آفریقای جنوبی در پی سیاست خارجی پویا

آفریقای جنوبی در سال ۲۰۰۶میلادی در عرصه سیاست داخلی سال سختی را پشت سر گذاشت. دوران ریاست جمهوری امبكی در سال ۲۰۰۹میلادی به پایان می رسد و اكنون سوال اساسی این است كه سكان رهبری این كشور تازه رسته از استعمار سفید را چه كسی بدست خواهد گرفت.
حزب كنگره ملی آفریقا ANCهمچنان به حاكمیت سیاسی بلامنازع خود بر كشور ادامه می دهد، اما تنش های درونی حزب كه ثمره اختلافات موجود بین دو پایگاه اصلی به رهبری تابو امبكی و معاون بركنار شده اش جاكوب زوما است، به مرور زمان به انشقاق در میان كادرهای اصلی و توده های طرفدار آن دامن زده است.
سرعت آهسته توسعه اجتماعی طی ۱۲سالی كه از انتقال حاكمیت سیاسی كشور به حزب كنگره ملی آفریقا می گذرد، بتدریج به اعتبار این حزب لطمه وارد كرده است. گرچه پیروزی چشمگیر حزب در انتخابات شهرداران و شورای های شهری در ماه مارس ۲۰۰۶نشان از تداوم محبوبیت آن در نزد اكثریت سیاهپوستان داشت، ولی فقدان رقیبان سرسخت سیاسی در تثبیت این روند بی تاثیر نبوده است.
وقایع درون حزب كنگره ملی آفریقا و اختلاف نظرهایی كه میان رهبران این حزب و دو گروه اصلی متحد آن یعنی اتحادیه كارگران (كوساتو) و حزب كمونیست درباره سرنوشت سیاسی زوما بروز كرده است، حكایت از نزاع عمیق تری دارد كه ریشه در جریانهای فكری حاكم بر این اتحاد مثلث دارد.جاكوب زوما كه تا قبل از بركناریش از معاونت رییس جمهوری در ماه ژوئن ۲۰۰۵میلادی از او بعنوان رییس آینده حزب و جانشین امبكی در دولت آتی نام برده می شد، متهم است كه مبالغی را از شركت فروش اسلحه تامسون سی اس اف Thomson CSFبعنوان رشوه دریافت كرده است.این اتهامات مربوط به معاملات ۴‎/۸میلیارد دلاری شركت یاد شده با آفریقای جنوبی در سال ۱۹۹۹میلادی می شود كه بدنبال پایان گرفتن تحریمهای نظامی سازمان ملل علیه این كشور انجام شده است.
هنوز چند ماه از ایراد این اتهام و بركناری زوما از دولت نگذشته بود كه این بار او به اتهام دیگری مبنی بر توسل به خشونت جنسی علیه بانویی كه بسیار جوانتر از او بود و از نزدیكان خانوادگی محسوب می شد، روانه دادگاه گردید.گرچه زوما از این اتهام به سختی تبرئه شد، ولی همفكران او در حزب و به خصوص حامیانش در اتحادیه كارگران و حزب كمونیست، بیشترین تلاش را بخرج دادند تا از نتیجه مثبت دادرسی ها برای بهبود اعتبار سیاسی وی استفاده كنند.رهبران اتحادیه كارگران و حزب كمونیست آفریقای جنوبی از ابتدا كه زوما بدلیل اتهاماتش از دولت كنار گذارده شد، این حادثه را «توطئه ای سیاسی» برای محروم كردن وی از رهبری حزب و در نتیجه ریاست دولت در انتخابات سال ۲۰۰۹تلقی كرده اند.حزب كنگره ملی آفریقا در طول سالهای طولانی مبارزه اش علیه نظام سیاسی آپارتاید، از همكاریهای نزدیك با اتحادیه های كارگری و احزاب دست چپی برای پیشبرد این مبارزات سود می برده است.
درواقع این گروهها بستر مناسبی را برای یارگیری حزب و تقویت سازمان انسانی آن در جهت تشدید حملات علیه آپارتاید فراهم می ساختند.به همین دلیل بود كه بسیاری از رهبران گروههای یاد شده بلافاصله پس از پیروزی انقلاب سیاهان در سال ۱۹۹۴ میلادی، به مناصب مهم دولتی گمارده شدند.به گزارش ایرنا اما روش رهبری امبكی بر حزب و سیاستهای وی در جهت لیبرالیزه كردن اقتصاد كشور كه به تشدید فاصله بین فقرا و ثروتمندان انجامیده است، بتدریج واكنشهای تند جناح های چپ را در درون حزب و گروههای متحد آن ایجاد كرده است.
