نشانه ای خوب برای دموکراسی در اوکراین

به چشم بیشتر غربی ها بازگشت ویكتور یانوكوویچ نخست وزیر اسبق اوكراین به قدرت، شكستی برای انقلاب نارنجی در این كشور محسوب می شود انقلابی كه ویكتور یوشچنكو را در سال ۲۰۰۴ به عنوان رئیس جمهور بر مسند قدرت نشاند. در واقع این یانوكوویچ مورد حمایت روسیه و رهبر حزب مناطق اوكراین بود كه در آن زمان با پیروزی پرحرف و حدیث در انتخابات ریاست جمهوری مورد اعتراض طرفداران یوشچنكو قرار گرفت و باعث شد انقلاب آرام و دموكراتیك در اوكراین شكل بگیرد. اما یانوكوویچ به لطف پشتكار و دوراندیشی سیاسی خود و دعواهای درونی رقبا در ائتلاف نارنجی یوشچنكو، روز جمعه توسط «رادا» مجلس قانونگذاری اوكراین به عنوان نخست وزیر این كشور انتخاب شد و با توجه به اصلاحات اخیر در قانون اساسی در جهت كاهش اختیارات رئیس جمهور، بسیاری از اختیارات رقیب را به دست گرفت.
یولیا تیموشنكو سیاستمدار افراطی، نخست وزیر پیشین و متحد اصلی یوشچنكو در جریان اعتراضات مردمی، اكنون فریاد «خیانت به انقلاب نارنجی» برآورده و قول داده كه حزبش به عنوان «اپوزیسیون سفت و سخت» در برابر ائتلاف اكثریت یانوكوویچ و بلوك «اوكراین ما» به رهبری یوشچنكو در پارلمان فعالیت كند. این موضع گیری و احساسات احتمالا مختص او نیست و بسیاری از طرفداران انقلاب نارنجی از سیر تحولات شگفت زده شده اند. اما برخی از ناظران سیاسی این اتفاقات را شاهدی بر بلوغ سیاسی در دموكراسی نوخاسته اوكراین می دانند. برای اولین بار در منطقه، اوكراین دارای رئیس جمهور و نخست وزیری است كه در انتخابات عادلانه برگزیده شده اند و همچنین برای نخستین بار اوكراین تقسیم واقعی قدرت را تجربه می كند.
برخلاف آنچه برخی قدرت گرفتن مجدد یانوكوویچ را یك توطئه سیاسی می دانند، این مسئله، یعنی تقسیم قدرت همانند یك انتخابات آزاد و عادلانه، بخشی از روند دموكراتیكی است كه در اوكراین آغاز شده است. در انتخابات پارلمانی ماه مارس، یانوكوویچ ۳۲درصد آرا را در یك رای گیری عادلانه كسب كرد. نیروهای انقلاب نارنجی كه از زمان بركناری تیموشنكو از پست نخست وزیری در ماه سپتامبر سال گذشته میلادی به شدت دچار دودستگی شده بودند، تلاش كردند كه با همراهی حزب سوسیالیست ائتلاف پیروز را مجددا شكل دهند، اما پیش شرط تیموشنكو برای دستیابی مجدد به مسند نخست وزیری نقشه ها را نقش برآب كرد.
حزب سوسیالیست در تغییر موضعی ناگهانی به ائتلاف حزب مناطق به رهبری یانوكوویچ و حزب كمونیست پیوست. این مسئله یوشچنكو را بر سر یك دوراهی قانونی قرار داد: نامزد كردن رهبر ائتلاف اكثریت و دشمن دیرین ویكتور یانوكوویچ به عنوان نخست وزیر یا انحلال پارلمان اوكراین كه می توانست به ایجاد شكاف بیشتر بین مردم كشور بینجامد. در آخرین دقایق در حالی كه تعلیق و انتظار به اوج رسیده بود، یوشچنكو از میان دو نوار ضبط شده تلویزیونی كه اولی خبر از انحلال پارلمان می داد و دیگری فرمول آشتی جویانه «دو ویكتور برای یك كشور» را عرضه می كرد، دومی را برگزید.
بندهای قرارداد «وحدت ملی» كه یوشچنكو پیش از قبول نامزدی یانوكوویچ با او بر سر آن به توافق رسید، با وجود تاكید بر موضوع های خاص و مشخص كمی مبهم و دوپهلو است. یانوكوویچ پذیرفت كه روند نزدیك شدن اوكراین به اروپا را ادامه دهد و یوشچنكو با افزایش همكاری ها با روسیه، تا آنجا كه به تسهیل روابط تجاری با اوكراین مربوط شود و مانعی بر سر راه پیوستن به سازمان تجارت جهانی و اتحادیه اروپا نباشد، موافقت كرد. درباره مسئله مورد اختلاف پیوستن به ناتو هر دو طرف در ضمن آشكار كردن مواضع متفاوت از خود نرمش نشان دادند: یانوكوویچ از موضع سرسخت خود در مخالفت با این مسئله كمی كوتاه آمد و یوشچنكو نیز پذیرفت كه موضوع را به همه پرسی بگذارد. از نظر سیاسی، یوشچنكو با زیركی از یانوكوویچ برای خنثی كردن تیموشنكو محبوبیت پوپولیستی او، افراط گرایی اش و جاذبه هایی كه نوعی تهدید محسوب می شود، استفاده كرد. از سوی دیگر یوشچنكو اكنون می تواند از موضع مخالف تیموشنكو در جهت تعدیل یانوكوویچ بهره ببرد. مسائلی همچون خیانت به انقلاب و شكل گیری ائتلاف های عجیب و غریب ممكن است چندان خوشایند به نظر نیاید، اما از جنگ های خیابانی یا حمله به پارلمان با تانك خیلی بهتر است. به همین دلیل می توان ادعا كرد مصالحه ای كه باعث تقسیم قدرت میان دو ویكتور در اوكراین شد، برای انقلاب نارنجی نوعی پیروزی محسوب می شود، نه شكست.

یوری زاراكوویچ
منبع: تایم

منبع : روزنامه شرق