جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا


نسل‌ خاموش‌


نسل‌ خاموش‌
● فیلمسازان‌ جوانی‌ ایرانی‌
چند سال‌ قبل‌ وقتی‌ سروكله‌ فیلمسازهای‌ جوان‌ پیدا شد و آثارشان‌ جوایزی‌ دریافت‌ كردند همه‌ امیدوار شدند كه‌ سرانجام‌ جوانها هم‌ توانستند در سینما تاثیرگذار باشند.هنوز فیلم‌های‌ آنها اكران‌ نشده‌ بود تا میزان‌ استقبال‌ مردم‌ از آنها مشخص شود. اما فیلم‌های‌ این‌ نسل‌ سروشكل‌ و فرم‌ حساب‌ شده‌یی‌ داشتند. پس‌ لااقل‌ ظاهر را حفظ‌ كرده‌ بودند. وقتی‌ فیلم‌ها اكران‌ شد و بلیت‌های‌ فروخته‌ شده‌ شمارش‌، همه‌ متوجه‌ شدند كه‌ این‌ قصه‌ها هیچ‌كدام‌ تماشاگر را جذب‌ نكرده‌ آن‌ وقت‌ بود كه‌ همه‌ یاد نسل‌های‌ قبل‌ افتادند.
● برگی‌ از تاریخ‌!
دهه‌ شصت‌ را به‌ یاد بیاورید. چند فیلمساز جوان‌، سینمای‌ ایران‌ را تغییر دادند. محسن‌ مخملباف‌ با حرف‌های‌ جنجالی‌اش‌ فیلم‌ بایكوت‌ را ساخت‌، كیانوش‌ عیاری‌ شبح‌ كژدم‌ را جلوی‌ دوربین‌ برد، رخشان‌ بنی‌اعتماد خارج‌ از محدوده‌ را كارگردانی‌ كرد، حاتمی‌كیا دیده‌بان‌ را ساخت‌. فیلم‌هایی‌ كه‌ هم‌ پرفروش‌ بودند و هم‌ تاثیرگذار. آن‌ آثار قسمتی‌ از اتفاقات‌ روزمره‌ جامعه‌ را نشان‌ می‌دادند و بیش‌ از هر چیز «تعهد اجتماعی‌» داشتند. اتفاقی‌ كه‌ درباره‌ نسل‌ قبل‌تر آنها هم‌ وجود دارد.
مسعود كیمیایی‌، داریوش‌ مهرجویی‌، ناصر تقوایی‌، امیر نادری‌ و...
فیلم‌های‌ آنها علاوه‌ بر ساختار درست‌، قصه‌های‌ جدیدی‌ را برای‌ تماشاگر نمایش‌ می‌داد و شخصیت‌های‌ این‌ آثار باعث‌ همذات‌پنداری‌ می‌شد. اما فیلمسازهای‌ نسل‌ سوم‌ چه‌ می‌كنند؟ آنهایی‌ كه‌ فیلم‌های‌ كوتاهشان‌ سروصدای‌ زیادی‌ به‌ راه‌ می‌انداخت‌ و با هزار مكافات‌ فیلم‌ بلند ساختند الان‌ مشغول‌ چه‌ كاری‌ هستند؟
● كلیپ‌سازی‌
یك‌ ماه‌ پیش‌، وقتی‌ هنوز ترانه‌های‌ بنیامین‌، محبوب‌ بود و برای‌ او سرودست‌ می‌شكستند، علیرضا امینی‌، اعلام‌ كرد می‌خواهد برای‌ ترانه‌های‌ بنیامین‌ كلیپ‌ بسازد. او طی‌ چهارسال‌ گذشته‌، چهار فیلم‌ كارگردانی‌ كرده‌ بود و اگر چه‌ فروش‌ هیچ‌كدام‌ چنگی‌ به‌ دل‌ نمی‌زد، اما در جشنواره‌های‌ خارجی‌ جوایزی‌ را دریافت‌ كرده‌ بود. امسال‌ اما، او اعلام‌ كرد كلیپ‌های‌ بنیامین‌ را می‌سازد. كارگردان‌ «نامه‌های‌ باد» و «دانه‌های‌ ریز برف‌» حتی‌ تلاشی‌ برای‌ نمایش‌ فیلم‌ تازه‌اش‌ نكرده‌ و ترجیح‌ می‌دهد با كلیپ‌سازی‌ روزگار را بگذراند.
● ما همه‌ خوبیم‌
بیژن‌ میرباقری‌ سه‌ سال‌ پیش‌ اولین‌ فیلم‌ بلندش‌ را كارگردانی‌ كرد. «ما همه‌ خوبیم‌» قصه‌ خانواده‌یی‌ در آستانه‌ فروپاشی‌ بود كه‌ برای‌ اولین‌ بار تصویری‌ نزدیك‌ به‌ زندگی‌ طبقه‌ متوسط‌ را نمایش‌ می‌داد. فیلم‌ از جشنواره‌ لوكارند جایزه‌ پلنگ‌ نقره‌یی‌ دریافت‌ كرد و در ایران‌ هم‌ مورد توجه‌ قرار گرفت‌. اما طی‌ این‌ سه‌ سال‌ آثار میرباقری‌ تنها در هنگام‌ جشنواره‌ فجر دیده‌ شد. البته‌ این‌ آثار، فیلم‌های‌ سینمایی‌ نیستند، بلكه‌ تیزرهای‌ تبلیغاتی‌ جشنواره‌ فیلم‌ فجر هستند كه‌ هر روز برای‌ تماشاگران‌ به‌ نمایش‌ درمی‌آیند.