به طوریكه «زولینزوما واوی» دبیركل اتحادیه كارگران آفریقای جنوبی (كوساتو)، در ماه می گذشته امبكی را به شكل بی سابقه ای به اعمال روشهای دیكتاتوری متهم كرد و هشدار داد: علایمی كه وجود دارد، حاكی از حركت حزب به سمت حاكمیت دیكتاتوری در آینده است.رهبران حزب كمونیست نیز بنوبه خود خواستار احیای روشهای دموكراتیك و انقلابی و زدودن اتحاد سه گانه از جریانهای «خودكامه بورژوازی» شده اند، گرچه بعید به نظر می رسد، آنها بخواهند با شكستن اتحاد كنونی به رقیبی جدی برای حزب كنگره ملی آفریقا در آینده تبدیل شوند.
برگزاری كنگره سراسری حزب كنگره ملی آفریقا در سال ۲۰۰۷میلادی بدون تردید چالشگاه مهمی برای جریانهای سیاسی حاكم بر این حزب و ارزیابی وزن سیاسی هر كدام در تعیین سرنوشت رهبری آن با توجه به وضعیت كنونی زوما و نزدیك شدن امبكی به پایان دوره ریاستش بر حزب خواهد بود.آنچه كه مشهود است، نزاع بر سر سرنوشت سیاسی زوما بیشتر از آنكه علت این منازعات باشد، بهانه و سرفصلی است برای اختلافات عمیق تری كه بتدریج سر باز كرده است.
نشانه های تاثیرگذاری این اختلافات كه ریشه در بحرانهای سیاسی و اجتماعی آفریقای جنوبی دارد، از هم كنون در میزان محبوبیت دولت امبكی نزد افكار عمومی این كشور آشكار شده است.بنا به نتایج افكارسنجی موسسه ماركینور محبوبیت امبكی از ۶۱ درصد در ماه می ۲۰۰۶به ۵۴درصد در ماه دسامبر كاهش یافته است كه كمترین آن طی ۴سال گذشته محسوب می شود.برغم گرفتاریهایی كه دولت امبكی در عرصه سیاست داخلی با آن روبرو بود، آفریقای جنوبی در سالی كه گذشت سیاست خارجی فعالی را در قبال مسایل قاره آفریقا و نیز بسیاری از موضوعات جهانی دنبال كرد.
پرتوریا در این سال تلاش بسیاری را مصروف پایان دادن به بحرانهای جاری در قاره آفریقا، به ویژه در كشورهای ساحل عاج، سودان، كنگو و بروندی بكار برد.این كشور همچنین علاوه بر تحكیم همكاریهای سه جانبه با كشورهای برزیل و هند، میزبان رهبران روسیه و چین در سالجاری بود. نزدیكی آفریقای جنوبی به كشورهای آسیایی، به ویژه با توجه به اینكه قاره آسیا بازارمناسبی برای تولیدات آفریقا به شمار می رود، در تقویت همگرایی دو قاره تاثیرات قابل ملاحظه ای خواهد داشت .
چین و روسیه به عنوان دو قدرت مهم آسیایی به افزایش سرمایه گذاریها در آفریقا، به ویژه در بخشهای انرژی و معدن، روی آورده اند.این همكاریها با توجه به بحرانهای موجود در منطقه خاورمیانه و فقدان افق روشنی برای حل این بحرانها در آینده نزدیك، به طور احتمال با شدت بیشتری ادامه خواهد یافت.حضور آفریقای جنوبی در نشستهای گروه هشت، افزایش مراودات سیاسی بین واشنگتن و پرتوریا و ادامه روابط سنتی این كشور با اتحادیه اروپا نیز حكایت از آن دارد كه قدرتهای غربی به منظور تحكیم سیاستهای خود در قاره آفریقا، به پرتوریا توجه خاصی نشان می دهند.
عضویت موقت آفریقای جنوبی در شورای امنیت سازمان ملل كه از آغاز سال جدید میلادی آغاز شده و به مدت دو سال ادامه خواهد داشت، بدون تردید نقش این كشور را در حل بحرانهای منطقه ای و جهانی پر رنگ تر خواهد كرد.

منبع : روزنامه ابرار