ب‌ام‌و با لهجه ایرانی

فكر می‌كنید این كارتون زبل‌خان چرا این‌قدر بین ما ایرانی‌ها طرفدار دارد؟ چون ما هم مثل آقای زبل‌خان، این‌جا و آن‌جا و همه‌جا سر و كله‌مان پیدا می‌شود؛ از گوگل گرفته تا مایكروسافت و كمپانی ب‌ام‌و.
این‌ آقا نادر فقیه‌زاده هم یكی از همان زبل‌خان‌هایی است كه در جهت تحقق این شعار به گروه طراحی شركت ب‌ام‌و نفوذ كرده است.
او سی سال سن دارد و شش سال است به عنوان طراح خودرو در استودیوی طراحی خودروی ب‌ام‌و در شهر مونیخ آلمان مشغول به كار است.
فقیه‌زاده فوق‌لیسانس طراحی خودرو‌ از دانشگاه Forth hard مونیخ گرفته و دو دوره Intership را در شركت‌های مرسدس بنز و ب‌ام‌و از سر گذرانده است. جدیدترین كار او هم طراحی ب‌ام‌و سری ۷ است كه قرار است سال ۲۰۰۹ به بازار بیاید. طراحی این خودرو، آن‌قدر محرمانه است كه نادرخان هیچ چیزی راجع به آن به ما نگفت.
اما ما یك‌جورهایی فهمیدیم از معماری ایرانی هم در طراحی آن استفاده‌هایی كرده است. اصلا خدا را چه دیدید، شاید یك روزی با این عامل نفوذی توانستیم از آستین اجنبی‌ها یك ب‌ام‌و كاملا ایرانی در بیاوریم!
نادر فقیه‌زاده هفتهٔ گذشته برای یك سمینار یك روزهٔ طراحی به ایران آمده بود كه گیر ما افتاد. [ما هم مثل زبل‌خان همه‌جا هستیم] اگر مسؤولان محترم ساپكو، كمی بیشتر اجازه می‌دادند، چیزهای بیشتری از زیر زبان او بیرون می‌كشیدیم.
●سمینار، طرح‌‌‌های دانشجویان ایرانی را چطور دیدی؟
من به دلیل كارم به دانشگاه‌های زیادی در دنیا رفته‌ام و كارهای اكثر دانشجویان را دیده‌ام. كار دانشجویان ایرانی بسیار زیبا و حرفه‌ای است. می‌‌توانم بگویم كه كار آن‌‌ها با كار بهترین دانشجویان دنیا برابری می‌كند. اما متأسفانه تمام طرح‌های دانشجویان ایرانی در مرحلهٔ دوبعدی و طرح باقی می‌‌ماند.
●شما چطور شد كه به ایران سفر كردید؟ اصلا چطور شد آلمان رفتید؟
یكی از استودیوهای طراحی ب‌ام‌و در سنگاپور است. یكی از دانشجویان ایرانی از طریق این استودیو و اینترنت توانست با من ارتباط برقرار كند. كمی بعدتر از من درخواست شد كه برای سخنرانی در چند سمینار به ایران بیایم. در مورد سؤال دومتان هم باید بگویم خانوادهٔ من بیست سال قبل بنا به دلایل شغلی پدرم به آلمان رفتند و در آن‌جا ماندگار شدند؛ من هم همین‌طور.
●چطور شد رفتی سراغ طراحی خودرو؟
من از دوران كودكی به طراحی به‌خصوص طراحی خودرو علاقه‌مند بودم. زمانی كه به آلمان رفتیم، مدتی به دنبال علوم انفورماتیك رفتم و هنگامی كه می‌خواستم به دانشگاه بروم، متوجه شدم یكی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های دنیا در زمینهٔ طراحی خودرو در شهر محل سكونت‌مان قرار گرفته. به خاطر علاقه‌ای كه به این رشته داشتم، به آن دانشگاه رفتم. اما متأسفانه در ایران، دانشگاهی در زمینهٔ طراحی خودرو فعالیت نمی‌كند.
●چطور وارد ب‌ام‌و شدی؟
اساتیدی كه در دانشگاه محل تحصیل‌ من تدریس می‌‌كردند، از شركت‌های بزرگ خودروسازی همچون بنز، ب‌ام‌و، فولكس واگن، پورشه و... بودند. به همین خاطر، ما دانشجویان برای گذراندن دورهٔ كارآموزی به این شركت‌ها می‌رفتیم. من هم دورهٔ كارآموزی خودم را در شركت ب‌ام‌و سپری كردم. علاوه بر این برای پروژهٔ فوق‌لیسانس‌ام كه طراحی ماشین پرنده بود هم دوباره به شركت ب‌ام‌و رفتم. بعد از آن بود كه با پیشنهاد كار از سوی این كمپانی مواجه شدم.
