جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا

جشن‌ ۶۰ سالگی‌


جشن‌ ۶۰ سالگی‌
كنفرانس‌ های‌ سازمان‌ ملل‌ متحد به‌ موضوع‌هایی‌ بسیار متنوع‌ می‌پردازند. از سوادآموزی‌ گرفته‌ تا تحقق‌ جامعه‌ مدنی‌ و از محیط‌ زیست‌ تا بیماری‌ ایدز. پاییز امسال‌، كنفرانس‌ سران‌ كشورهای‌ عضو در مورد رفرم‌ هایی‌ بسیار حساس‌ در این‌ سازمان‌ جهانی‌ به‌ تصمیم‌گیری‌ می‌پردازند و ساختار آن‌ كه‌ به‌ قول‌ بعضی‌ بسیار قدیمی‌ و زنگ‌ زده‌ است‌ و از ۶۰ سال‌ پیش‌ تا كنون‌ بدون‌ تغییر بوده‌، متحول‌ خواهد شد.
شصت‌ سال‌ از تاسیس‌ سازمان‌ ملل‌ متحد می‌ گذرد. از زمانی‌ كه‌ جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ به‌ پایان‌ رسید. در ماه‌ مه‌ سال‌ ۱۹۴۵نیروهای‌ متفقین‌، آلمان‌ فاشیستی‌ را اشغال‌ كردند. امریكا شدت‌ حملات‌ خود را به‌ ژاپن‌ افزایش‌ داد و دیگر مشخا بود كه‌ بزودی‌ جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ به‌ پایان‌ می‌ رسد. در سالن‌ اپرای‌ ف‌ضغگ‌كقظث‌ گ‌ضذ در شهر سان‌ فرانسیسكو، نمایندگان‌ ۵۰ كشور جهان‌ حضور یافتند و بحث‌ بر سر تاسیس‌ سازمانی‌ جهانی‌ را آغاز كردند.بخاطر عدم‌ شركت‌ كشورهای‌ پرقدرتی‌ چون‌ امریكا و اتحاد شوروی‌ در سازمان‌ اتحاد ملل‌، یعنی‌ ارگانی‌ كه‌ بعد از جنگ‌ جهانی‌ اول‌ تاسیس‌ شد، این‌ سازمان‌ كارایی‌ كافی‌ برای‌ بر طرف‌ كردن‌ مشكلات‌ جهانی‌ را نیافت‌. به‌ همین‌ جهت‌ پرزیدنت‌ فرانكلین‌ د. روزولت‌، رییس‌ جمهور وقت‌ امریكا، در فكر تاسیس‌ سازمان‌ جهانی‌ دیگری‌ بود. او ابتدا با وینستون‌ چرچیل‌، نخست‌ وزیر بریتانیا، در این‌ مورد به‌ مشورت‌ پرداخت‌ و بعد چین‌ و اتحاد شوروی‌ را نیز به‌ همكاری‌ تشویق‌ كرد. در سپتامبر سال‌ ۱۹۴۴ میلادی‌ اصول‌ اولیه‌ سازمان‌ ملل‌ متحد به‌ تصویب‌ رسید و منشور آن‌ یك‌ سال‌ بعد در اجلاس‌ سانفرانسیسكو مورد قبول‌ شركت‌ كنندگان‌ واقع‌ شد.هنوز چندی‌ از تاسیس‌ این‌ سازمان‌ جهانی‌ نگذشته‌ بود كه‌ مشخا شد سیستمی‌ دوگانه‌ در تشكیلات‌ آن‌ حكمروایی‌ می‌ كند. روزولت‌، چرچیل‌ و استالین‌ به‌ هیچ‌ وجه‌ خواستار از دست‌ دادن‌ قدرت‌ جهانی‌ خود نبودند و به‌ این‌ جهت‌، مجمع‌ عمومی‌ سازمان‌ ملل‌ متحد را، كه‌ در آن‌ همه‌ كشورهای‌ جهان‌ حضور داشتند، به‌ محفلی‌ بی‌ بو و خاصیت‌ تبدیل‌ كردند. آنها در كنار مجمع‌ عمومی‌، مركزی‌ پرقدرت‌ تر به‌ نام‌ شورای‌ امنیت‌ به‌ وجود آوردند