سال‌ قبل‌ او از ساخت‌ فیلمی‌ براساس‌ قصه‌ «دكتر نون‌ زنش‌ را از مصدق‌ بیشتر دوست‌ دارد» خبر داد اما تاكنون‌ هفت‌ماه‌ از آن‌ زمان‌ می‌گذرد و هنوز خبری‌ نیست‌. احتمالا تا چند وقت‌ دیگر باز هم‌ باید به‌ فكر ساخت‌ تیزرهای‌ جشنواره‌ فجر باشد.
● جایی‌ دیگر
«جایی‌ دیگر» پر از نوآوری‌ بود. هم‌ در استفاده‌ از انیمیشن‌ برای‌ فلاش‌بك‌ها و هم‌ در شخصیت‌پردازی‌، اولین‌ فیلم‌ مهدی‌ كرم‌پور، خیلی‌ها را به‌ او امیدوار كرد.
بعد از آن‌ اما او هم‌ جزیی‌ از عوامل‌ جشنواره‌ فجر شد. كارگردانی‌ مراسم‌ افتتاحیه‌ و اختتامیه‌ حاصل‌ فعالیت‌های‌ چند ساله‌ او بود. اگرچه‌ سال‌ گذشته‌ او فیلم‌ «چه‌ كسی‌ امیر را كشت‌» را كارگردانی‌ كرد اما این‌ فیلم‌ هنوز اكران‌ نشده‌ است‌. این‌ روزها او فیلم‌ مستندی‌ درباره‌ مجید مجیدی‌ می‌سازد. اینها حاصل‌ فعالیت‌ او در سینمای‌ حرفه‌یی‌ است‌.
● ورود ممنوع‌
ابراهیم‌ شیبانی‌ را همه‌ با «زیر پوست‌ شهر» به‌ یاد می‌آورند. دانشجویی‌ كه‌ سر پر باری‌ داشت‌ و مدام‌ اعتراض‌ می‌كرد. اما در فیلم‌های‌ سینمایی‌ خبری‌ از این‌ اعتراض‌ها نبود. اولین‌ فیلمش‌ یك‌ اثر كاملا تجاری‌ بود. «زهر عسل‌» با بازی‌ محمدرضا گلزار و مهناز افشار جزیی‌ از سینمای‌ بدنه‌ بود. اما در فیلم‌ دوم‌ هم‌ اتفاق‌ خاصی‌ نیفتاده‌، «صحنه‌ جرم‌، ورود ممنوع‌» اگرچه‌ قصه‌یی‌ جنایی‌ دارد اما فیلمی‌ است‌ تجاری‌. دیگر او را باید از كارگردان‌های‌ سینمای‌ بدنه‌ محسوب‌ كرد.
● سیب‌ و تخته‌ سیاه‌
مدت‌هاست‌ كه‌ خبری‌ از جوان‌ترین‌ فیلمساز ایرانی‌ نیست‌. «سمیرا مخملباف‌» شخصی‌ كه‌ گدار از سینمای‌ او تعریف‌ می‌كرد، چند سالی‌ است‌ كه‌ هیچ‌ فیلمی‌ نساخته‌. دیگر از آن‌ حرف‌های‌ جنجالی‌ و نور فلاش‌ عكاس‌ها خبری‌ نیست‌. بعد از سیب‌ و تخته‌ سیاه‌، او به‌ آرامی‌ فید شد تا آنجا كه‌ حالا دیگر كسی‌ از او حرفی‌ به‌ میان‌ نمی‌آورد.
● نیمه‌ ماه‌
سال‌ قبل‌ حرف‌های‌ او جنجالی‌ بین‌ وب‌لاگ‌نویس‌ها به‌ راه‌ انداخت‌. بهمن‌ قبادی‌ گفته‌ بود فیلمی‌ در ایران‌ نمی‌سازد. اما همان‌ زمان‌ چند خبرنگار در كردستان‌ سر صحنه‌ فیلم‌ آخرش‌ «نیوه‌ مانگ‌» بودند. اگرچه‌ قبادی‌ تنها فیلمساز نسل‌ جدید است‌ كه‌ در هر شرایطی‌ فیلم‌ ساخته‌. با این‌ همه‌ فیلم‌ آخر او قصه‌یی‌ فانتزی‌ دارد و از ناكجاآباد می‌گذرد.
● عادت‌ می‌كنیم‌
نسل‌ جدید بیشتر از اصل‌ گرفتار حاشیه‌ شده‌. دیگر خبری‌ از ساخت‌ فیلم‌های‌ جنجالی‌ نیست‌. هیچ‌ چهره‌ جدیدی‌ متولد نمی‌شود و همه‌ چیز متوسط‌ است‌.هنوز دلمان‌ به‌ فیلم‌های‌ بیضایی‌، مهرجویی‌ و كیمیایی‌ خوش‌ است‌ و جشنواره‌ فجر بدون‌ آنها لطفی‌ ندارد. نسل‌ سوم‌ از راه‌ نرسیده‌، خاموش‌ شده‌ است.
رها یزدان‌
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید