جایگاه دست دومی فرهنگ در دانشگاه ها

رشد، خلاقیت و پرورش استعدادهای دانشجویان در گرو فعالیت های فرهنگی دانشگاه ها است و دانشگاه به عنوان کانون و هسته مرکزی جامعه می تواند نقش ارزشمندی را برای توجه به فرهنگ و فرهنگ سازی در جامعه ایفا کند.
با این همه نداشتن آشنایی و تخصص دردانشگاه ها با مقوله فرهنگ و اقدامات فرهنگی، نبود تعریف مناسب از فرهنگ و فعالیت های فرهنگی در دانشگاه ها و اختصاص بودجه های فرهنگی به مباحث عمرانی و جاری دانشگاه ها موجب شده است فعالیت های فرهنگی دانشجویان در حاشیه باشد.
«سارنگ سخا »دبیر کل شورای سیاستگذاری کانون مجامع فرهنگی دانشجویان درباره چالش های فرهنگی دانشگاه ها این چنین توضیح می دهد: «فرهنگ نه تنها در دانشگاه ها بلکه در کل کشور امر دست دوم تلقی می شود. این درحالی است که رهبر معظم انقلاب بارها و بارها به مظلومیت فرهنگ در کل سیستم نظام اشاره و به مسئولان توصیه کردند که از فرهنگ رفع مظلومیت شود.با این وجود بودجه دانشگاه ها صرف مسائل علمی و آموزشی می شود و مسائل فرهنگی دانشجویان و دانشگاهیان فراموش شده است. افرادی که در چنین سیستم آموزشی تحصیل می کنند در آینده با مشکلات فراوان اجتماعی، فرهنگی مواجه می شوند. متأسفانه باید گفت که دانشگاه ها از نظر بودجه در محرومیت و مظلومیت هستند و وظیفه ای برای ارتقای سطح فرهنگی و هنری خود احساس نمی کنند. به همین علت است که محدودیت های بی اساسی برای فعالیت کانون های فرهنگی و هنری به وجود می آورند و برخی مواقع این کانون ها را به تعطیلی می کشانند. همین موضوع موجب می شود برخی از فعالان فرهنگی به صورت پنهانی و زیرزمینی به اقدامات فرهنگی برای دانشجویان روی آورند که این مسأله به هیچ عنوان خوشایند نیست.»
وی با اشاره به این که بودجه و امکانات فرهنگی دانشگاه ها و دانشجویان بسیار اندک است، می گوید: «تجهیزات و فضای فعالیت های فرهنگی در دانشگاه ها نا مناسب است. ضمن آن که برخی برخوردهای نامناسب با فعالیت های فرهنگی دانشجویان موجب می شود که آنها کمتر وارد تشکل های فرهنگی شوند. البته باید گفت که حوزه مدیریت فرهنگ در دانشگاه ها بسیار ضعیف عمل می کند. برخی افرادی که برای مدیریت فرهنگی در دانشگاه ها انتخاب می شوند اطلاعات علمی و تخصصی فرهنگی ندارند و آموزش های لازم را ندیده اند. همین موارد موجب می شود که هرچندوقت یک بار شاهد تغییر مدیر فرهنگی در دانشگاه ها باشیم. بارها و بارها هم به مسئولان تذکر داده ایم که ملاک تعیین مدیران فرهنگی را مشخص کنند، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاده است.»
سخا با اشاره به اینکه برخی از مشکلات فرهنگی دانشجویان به مسئولان دانشگاه ها بر می گردد، می گوید:« متأسفانه بین وزارت علوم و دانشگاه ها به لحاظ فرهنگی فاصله افتاده است. دانشگاه ها می خواهند در مسائل فرهنگی و علمی مستقل عمل کنند اما وزارت علوم طرح ها و برنامه های فرهنگی بسیاری برای دانشگاه ها دارد که دانشگاه ها این برنامه ها را اجرایی نمی کنند و یا اگر آنها را انجام دهند باتأخیر طولانی و کیفیت بسیار پائین است. این مسأله باید در وزارت علوم حل شودچرا که بسیاری از طرح هایی که این وزارتخانه در دست اجرا دارد مورد پذیرش دانشجویان است اما برخی دانشگاه ها در باره اجرایی کردن طرح های فرهنگی تنبل هستند».
وی در باره فعالیت های فرهنگی دانشجویان در دانشگاه ها می گوید: «اگر امکانات و فضای فعالیت های فرهنگی در دانشگاه ها وجود داشته باشد و مدیران با شایستگی در این مقام انتخاب شوند در نتیجه دانشجو هم نسبت به فعالیت فرهنگی ترغیب خواهد شد، اما به محض آن که دانشجویان با هرکدام از مواردی که مانع فعالیت های فرهنگی آنها شود مواجه شوند دچار یأس و ناامیدی می شوند و در نتیجه فعالیت های فرهنگی برای آنها در حاشیه قرار می گیرد. دانشجویان در تمام زمینه ها فعال اند و اگر دانشگاهی دانشجوی فعال فرهنگی ندارد، این مشکل دانشجو نیست و به خود دانشگاه بر می گردد.»
● آسیب های اجتماعی دانشجویان با فرهنگ پیشگیری می شود
برخی فعالان فرهنگی دانشگاه ها معتقدند که بسیاری از مسائل و آسیب های اجتماعی دانشجویان را می توان با اقدامات فرهنگی پیشگیری و جلوگیری کرد. این در حالی است که فعالیت های فرهنگی در حوزه اجتماعی در دانشگاه ها بسیار ضعیف عمل می کند.
«آتیه لیاقی» دبیر انجمن اجتماعی فرهنگی دانشجویان کشور در این باره می گوید: «دوران دانشجویی در عین حال که شیرین ترین و مفیدترین دوران زندگی هر فرد است، می تواند نقطه آغازی برای بسیاری از انحرافات، سرخوردگی ها و بی انگیزگی ها باشد. دانش آموزی که به تازگی پس از گذر هفت خوان کنکور دانشجو شده است با توجه به روحیات خود، ذهنیتی که از دانشگاه دارد، جو حاکم بر دانشگاه خود و افرادی که با آنها در ارتباط است، عمدتاً به سمت فعالیت هایی می رود که اگر حساب شده و از روی آگاهی نباشد هرکدام به نحوی زمینه ساز آسیب های بعدی می شوند. اعتیاد، انحرافات اخلاقی، احساس یأس و پوچی و تک بعدی شدن از جمله آسیب های دوران دانشجویی است. متأسفانه فضای حاکم بر دانشگاه ها موجب می شود که برخی دانشجویان به سمت مشکلات این چنینی پیش روند.»
وی با اشاره به این که برخی دانشجویان دچار احساس پوچی و سرخوردگی در فضای دانشگاه می شوند تأکید می کند: «علت احساس پوچی دانشجویان خودبزرگ بینی و داشتن سطح توقعات بالای آنان است. وقتی فردی وارد دانشگاه می شود با توجه به مدینه فاضله ای که از دانشگاه در ذهن خود ساخته است این محل را همان جایی می بیند که در آن می تواند به تمام ایده آل های ذهن خود برسد. درچندین گروه علمی و هنری و فرهنگی عضو می شود، در کلاس های مختلف ثبت نام می کند و دائماً به دنبال مراکز و کانون های جدیدی برای پیوستن به آنها است، اما به مرور زمان از حجم این فعالیت ها کاسته می شود. با طی این روند پس از پایان دوره دانشجویی، کارشناسانی قابل اما ناآشنا با مسائل اجتماعی ، یا فعالان فرهنگی با درجه علمی نه چندان بالا تحویل اجتماع داده خواهد شد که هرکدام مشکلات و دلسردی های خود را دارند. در این میان نقش تشکل های فرهنگی بسیار روشن و شفاف است. فعالیت های فرهنگی در دانشگاه ها می تواند آگاهی لازم را در زمینه های گوناگون به دانشجویان بدهد و از توانایی ها و استعدادهای بالقوه دانشجویان برای شکوفا شدن استفاده کند.»
