احتجاجات قرآنی امام حسین(ع)

شاید تا به امروز هیچ برهه ای از تاریخ به اندازه حادثه كربلا و تاریخ عاشورا موضوع بحث وتحلیل محققان قرار نگرفته باشد، هر كسی با هر كیش ومسلكی وازهر منظروزاویه ای به بررسی این رویداد پرداخته است.
ما نیز قصدآن داشتیم در حد بضاعت و توان اندك، سعی وتلاشی در این راستا داشته باشیم. البته به این نیت كه بررسی های ما از حادثه عاشورا تكراری بر مكررات سابق نباشد، همین نیت بود كه ما را بر سر سفره قرآن حاضر نمود ومصمم شدیم كه تا حد امكان از خود حرفی نزنیم وتحلیل این برهه از تاریخ را به خود قرآن واگذار كنیم. والبته پیش از هر چیز باید دانست كه تحلیل قرآنی از تاریخ مختصات مخصوص به خود را دارا است كه در ذیل به برخی از این مختصات اشاره كوتاهی می شود:
در تحلیل قرآنی تاریخ، نقش ها بین دو دسته از انسان ها، تقسیم شده است میان پیروان حق و پیروان باطل. قوانین وسنت های الهی همیشه ثابت بوده وپیوسته جاری هستند.
وقایع در این نوع از تحلیل، بسیار دقیق وحساب شده تصویر شده اند و رویدادها ونكاتی ویژه دست چین و با لطافت وحكمتی خدایی انتخاب گردیده اند؛ به گونه ای كه درآنها هیچ اثری ازگزاف گویی وبیهوده بافی یافت نمی شود. وبسیاری از ویژگی های دیگر كه به خواست خداوند، در جای خود به آن خواهیم پرداخت. نكته دیگری كه باید به آن توجه داشت درك نسبت قرآن با حادثه عاشورا است.
اگر بپذیریم كه قرآن تجلیگاه انسان كامل است ونیز قبول نماییم كه حادثه بزرگ عاشورا عظمتش را وامدارتجلی حسین (ع) در این روز خدایی است (لا یوم كیومك یا ابا عبدالله) درك قرابت وسنخیت قرآن با عاشورا چندان مشكل نخواهد بود. چرا كه وجه مشترك هر دوتجلی پسر فاطمه(س) است در آنها. بر پایه این درك حادثه كربلا، تلاوت قرآن است. والبته بهترین تلاوتگر عاشورا نیز قرآن خواهد بود.
هم عاشورا وهم قرآن مایه هدایت برای اهل تقوا هستند (هدی للمتقین) واهل تقوا به فرموده قرآن مومنان به غیب واقامه گران نمازوپرداخت كنندگان زكات می باشند.
از آنجا كه عاشورا عصاره تاریخ است و مروری است بر سرنوشت بشریت، دانستن ودرك درست از آن به مثابه درك درست از تاریخ می باشد دركی كه ما را به یقین می رساند؛ یقینی كه یك پایه ایمان است.
اینك به بررسی مختصری از آیات و سوره های قرآنی در این زمینه به عنوان اشاره می پردازیم:
۱) در تاریخ نقل گردیده است كه وقتی حسین بن علی (ع) شبانه وپنهانی از مدینه خارج می شد و قصد عزیمت به شهر مكه را داشت این آیه شریفه را تلاوت فرمودند: «فخرج منها خائفا یترقب قال رب نجنی من القوم الظالمین» ونیز وقتی وارد شهر مكه گردید این آیه را تلاوت فرمود: «ولما توجه تلقاء مدین قال عسی ربی ان یهدینی سواء السبیل» كه آیه اول اشاره دارد به داستان موسی (ع) وقتی در اثر تهدید فرعونیان از مصر خارج گردید وآیه دوم اشاره به همان داستان دارد وقتی كه حضرت موسی (ع) وارد شهر مدین شدند. نا گفته پیدا است كه درك وتحلیل این برهه از عصاره تاریخ (یعنی عاشورا)چقدر با كنار هم قرار گرفتن این آیات دقیق خواهد شد.
۲) نقل شده است كه حضرت درشب عاشورا این آیه «ولایحسبن الذین كفروا انما نملی لهم خیر لانفسهم انما نملی لهم لیزدادوا اثما ولهم عذاب مهین ما كان الله لیذر المومنین علی ما انتم علیه حتی یمیز الخبیث من الطیب» را كه تلاوت می فرمودند زمینه مشاجره لفظی بین بریر كه از یاران حضرت بود با یكی از لشكریان كوفه ایجاد گردید، صرف نظر از این مشاجره نكات قابل تاملی از فضای این لحظه از عصاره تاریخ را می توانیم به كمك این آیه تحلیل كنیم.
۳) نقل گردیده است كه وقتی وجود مقدس آقا ابی عبدالله الحسین (ع) در روز عاشورا خواستند كوفیان را به شنیدن سخنانشان ترغیب كنند این آیه را تلاوت فرمودند: «ثم لا یكن امركم علیكم غمه ثم اقضوا الی ولا تنظرون ان ولیی الله الذی نزل الكتاب وهو یتولی الصالحین» آیه مربوط است به داستان حضرت نوح (ع) وقتی كه با قومش نظیر همین مواجهه را داشت.
۴) نقل شده است كه حضرت در انتهای خطبه یاد شده این دو آیه را تلاوت فرمودند «انی عذت بربی وربكم ان ترجمون» و «انی عذت بربی وربكم من كل متكبر لا یومن بیوم الحساب» كه هر دو مربوط است به مواجهه موسی (ع) با فرعون وشرایط خاصی كه در آنجا حاكم بود.
۵) نقل شده است كه حضرت وقتی بر بالین مسلم بن عوسجه وارد شدند این آیه را تلاوت فرمود: «منهم من قضی نحبه ومنهم من ینتظروما بدلوا تبدیلا.»
۶) زید بن ارقم روایت كرده است كه سر مبارك حسین بن علی (ع) بر بالای نیزه این آیه را تلاوت می فرمود: «ام حسبت ان اصحاب الكهف والرقیم كانوا من آیاتنا عجبا.»
۷) نقل گردیده كه حضرت از منزلی به منزلی حركت نمی كردند مگر اینكه از یحیی بن زكریا (ع) وكیفیت قتل آن حضرت یاد می فرمودند.
۸) براساس روایات وارده سوره مباركه فجرمعروف به سوره حسین بن علی (ع) است نگاه دقیق به این سوره و دیدی كه این سوره در تحلیل وقایع عاشورا به دست می دهد فهم ما را از عصاره تاریخ دقیق تر خواهد نمود. موارد یاد شده صرفا چند نمونه از بی شمار مصادیقی بود كه می توانست در تحلیل قرآنی عاشورا كه عصاره تاریخ است به ما كمك كند ان شاء الله در این زمینه بیشتر سخن خواهیم گفت.

منابع:
۱- لهوف سیدبن طاووس
۲- ارشاد شیخ مفید
۳- نهج البلاغه
۴- فرهنگ سخنان امام حسین علیه السلام
كاظم رجبعلی

منبع : روزنامه جوان