دگردیسی در گستره ناتو

ناتو به عنوان سازمانی نظامی- سیاسی كه تجربه جنگ سرد در قرن بیستم را پشت سر گذارده، حال در قرن بیست و یكم به دگردیسی های خود ادامه می دهد. این سازمان در راستای ماموریت به اصطلاح حفظ صلح، در افغانستان حضور دارد و در تابستان آینده گستره ماموریت خود در این كشور را تا ایالت های ناآرام جنوبی افغانستان گسترش خواهد داد. علاوه بر آن ناتو خود را برای حضوری مقتدرانه تر در ایالت بحران زده دارفور واقع در سودان آماده می كند و بدین ترتیب به گفته یكی از دیپلمات های ناتو، این سازمان سیاسی نظامی در حال حاضر در هر چهار قاره كره زمین حضور دارد. با پافشاری ایالات متحده، تصمیم برای ایفای نقشی جهانی برای ناتو، با توجه به (به گفته آمریكا) تهدیدات جدید و از طریق «همكاری های جهانی» با كشورهایی چون استرالیا، نیوزیلند، ژاپن و كره جنوبی روز به روز بیشتر جنبه عملی به خود می گیرد. علاوه بر آن، سران ناتو تصمیم گرفتند در سال ،۲۰۰۸ عضویت اعضای جدیدی به این سازمان را مورد بررسی و احتمالاً پذیرش قرار دهند.اما دستور كار اصلی نشست آینده سران ناتو در ماه نوامبر آینده در شهر «ریگا» پایتخت لتونی به اصطلاح «ادامه تحول و دگردیسی» در این سازمان است. بدین صورت می توان نتیجه گرفت كه نشست دو روزه و غیر رسمی وزرای خارجه ناتو كه به تازگی در پایتخت بلغارستان برگزار شد، در واقع پیش زمینه ای بود بر آنچه كه در آینده و در لتونی در مورد آن صحبت خواهد شد. وزرای خارجه ناتو در نشست اخیرشان در شهر صوفیه بیش از هر چیز در مورد همكاری های آینده، پذیرش عضویت كشورهای بالكان و اروپای شرقی در اجلاس آتی و همین طور در مورد ماموریت های مختلف نظامی این سازمان به گفت وگو پرداختند. با این حال مذاكرات این نشست غیررسمی نشان داد كه اعضای فعلی ناتو در موارد مختلف چندان هم از اتفاق آرا برخوردار نیستند.
بحث و بررسی مسائل مربوط به همكاری های جهانی هم برای اولین بار در این نشست ها و با حضور وزرای خارجه كشورهای عضو ناتو انجام گرفت. دبیركل ناتو یعنی «دوهوپ شیفر» نیز یك باردیگر تاكید كرد كه این اجلاس بنا ندارد تا در مورد پذیرش یا عدم پذیرش عضویت كشورهای آسیای جنوبی و شرقی یا دفاع مشترك براساس بند پنج پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) به عنوان وظیفه اصلی اعضای این پیمان، صحبت و مذاكره ای صورت گیرد. اما ترفندهای آمریكا در این نشست ها باعث آن شد تا بسیاری از كشورهای اروپایی عضو این پیمان نسبت به طرح های وزیر خارجه آمریكا نگاهی بدبینانه داشته باشند. از نظر آنان در طرح های دولت آمریكا هیچ نشانه ای از نگرانی در جهت حفظ انسجام سازمان ناتو به چشم نمی خورد.
در نشست صوفیه، آمریكایی ها و همین طور دبیركل ناتو بر این نكته پافشاری داشتند كه دیگر اعضای ناتو مثل استرالیا و نیوزیلند كه در حال حاضر هم نیروهایشان در ماموریت های نظامی این سازمان در افغانستان حضور دارند و همین طور ژاپن و كره جنوبی كه ازجمله مهم ترین همكاران سیاسی این سازمان به شمار می آیند، ارتباط عمیق تری با ناتو برقرار كنند. احتمالاً این بخش از درخواست های آمریكایی ها و دبیر كل بیشتر به تقویت روابط با كشورهای اروپایی مثل سوئد، فنلاند و یا سوئیس نظر دارد یعنی كشورهایی كه در چارچوب برنامه ناتو موسوم به «همكاری در جهت صلح» با این سازمان همكاری دارند.
در حال حاضر بحث بر سر این مسئله كه چطور می توان همكاری های پیش گفته را تقویت كرد، در میان محافل اروپایی ادامه دارد. برخی بر این عقیده اند كه با ایجاد ساختاری نوین برای ناتو، نشست های مرتب و زمان بندی شده و تقویت گفت وگوهای دو جانبه میان كشورهایی كه از نظر نظامی با ناتو همكاری دارند، می توان به این هدف دست یافت. بسیاری از كشورهایی كه پیش از این از آنها نام بردیم به دلایلی كه مربوط به حوزه سیاست داخلی آنها می شود در نظر دارند تا خود در مورد نوع رابطه و همكاری با ناتو تصمیم بگیرند. سخنگوی دبیركل ناتو وضعیت كنونی این سازمان را به این صورت عنوان می كند: «ناتو پیمانی جهانی نیست اما می توان از آن به عنوان پیمانی با همكاران جهانی یاد كرد.» در حال حاضر كرواسی، مقدونیه، آلبانی و حتی اوكراین و گرجستان نیز خواهان عضویت در پیمان آتلانتیك شمالی هستند. این سه كشور منطقه بالكان از سال ها پیش به این سو با همكاری در برنامه ها و طرح های عملیاتی این سازمان، خود را برای عضویت در ناتو آماده می كنند. البته نشانه هایی در دست است مذاكره در مورد اعضای جدید، در محافل سیاستمداران ناتو با نمایندگان این كشورها همچنان برقرار است و ادامه دارد.
با وجود آنكه مذاكره بر سر اقدامی عملی در دارفور در جهت رفع معضلات این منطقه، ازجمله مهم ترین محور بحث های سران ناتو را تشكیل می داد، اما به گفته یكی از دیپلمات های ناتو در این مورد جز چند پیشنهاد چیز دیگری وجود ندارد، پیشنهادهایی كه تنها می توان از آنها به عنوان یكسری بازی های فكری یاد كرد. از زمانی كه پرزیدنت بوش خواستار نقش پررنگ تر ناتو در حل مسائل دارفور شد، اتحادیه آفریقا برای متقاعد ساختن دولت سودان در مورد جایگزینی كلاه آبی های سازمان ملل با سربازان ناظر صلح اتحادیه آفریقایی، دچار مشكلات عدیده ای شده است.
از همین رو ناتو از اتحادیه آفریقایی خواسته است تا فعلاً تنها به ادامه پشتیبانی ها و كمك های خود در حوزه كشورهای آفریقا ادامه دهد و بس. این همكاری تا به این جای كار به نقل و انتقال هوایی و ارسال متخصصان و كارشناسان به «آدیس آبابا» پایتخت اتیوپی محدود می شود كه البته همین كار هم با كمك برخی كشورهای اتحادیه اروپایی انجام می گیرد. در حال حاضر ناتو و به ویژه آمریكا در نظر دارد تا برای آموزش افسران سودانی، مربیان و كارشناسان خود را به این كشور اعزام كرده و علاوه بر آن ترابری هوایی و بازسازی و نوسازی مخابرات در سودان را نیز خود بر عهده گیرد.

هورست باكیا
ترجمه : محمدعلی فیروزآبادی
منبع : فرانكفورتر آلگماینه

منبع : روزنامه شرق