فقط سه لیتر بیشتر

مرحله دوم سهمیه بندی بنزین از هفته گذشته آغاز شد. این مرحله از سهمیه بندی که برخلا ف دوره گذشته، چهارماهه خواهد بود در شرایطی آغاز شد که در دوره شش ماهه اول سهمیه بندی بنزین، مشکلا ت فراوانی برای اقشار مختلف مردم ایجاد شده بود وانتظار این بودکه در مرحله دوم، این مشکل حل شود.
مهمترین مشکلی که در مرحله اول سهمیه بندی بنزین، اغلب مردم با آن مواجه بودند، کمبود سهمیه های بنزین بود.
اختصاص تنها ۱۰۰ لیتر بنزین در ماه به خودروهای شخصی،مشکلا تی را برای اغلب دارندگان خودروهای شخصی ایجاد کرد. به طوری که نیمی از دارندگان خودروها، بنزین اضافی مورد نیاز خود را از بازار سیاه تهیه می کردند، بازار سیاهی که قیمت بنزین در آن، گاه به لیتری ۵۰۰ تومان نیز می رسید. در حقیقت، مسوولا ن محترم، پیش از آن که زیرساخت های لا زم برای تقویت ناوگان حمل ونقل عمومی را فراهم کنند تا مردم بتوانند به راحتی به استفاده از خودروهای عمومی روی آورند، اقدام به سهمیه بندی بنزین کرد که همین امر مشکلا ت فراوانی را ایجاد کرده بود.
نکته اینجاست که تبصره ۱۳، یک مجموعه کامل برای صرفه جویی در مصرف سوخت بود که از این مجموعه کامل، تنها بخش مربوط به سهمیه بندی بنزین اجرا شد و سایر بخش های آن ناقص اجرا شد.
به عنوان نمونه قرار بود همزمان با سهمیه بندی بنزین، شاهد عرضه بنزین با نرخ آزاد باشیم که به بهانه صرفه جویی در مصرف و با نادیده گرفتن حق بدیهی و طبیعی مردم در استفاده از سوخت مورد نیاز، ولو به قیمت واقعی، این امر امکانپذیر نشد وهمین موضوع باعث بروز مشکلا ت فراوانی برای مردم شد چرا که سایر مفاد تبصره ۱۳ هم اجرا نشده بود. مثلا در تقویت ناوگان حمل ونقل عمومی، تعلل صورت گرفته بود. در روزهای آغازین سهمیه بندی بنزین، شاهد کاهش ترافیک در شهرهای بزرگ کشور و از جمله تهران بودیم.
چراکه مردم چاره ای جز استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی نداشتند. اما پس از گذشت یک هفته، مردم دوباره به استفاده از خودروهای شخصی روی آوردند چرا که می دیدند ظرفیت مترو، اتوبوس یا تاکسی برای سرویس دادن به تقاضاهای جدید کافی نیست. در حقیقت پیش از آغاز سهمیه بندی بنزین هم، در ساعات شلوغ و پررفت و آمد روز، شاهد ازدحام در واگن های مترو، انتظار طولا نی درایستگاه های اتوبوس و صف های طویل در ایستگاه های تاکسی بودیم و ناوگان حمل ونقل عمومی، توان پاسخگویی به تقاضای عادی راهم نداشت و طبیعی است که تقاضای جدید، بدون افزودن تعداد کافی اتوبوس، تاکسی یا مترو پاسخی در ناوگان حمل ونقل عمومی نمی یابد. به همین دلیل مردم بار دیگر علی رغم میل باطنی به استفاده از خودروهای شخصی روی آوردند، ولو آن که به قیمت خریداری بنزین آزاد باشد.
از طرف دیگر از رده خارج کردن خودروهای فرسوده که سوخت بالا یی مصرف می کنند یا گازسوز کردن خودروها هم با سرعت کمتری انجام شده بود و تعداد خودروهای فرسوده ای که از چرخه حمل و نقل خارج شدند یا خودروهایی که در نوبت گازسوز شدن قرار داشتند بسیار کمتر از حد مقرر شده بود.
ضمن این که تعداد کافی جایگاه سوخت گاز مایع CNG هم ساخته نشده بود و با این که هنوز تعداد خودروهای دوگانه سوز بسیار کم بود، همین تعداد اندک هم به دلیل کمبود جایگاه، مجبور بودند هر روز ساعت ها از وقت خود را در صف طولا نی سوخت گاز تلف کنند.