●به نظر شما طراحی خودرو در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد؟
به نظر من اكثر شركت‌های خودروسازی به نقطهٔ ایست رسیده‌اند. چرا كه كم‌كم طرح‌ها و مدل‌های ماشین‌های شركت‌های مختلف خودروسازی، دارند به هم شبیه می‌شوند. این، به دلیل كم شدن قدرت ریسك در طراحی خودروها است. شركت‌ها كمتر حاضرند در طراحی خودروهای خود ریسك كنند.
در حال حاضر، كدام شركت‌ها در طراحی خودروهای خودشان ریسك بیشتری می‌كنند؟
در دههٔ نود، شركت ب‌ام‌و ریسك زیادی كرد و تحول عظیمی در طراحی خودروهای خود داد كه این ریسك البته در حال كم شدن است. شركت بنز نیز در طراحی خودروهای سری CLS خود، ریسك زیادی انجام داده است.
●آیا اعضای تیم طراحی ب‌ام‌و مثل شما جوان هستند؟
تیم طراحی كه در استودیو مونیخ كار می‌كنند، نسبتا جوان هستند. متوسط سن طراحان ب‌ام‌و ۳۵ سال است كه این میانگین سن به خاطر حضور چند طراح باتجربه در تیم طراحی، كمی بالا رفته است.
●طراحان ب‌ام‌و مثل شما از ملیت‌های مختلف هستند یا همهٔ آن‌ها آلمانی‌اند؟
اكثر آن‌ها مثل من از ملیت‌های مختلف‌اند و تنها دو آلمانی در تیم بیست نفرهٔ طراحی شركت هستند. طراحان از كشورهای مختلف اروپایی هستند. البته چند نفری از آمریكا و خاورمیانه در تیم عضو هستند.
●در آینده طراحی خودروها به كدام سمت می‌رود؟
الان شركت‌ها برای كم كردن آلودگی هوا بیشتر به فكر ساخت خودروهای هیدروژنی هستند. در حال حاضر، طراحی این نوع خودروها مورد توجه قرار گرفته است. یعنی اكثر شركت‌ها دو برنامه دارند. اول موتورهایی را طراحی كنند كه CO۲ كمتری تولید كنند. دوم خودروهایی بسازند كه سوخت‌های هیدروژنی داشته باشند. در خودروهای هیدروژنی، طراحی بدنه هم تغییر بسیار زیادی می‌كند، چرا كه مخزن هیدروژنی، بزرگ است و به همین دلیل، خودروها در آینده بزرگ‌تر از حالت فعلی خواهند شد. البته بحث استفاده از موتورهای دیزلی به جای موتورهای بنزینی هم مطرح است.
●در آلمان به‌جز شما، ایرانی دیگری در طراحی خودرو فعالیت می‌كند؟
تا آن‌جایی كه من خبر دارم نه! اما در آمریكا و دو سه كشور دیگر، طراحان ایرانی فعالیت می‌كنند.
جوان‌های آلمانی، همانند جوان‌‌های ایرانی به تیونینگ كردن خودروهایشان علاقه‌مند‌ند؟
جوان‌های آلمانی، عاشق سرعت هستند، اما كمتر می‌شود كه خودروهایشان را تیونینگ كنند. در آلمان، شركت‌های بسیار كمی كار تیونینگ را انجام می‌دهند.
●شركت ب‌ام‌و چه برنامه‌ای برای خریداران جوان خود دارد؟
شركت ب‌ام‌و سعی دارد برای هر سلیقه‌ای خودرویی را طراحی كند. به طور مثال، برای جوانان، خودروهای سری Z۴ را طراحی كرده كه اسپورت هستند و هیجان زیادی را به راننده القا می‌كنند. خودروهای سری ۶ و ۷ را هم برای افرادی كه دوست دارند اتومبیل‌های كلاس بالا و سنگین (از لحاظ ظاهری!) سوار شوند، طراحی كرده است.
البته مدل‌های M۳ و M۵ هم هستند كه موتور اسپرتی دارند و برای علاقه‌مندان به خودروهای اسپرت و پرشتاب طراحی شده است.
