سباستین باری

«سباستین باری» نمایشنامه‌نویس، داستان‌نویس و شاعر ایرلندی که در سال ۱۹۵۵ در دوبلین به دنیا آمد و در همان شهر نیز به تحصیل پرداخت. به اعتقاد بسیاری از منتقدان آثار نمایشی، او مشهورترین و بهترین نمایشنامه‌نویس معاصر ایرلند است و عمده شهرتش را مدیون نمایشنامه «پیشکار مسیحیت» است که آن را در سال ۱۹۹۳ نوشت. این نمایشنامه در سال ۱۹۹۵ به صحنه رفت و برنده جایزه ادبی نویسندگان ایرلندی- آمریکایی و جایزه کانون منتقدان لندن شد و بعد از آن توانست در برادوی نیز به صحنه برود. «پیشکار مسیحیت» زندگی شخصی به نام «توماس دان»، آخرین فرمانده پلیس شهر دوبلین را روایت می‌کند که پس از اینکه در دهه ۱۹۲۰ زندگی‌اش را وقف مبارزات استقلال طلبانه ایرلند کرده است به نزد خانواده‌اش باز می‌گردد. او سه دختر دارد و تنها پسرش را در جنگ جهانی اول از دست داده است. «توماس دان»، مرد شکست خورده‌ای است که از سوی خانواده و مخصوصا فرزندانش پذیرفته نمی‌شود و این دردی است بر دیگر دردهای روحی و جسمی او.
در این اثر، روایت موازی که از زندگی خانوادگی «دان» و اوضاع سیاسی ایرلند می‌شود، بسیار آشکار و در عین حال تلخ است. او در وضعیتی است که دیگر نه جامعه او را می‌پذیرد و نه خانواده‌اش. «دان» هیچ راه‌حلی برای این وضعیت ندارد و این همه تلخی را تاب نمی‌آورد. او سرنوشتی هچون شاه لیر دارد؛ تنهایی، دیوانگی و شورش. «باری» معتقد است که اثری در تاریخ ماندگار می‌شود که نویسنده‌اش، آن را درباره انسان‌های معاصر خودش بنویسد و در این مورد ما را به آثار شکسپیر ارجاع می‌دهد. او در جایی گفته است که همیشه داستانِ نمایشنامه‌هایش را از زندگی واقعی‌اش وام می‌گیرد و شخصیت اصلی این نمایشنامه نیز پدربزرگ خود اوست. او در مورد خانواده‌اش بسیار بی‌پروا حرف می‌زند و می‌گوید که در بین انسان‌های معاصر هیچ‌کس را بهتر و عمیق‌تر از اطرافیانش و مخصوصا خانواده‌اش نمی‌شناسد و به این دلیل است که در همه آثارش ردپایی از خانواده‌اش دیده می‌شود. «باری» در دوره‌ای بحرانی از تاریخ سیاسی و اقتصادی ایرلند زندگی کرده است، دورانی که زندگی او را نیز چون دیگران تحت تاثیر تحولات خویش قرار داده است.
بنابراین طبیعی است که تم اصلی کارهای او، تاریخ و جنگ باشد. او می‌گوید: «در مطالعه تاریخ، آنچه بیش از همه مرا شگفت‌زده می‌کند، این است که در بدترین شرایط تاریخی و در تاریک‌ترین دوره‌های آن، آدم‌ها کم کم به شرایط عادت می‌کنند و حتی از شرایطی که در آن قرار گرفته‌اند، راضی به نظر می‌رسند.» کاوش او در تاریخ محدود به روایت واقعه‌ای تاریخی نیست، بلکه او معتقد است که تاریخ‌نویسان زوایای اصلی تاریخ را پنهان می‌کنند و نویسنده خلاق (داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و شاعر) باید این زوایای پنهان را آشکار کند و در این تلاش، هر کس می‌تواند بخشی از خودش را نیز در حوادث و شخصیت‌های تاریخی پیدا کند. او می‌افزاید که هرگز نمی‌تواند جنگ را فراموش کند و از اینکه می‌بیند دیگران آن را فراموش می‌کنند و یا سعی می‌کنند آن را نادیده بگیرند، رنج می‌برد. به نظر او جنگ، گاهی غرورآمیز، گاهی شگفت‌آور، گاهی تفکربرانگیز و گاهی فوق‌العاده است و به هرحال واقعه‌ای فراموش ناشدنی است. او معتقد است در آثاری که به مقوله جنگ پرداخته، به نوعی روایتگر تاریخ معاصر ایرلند بوده است. برخی از منتقدان آثارش معتقدند که او نسبت به جامعه دیدی منصفانه ندارد و با موضعی بسیار تلخ و شخصی، جامعه را به تصویر می‌کشد، اما خودش می‌گوید جامعه‌اش را آن‌طور که هست نشان می‌دهد؛ با سیاهی‌ها، دروغ‌ها و نقاب‌هایش.
می‌گوید هروقت می‌خواهد از مردم حرف بزند، همیشه مردمی وحشت‌زده در نظرش مجسم می‌شوند. او بر این باور است که ایرلند امروز هیچ شباهتی به ایرلند در زمان‌های گذشته ندارد. انگار کشور دیگری است. «باری» برخاسته از سنتی ادبی و شاعرانه است و شخصیت‌های آثارش آن قدر محلی و بومی حرف می‌زنند که تبدیل به شخصیت‌هایی جهانی می‌شوند و این خصیصه مشترک او با آثار شکسپیر است. وی معتقد است که همه آثار ادبی به نوعی، شعر هستند. او که شروع راه نویسندگی‌اش با شعر گفتن همراه بوده است، هنوز هم به گفته خودش هر وقت که بخواهد نمایشنامه، داستان یا رمانی بنویسد اول شعری درباره آن می‌نویسد. زبان در نمایشنامه‌های «سباستین باری» به دلیل ریشه ایرلندی‌اش، ترکیبی از انگلیسی- ایرلندی و انگلیسی- بریتانیایی است.
آثار او بدون اینکه درگیر سانتی مانتالیسم و احساسات‌گرایی شوند، شاعرانگی گسترده و عمیقی دارند. به‌رغم اینکه آثارش از سبک و ساختار ویژه و چارچوب محکمی برخوردارند، خودش می‌گوید وقتی شروع به نوشتن می‌کند اصلا به سبک و ساختار فکر نمی‌کند و حتی به این فکر نمی‌کند که شعر می‌نویسد، داستان می‌نویسد و یا نمایشنامه. مطالعات گسترده‌ای که «باری» در بسیاری از زمینه‌ها، مانند تاریخ، موسیقی، فلسفه، علم، رمان، داستان، نمایشنامه و. . . دارد، به نوشته‌هایش ابعاد گوناگونی بخشیده و او را در زمره نویسندگان متفکری قرار داده است که نوشتن را جدای از تفکر در مورد انسان، طبیعت و تاریخ نمی‌دانند. نویسندگان مورد علاقه او کسانی مانند جیمز جویس و جوزف کنراد هستند.

سکینه عرب‌نژاد

منبع : روزنامه کارگزاران