علا وه بر آن درست در همان مقطعی که سهمیه بندی بنزین آغاز شد، شرکت های عمده خودروسازی در کشور، اغلب، خودروهای دوگانه سوز را بدون مخزن سوخت تحویل مشتریان می دادند و بنابر اطلا عات موجود، اغلب خودروهایی که در خرداد ماه سال جاری به مردم واگذار شده، هنوز با وجود گذشت بیش از هفت ماه از زمان تحویل، مخزن گاز خود را تحویل نگرفته اند.
تمامی این مسائل نشان دهنده عدم اجرای دقیق تبصره ۱۳ لا یحه بودجه کل کشور از سوی دولت و در عین حال اصرار دولت بر سهمیه بندی بنزین، بدون فراهم شدن زیرساخت های مورد نیاز است. البته در کنار این موضوع، مشکلا ت دیگری هم در مرحله اول اجرای طرح سهمیه بندی بنزین وجود داشت. کمبود سهمیه اغلب خودروها و به ویژه موتورسیکلت هایی که به عنوان پیک در شهر تردد می کنند، عدم توجه به نیازهای روستاییان یا ساکنان شهرهای کوچک که به دلیل فقدان وسایل حمل ونقل عمومی، باید فواصل طولا نی بین شهر و روستا را با خودروی شخصی یا موتورسیکلت طی کنند و مسائل دیگری از این قبیل موجب شد که ناکامی های طرح سهمیه بندی بنزین در مرحله اول، بیش از کامیابی های آن باشد.
در حقیقت اگرچه در طول شش ماه گذشته، شاهد صرفه جویی در مصرف سوخت بوده ایم، اما این صرفه جویی به هیچ وجه موجب کاهش ترافیک شهرهای بزرگ نشد و مشکلا ت فراوانی هم برای هموطنان ایجاد کرد.
سهمیه بندی سوخت، آن هم در کشوری که در شرایط عادی به سر می برد و خود از تولیدکنندگان مهم نفت و گاز در جهان است، با این هدف صورت گرفت که ناکامی های دولت های مختلف را طی دو دهه اخیر پس از جنگ تحمیلی در تکمیل زیرساخت ها از جمله تقویت ناوگان حمل ونقل عمومی یا ساخت پالا یشگاه های جدید برای تولید بنزین و بی نیازی از واردات این فرآورده نفتی به قیمت گران، پنهان کند. در حالی که برای رفع مشکلی همچون مصرف بی رویه سوخت در کشور - که به حق معضل بزرگی محسوب می شود و باید همان گونه که مسوولا ن معتقدند با آن مقابله کرد - عزم جدی و همگانی مورد نیاز است; عزمی که تمامی تکه های این پازل را در کنار یکدیگر و به طور جامع و کامل ببیند.
به هر حال اکنون شاهد آغاز مرحله دوم طرح سهمیه بندی بنزین هستیم. طرحی که این بار چهار ماهه است و با افزایش میزان سهمیه خودروهای شخصی به ۱۲۰ لیتر همراه بوده است. البته این را نمی توان به معنای افزایش ۲۰ لیتری سهمیه بنزین خودروها در ماه قلمداد کرد. چرا که اگر به این نکته توجه کنیم که در مرحله اول سهمیه بندی، صد لیتر بنزین به نام سهمیه بنزین سفر به مردم اختصاص یافت، به این معناست که میانگین سهمیه ماهانه بنزین خودروها در دوره اول سهمیه بندی، ۱۱۷ لیتر در ماه بوده و اکنون صرفا با افزایش ماهانه ۳ لیتر به ۱۲۰ لیتر در ماه رسیده است و بنابراین این موضوع نمی تواند چندان گرهی از مشکلا ت مردم باز کند. البته هم اکنون نمایندگان مجلس درصدد تصویب طرحی برای عرضه بنزین آزاد هستند که در صورت تصویب، می تواند نه تنها مشکلا ت مردم را تا حدی حل کند، بلکه نقش درآمدزدایی را هم برای دولت داشته باشد تا دولت با فروش بنزین آزاد بتواند مشکلا ت موجود در زیرساخت ها از جمله کمبود ناوگان حمل ونقل عمومی یا جایگاه های سوخت گاز را جبران کند.
دولت با همه جانبه نگری در اجرای مرحله دوم طرح سهمیه بندی بنزین، می تواند بسیاری از مشکلا ت موجود را رفع کند و با انجام اقدامات اساسی، زمینه را برای صرفه جویی مردم در مصرف سوخت، آن هم با میل خود فراهم کند.

نویسنده : حمیدرضا شکوهی

منبع : روزنامه مردم سالاری