●چه توصیه‌ای برای شركت‌های طراحی خودرو ایرانی داری؟
توصیهٔ من به طراحان ایرانی، این است كه ریسك بیشتری را در فرم خودروهایی كه طراحی می‌كنند، داشته باشند و اگر می‌خواهند خودروی جدیدی طراحی كنند راه جدیدی را بروند. اگر مارك جدیدی تولید می‌شود، آن مارك باید بتواند اصالت و شخصیت جدیدی را با خود بیاورد.
●برای علاقه‌مندان به طراحی خودرو در ایران چه توصیه‌ای داری؟
در ایران متأسفانه شركت‌های بزرگ خودروسازی، احتیاجی به طراحی اتومبیل‌های جدید نمی‌بینند. به همین خاطر، دانشجویان راه‌های كمتری برای واقعی كردن طرح‌های خود دارند. به همین خاطر، من به دانشجویان و علاقه‌مندان به طراحی توصیه می‌كنم كه به ساخت ماشین‌های كوچك روی بیاورند تا هم بتوانند از پس هزینه‌های آن بربیایند و هم به علاقهٔ خود برسند. علاوه بر این، به نظر من آن‌‌ها باید در این زمینه راه خودشان را بروند و فرهنگ و هنر ایرانی را هم در طراحی‌های خودشان در نظر داشته باشند. از نظر من هر هنرمند برای كار كردن و كشیدن طرح‌هایش باید آزادانه عمل كند. دانشجویان ما نباید به دنبال تقلید از طرح‌های شركت‌های بزرگ بروند. آن‌ها باید آزاد باشند و طرح‌های خودشان را با زمینه‌های ایرانی بكشند.
●خودت چی؟ به عنوان یك ایرانی در طراحی سری ۷ خودروی ب‌ام‌و از طرح یا ایده‌های ایرانی استفاده كرده‌ای؟
(با خنده) چون طرح‌ها محرمانه هستند، من نمی‌توانم راجع به جزئیات آن چیزی به شما بگویم! اما معمولا از معماری ایرانی در طرح‌‌هایم استفاده می‌كنم.
●ریزه كاری‌ها - كمربندها را ببندید
المان‌های مشترك: كمپانی ب‌ام‌و المان‌‌‌هایی دارد كه تمام طراحانش باید آن‌ها را در طراحی خودروهای این شركت لحاظ كنند. اولین المان آن، شش‌های جلو خودرو یا همان قسمتی است كه در جلوی رادیاتور خودرو قرار می‌گیرد. این شش‌ها از بدو تأسیس ب‌ام‌و، به همان صورت مشخص و البته گاهی با تغییراتی اندك وجود داشته است. دیگر المانی كه در نگاه اول، كمتر به چشم می‌آید، L بودن چراغ‌های عقب خودرو است. المان سوم هم قسمت عقب خودرو است؛ همان‌جایی كه سقف به صندوق عقب متصل می‌شود.
سه میلیون یوروی ناقابل! در كمپانی ب‌ام‌و، برای طراحی یك خودرو، سه مرحلهٔ اصلی وجود دارد. مرحلهٔ اول، under standing یا همان فهمیدن است، فهمیدن این كه ما چه خودرویی را می‌خواهیم طراحی كنیم. به مرحلهٔ دوم می‌گویند/
Believing. در این مرحله، از بین چندین طرح، یكی انتخاب می‌شود و كار ساخت پكیج بر روی آن آغاز می‌شود. در مرحلهٔ سوم یا seeing ، كار ساخت ماكت و نمونه صورت می‌گیرد. البته این نكته را هم در نظر داشته باشید كه گاهی ممكن است طراحی یك خودرو تا مرحلهٔ ساخت نمونه هم پیش برود، اما خودرو به تولید نرسد. آقا نادر می‌گوید مقدار واقعی هزینه‌ها برای هر شركت، محرمانه است. اما بین خودمان بماند، برای طراحی یك خودرو، معمولا چیزی حدود سه میلیون یورو هزینه می‌شود.
●بچرخ تا بچرخیم: ب‌ام‌و موتور هواپیما هم می‌سازد! اصلا برای طراحی آرم شركت هم از چرخش ملخ هواپیما الهام گرفته شده است ]همان دایره‌ای كه به چهار قسمت تقسیم شده و به رنگ‌‌‌‌های آبی و سربی است.[این یعنی كه اگر سوار ب‌ام‌و شدید، كمربندهایتان را محكم ببندید. یك وقت ممكن است موتور ماشین و هواپیما را اشتباهی جازده باشند!

سعید دمیرچی

منبع : روزنامه همشهری