وسط آن تأسیس نمود که تا امروز نیز محل تفریح عمومی است. ترمینال جنوب تهران که به عبارت «کلاه فرنگی تهران» معروف شد، با استفاده از خاصیت گودی گود آذری، تبدیل به یکی از مهم‌ترین مراکز حمل ونقل درون و برون شهری شد.

این روزها از محلهٔ گود عرب‌ها در خیابان ناصرخسروی تهران خبری نیست، اما آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد، گود عرب‌ها یکی از محله‌های قدیمی در خیابان ناصرخسرو بوده است که به خاطر تجمع عرب زبان‌ها و عرب‌های خوزستان و پهن شدن بساط کسب و کار و زندگی، به گود عرب‌ها معروف شد، اما شهرداری تهران در ابتدای دههٔ ۴۰ نسبت به پرکردن، تسطیح و تبدیل آن به یک خیابان و محله مسکونی و تجاری اقدام کرد.

گود حسین نفتی نیز که امروز بخشی از منطقه ۱۶ تهران محسوب می‌شود، تبدیل به یکی از ورزشگاه‌های این منطقه شده و کمی بالاتر از آن در منطقه ۱۲ تهران، گود دروازه غار نیز یکی از مراکز ورزشی جوانان جنوب تهران شده است، هر چند هنوز گودهای پراکنده‌ای در این قسمت و در حومهٔ این ورزشگاه به چشم می‌خورد.محلهٔ چاله خرکشی، یکی از محله‌های قدیمی شمال شرقی شهر ری و در اطراف ابن بابویه بوده است که امروز نشانی از آن دیده نمی‌شود و حتی مسیل باروت کوبی قدیمی متصل به آن نیز توسط شهرداری منطقه ۲۰ تهران (شهر ری) پر و تبدیل به یک بلوار شده است.چاله مگسی، از دیگر محله‌های شهر ری است که این روزها در نزدیکی ایستگاه متروی شهر ری واقع شده و دیگر با این عنوان از آن یاد نمی‌شود. اکنون محلهٔ قدیمی چاله مگسی، تبدیل به یکی از بزرگراه‌های متصل به کمربندی «نگین» شهرداری شده است و در محل موسوم به چاله مگسی، یکی از زیباترین بناهای فرهنگی شهرداری تهران ساخته و تعداد زیادی مراکز آموزشی در دو طرف بلوار این محله ایجاد شده که از محل‌های با کیفیت و مرغوب شهر ری به حساب می‌آید.

اما گود خلیج‌فارس در جنوب غربی تهران (منطقه۱۸)، هنوز همان شکل سابق و قدیمی خود را دارد، در حالی که کمی آنسوی‌تر از آن، چاله گاوکشی در منطقه۱۹ تهران تبدیل به یکی از مراکز تفریحی و فرهنگی شده و به موازات آن، گودهای دیگری از جمله گود یافت‌آباد، گود خانعلی، گودچشمه علی، گود نازی‌آباد، گود صالح‌آباد، گود باقرآباد و بسیاری دیگر از گودهای بزرگ و کوچک تبدیل به مناطق مسکونی، اداری و اجتماعی شده‌اند. ظرف این سال‌ها که گودهای تهران به مرور تغییر وضعیت دادند، کمتر از نخاله‌های ساختمانی برای پرکردن آنها استفاده شد و تلاش مسئولان شهرسازی تهران برای استفاده از خواص فیزیکی و طبیعی این گودها قابل توجه است.