كه‌ در آن‌ فقط‌ ۵ عضو دایمی‌ حضور داشتند و برای‌ سراسر جهان‌ تصمیم‌ می‌ گرفتند. البته‌ گویی‌ این‌ اقدام‌ هنوز كافی‌ نبود، آنها با دادن‌ حق‌ وتو به‌ این‌ پنج‌ كشور، حق‌ رد هر لایحه‌ یی‌ را كه‌ به‌ نفع‌ شان‌ نبود برایشان‌ تامین‌ كردند. در سال‌ ۱۹۴۸ منشور حقوق‌ بشر سازمان‌ ملل‌ متحد به‌ تصویب‌ رسید و پایه‌ های‌ اولیه‌ حقوق‌ بین‌ الملل‌ بنیاد نهاده‌ شد. اما بتدریج‌ متحدان‌ سابق‌، به‌ دشمنانی‌ پر كینه‌ تبدیل‌ شدند و جناح‌ كشورهای‌ كمونیستی‌ در مقابل‌ كشورهای‌ آزادیخواه‌ غربی‌ صف‌ آرایی‌ كردند و شورای‌ امنیت‌ به‌ دو قطب‌ آشتی‌ ناپذیر تبدیل‌ شد. مدت‌ ها مساله‌ بغرنج‌ سازمان‌ ملل‌ متحد این‌ بود كه‌ كدام‌ بخش‌ چین‌ باید بطور قانونی‌ حق‌ نمایندگی‌ چینیان‌ را در این‌ سازمان‌ جهانی‌ داشته‌ باشد، چین‌ كمونیست‌ یا دولت‌ ملی‌ كه‌ به‌ تایوان‌ گریخته‌ بود. در اختلاف‌ میان‌ امریكا و اتحاد شوروی‌، روس‌ها به‌ عنوان‌ اعتراض‌ حتی‌ نماینده‌ خود را از شورای‌ امنیت‌ فراخواندند، اما امریكا از این‌ فرصت‌ استفاده‌ كرد و در سال‌ ۱۹۵۰ جنگ‌ كره‌ را آغاز كرد و شوروی‌ در شورای‌ امنیت‌ حضور نداشت‌ تا بتواند با وتوی‌ خود جلوی‌ ورود سربازان‌ امریكایی‌ به‌ كره‌ را بگیرد. با تقاضای‌ امریكا، سازمان‌ ملل‌ متحد موافقت‌ خود را با اعزام‌ نظامیان‌ این‌ كشور به‌ كره‌ اعلام‌ كرد و چندی‌ بعد سربازان‌ امریكایی‌ به‌ همراه‌ نظامیان‌ كره‌ جنوبی‌ در مقابل‌ نیروهای‌ كره‌ شمالی‌ قرار گرفتند، نیروهایی‌ كه‌ از طرف‌ چین‌ حمایت‌ می‌ شدند و شوروی‌ نیز در مجموع‌ موافق‌ اقدامات‌ آنها بود. نتیجه‌ اینكه‌ در سال‌ ۱۹۵۳ كره‌ به‌ دو بخش‌ شمالی‌ و جنوبی‌ تقسیم‌ شد.
با بازگشت‌ اتحاد شوروی‌ به‌ شورای‌ امنیت‌ سازمان‌ ملل‌ متحد ، بار دیگر تركیب‌ گذشته‌ تقسیم‌ قدرت‌ در این‌ سازمان‌ جهانی‌ برقرار شد و سال‌های‌ سال‌ این‌ مبارزه‌ میان‌ دو ابرقدرت‌ و اقمارش‌ همچنان‌ ادامه‌ داشت‌ تا اینكه‌ با فروپاشی‌ اتحاد شوروی‌ در پایان‌ دهه‌ هشتاد، كه‌ بنیادش‌ در فروریختن‌ دیوار برلین‌ بود، مقابله‌ شرق‌ و غرب‌ نیز از میان‌ رفت‌. از آن‌ زمان‌ تاكنون‌ پنج‌ قدرت‌ صاحب‌ وتو در شورای‌ امنیت‌ به‌ ندرت‌ از حق‌ خود برای‌ بازداشتن‌ قوانین‌ مطرح‌ شده‌ استفاده‌ كرده‌اند. از آن‌ زمان‌ سازمان‌ ملل‌ متحد قدرتی‌ مضاعف‌ یافته‌ و بخصوص‌ در زمینه‌ برقراری‌ صلح‌ در جهان‌، فعالیت‌ های‌ بسیاری‌ كرده‌ است‌.