● آسیب شناسی درباره فعالیت فرهنگی در دانشگاه ها نشده است
«میثم مهدوی فرد»، دبیر مجمع کانون های قرآن و عترت دانشجویان سراسر کشور درباره بحث فرهنگ در دانشگاه ها می گوید: متأسفانه هیچ گونه مطالعه و آسیب شناسی درباره فعالیت های فرهنگی دانشگاه تاکنون انجام نشده است و فعالیت های فرهنگی بدون نیازسنجی و نظرخواهی کارشناسی انجام می شود که نتیجه آن این است که فعالیت های فرهنگی برای دانشجو خسته کننده و وقت گیر است و دانشجویان دیگرامور را به بحث فرهنگ ترجیح می دهند.
مهدوی فرد تأکید می کند:« نبود حمایت مناسب از سوی مسئولان دانشگاه ها از فعالین فرهنگی دانشجویی، فعالیت های موازی فرهنگی در دانشگاه ها و نبود مراکز تصمیم گیری فعالیت های فرهنگی در دانشگاه ها به صورت مدون موجب شده است تا اقدامات فرهنگی دانشجو در دانشگا ه ها به هیچ عنوان دیده نشود.»
● نبود متولی فرهنگی در دانشگاه ها
بزرگترین مشکل فرهنگی در دانشگاه ها نبود متولی برای نیازهای فرهنگی و روانی در دانشگاه ها است. مرتضی فیروزآبادی دبیر شورای مرکزی جنبش عدالتخواه دانشجویی درباره آنچه که امروز به عنوان ناهنجاری فرهنگی در دانشگاه ها یاد می شود می گوید:« وجود مشکلات عمیق فرهنگی در دانشگاه ناهنجاری های فرهنگی را در دانشگاه رقم زده است. از این رو بزرگ ترین مشکل فرهنگی در دانشگاه نبود متولی برای نیازهای فرهنگی و روانی در دانشگاه ها است. نیازهای روانی دانشجو با وجود ارکانی همچون استاد، تشکل های دانشجویی، امور فرهنگی و مرکز مشاوره برطرف نمی شود؛ چرا که استاد بیشتر به دانشجو از بعد علمی می نگرد و کمتر به مسائل فرهنگی توجه می کند. از سوی دیگر تشکل های دانشجویی بیشتر در بخش سیاسی فعال اند و کارهای فرهنگی شان عمق چندانی ندارد. امور فرهنگی دانشگاه نیز تنها مراسم محوراست و در بخش مرکز مشاوره دانشجویی نیز تاکنون فعالیت جدی دیده نشده است. »
وی تأکید می کند: «دانشجو به عنوان فردی جوان و با مشکلات دوران جوانی اش به علت نداشتن چشم انداز روشنی از آینده ، همواره نگران وضعیت شغلی خود در جامعه است و دچار مشکلات فرهنگی و روانی می شود.» فیروزآبادی تأکید می کند: «آنچه به عنوان بدحجابی و توهین مطرح می شود، در نتیجه نبود متولی فرهنگی و روانی در دانشگاه است. مسائلی از این قبیل با برخورد حل نمی شود و باید در این باره کارهای فرهنگی عمیق در فضای سالم در دانشگاه انجام شود. ترسیم جهت گیری فرهنگی متناسب با نیازهای دانشگاه بحث کلی در زمینه فرهنگی در دانشگاه است که با تقویت حضور روحانیون فعال و باسواد در دانشگاه، خارج شدن فضای رابطه استاد با دانشجو از یک فضای صرف علمی، پویا شدن تشکل های دانشجویی در مسائل فرهنگی و ارتباط بیشتر با دانشجویان می توان سطح فرهنگی دانشجو و دانشگاه را ارتقا داد.»

هدی هاشمی

منبع : روزنامه ایران