در سال‌ ۱۹۸۸ جایزه‌ صلح‌ نوبل‌ به‌ سازمان‌ ملل‌ متحد تعلق‌ یافت‌. از آن‌ زمان‌ طرح‌ اعزام‌ سربازان‌ كلاه‌ آبی‌ سازمان‌ ملل‌ متحد، برای‌ برقراری‌ صلح‌ در مناطق‌ بحرانی‌ جهان‌ هر دم‌ افزون‌تر می‌گردد. میان‌ سال‌ های‌ ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۳ میزان‌ اعزام‌ كلاه‌ آبی‌ها به‌ مناطق‌ بحرانی‌ جهان‌ بیش‌ از ۴۰ سال‌ فعالیت‌ قبلی‌ این‌ سازمان‌ جهانی‌ در این‌ زمینه‌ بود.
البته‌ این‌ را نیز باید خاطر نشان‌ كرد كه‌ اعزام‌ این‌ سربازان‌ همیشه‌ موفقیت‌ آمیز نبوده‌ است‌. آنها نتوانستند جلوی‌ جنگ‌ داخلی‌ در سومالی‌ یا كشتار خلق‌ ها در رواندا را بگیرند. حتی‌ در بوسنی‌ و هرزگوین‌ هم‌ كلاه‌ سبزهای‌ سازمان‌ ملل‌ متحد با انتقادهای‌ بسیاری‌ روبرو شدند. آنها را متهم‌ كردند كه‌ هیچ‌ واكنشی‌ نسبت‌ به‌ خلق‌ كشی‌ صرب‌ها در منطقه‌ از خود نشان‌ ندادند.با افزایش‌ اعزام‌ كلاه‌ سبزهای‌ سازمان‌ ملل‌ متحد به‌ مناطق‌ بحرانی‌ جهان‌، مخارج‌ این‌ سازمان‌ جهانی‌ نیز بشدت‌ افزایش‌ یافته‌ است‌. این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ ایالات‌ متحده‌ امریكا، یعنی‌ كشوری‌ كه‌ هنوز هم‌ بیشترین‌ بخش‌ بودجه‌ سازمان‌ ملل‌ را تامین‌ می‌ كند، نه‌ تنها علاقه‌ یی‌ به‌ پرداخت‌ بودجه‌یی‌ بیشتر را ندارد، بلكه‌ سعی‌ در كاهش‌ پرداختی‌ های‌ خود می‌ كند. در چنین‌ شرایطی‌ است‌ كه‌ آلمان‌ و ژاپن‌ به‌ جمع‌ كمك‌ رسانان‌ مالی‌ این‌ سازمان‌ جهانی‌ افزوده‌ شده‌ اند. اكنون‌ این‌ دو كشور، بعد از امریكا، به‌ عنوان‌ دومین‌ و سومین‌ كشور یاری‌ رسان‌ سازمان‌ ملل‌ محسوب‌ می‌شوند. آلمان‌ و ژاپن‌ اما در ازای‌ كمك‌ های‌ مالی‌ خود، منافعی‌ را نیز طلب‌ می‌ كنند و به‌ همراه‌ هند و برزیل‌ خواستار عضویت‌ دایمی‌ در شورای‌ امنیت‌ سازمان‌ ملل‌ متحد شده‌ اند. قرار است‌ در مجمع‌ عمومی‌ سازمان‌ ملل‌ متحد در پاییز امسال‌ بر سر این‌ طرح‌ اصلاحی‌، در كنار طرح‌ های‌ وسیع‌ دیگر، كه‌ كوفی‌ عنان‌، دبیر كل‌ كنونی‌ سازمان‌ ملل‌ متحد، پیشنهاد كرده‌، تصمیم‌گیری‌ شود. برای‌ قبول‌ تقاضاها، باید دو سوم‌ اعضای‌ سازمان‌ ملل‌ متحد موافقت‌ كنند و شورای‌ امنیت‌ نیز باید موافق‌ آن‌ باشد. این‌ در شرایطی‌ است‌ كه‌ چین‌ بشدت‌ مخالف‌ عضویت‌ ژاپن‌، دشمن‌ قدیمی‌ خود در شورای‌ امنیت‌ است‌ و امریكا نیز چندان‌ تمایلی‌ به‌ افزایش‌ اعضای‌ این‌ مهم‌ ترین‌ ارگان‌ تصمیم‌گیری‌ جهان‌ از خود نشان‌ نمی‌دهد.
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید