لکه ننگ دوران ژنرال

بی‌شک نمی‌توان از تاریخ پاکستان حرف زد، اما به ترور بوتو اشاره نکرد. زنی که یکی از مهم‌ترین دوران این کشور را رقم زده بود و به زعم بسیاری از تحلیل گران، مرگش بستر کناره‌گیری مشرف را فراهم کرد. اگر چه هنوز هم بر سر صلاحیت بوتو در هدایت پاکستان حرف و حدیث بسیار است، اما نمی‌توان اذعان کرد که او در سال های پایانی عمرش، برای جبران مافات گام‌های موثری برداشت.
بی‌نظیر بوتو یکی از برجسته‌ترین زنان سیاستمدار پاکستان و نخستین زن مسلمان تاریخ جهان اسلام بود که به مقام نخست‌وزیری در یک کشور اسلامی رسید. بی‌نظیر نیز مانند پدرش ذوالفقار علی بوتو گرایش‌های سوسیالیستی و پوپولیستی ‌داشت. او از سال‌ ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ و ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶ میلادی به نمایندگی از حزب مردم نخست‌وزیری کشورش را بر عهده داشت و در دوران فعالیت سیاسی‌اش بارها از سوی دادگاه‌های پاکستان و دولت کشورهای مختلف به فساد مالی متهم، و با حکم دادگستری پاکستان به زندان محکوم شد و همین اتهام هم موجب شد وی در سال ۱۹۹۶ از مقام نخست‌وزیری برکنار شود.
این زن سیاستمدار و رقیب پرویز مشرف رییس‌جمهوری سابق پاکستان، پس از برکناری از نخست‌وزیری و بعد از ۸ سال تبعید خود خواسته در بریتانیا و دبی در ۱۸ اکتبر سال ۲۰۰۷ به پاکستان بازگشت.
در ۲۷ سپتامبر سال ۲۰۰۰، دولت بریتانیا اسناد و مدارکی را به دولت پاکستان تحویل داد که در آنها اطلاعاتی در مورد فساد مالی بی‌نظیر و شوهرش وجود داشت. در آن زمان دولت تازه‌کار پرویز مشرف همسر بوتو را به کلاه‌برداری و اختلاس میلیون‌ها دلار از پاکستان و به دست آوردن اموالی با استفاده از پول‌های اختلاس شده، کرد. سرانجام مشرف در بهار سال ۲۰۰۷ دستور توقف رسیدگی به تخلفات مالی بوتو را صادر کرد و این اقدام به گفت‌وگوهای دو طرف بر سر مشارکت در قدرت انجامید.
سرانجام بی‌نظیر در ۱۸ اکتبر همان سال بار دیگر وارد پاکستان شد تا با تلاش برای کسب مجدد کرسی صدارت پاکستان ماموریت خود را برای پروژه برچیدن طالبان و القاعده چیزی که تا پیش از این خلاف آن را انجام می‌داد، به سرانجام برساند. اما در جریان این رویدادها مورد حمله‌ تروریستی قرار گرفت و با وجود اینکه به وی آسیبی نرسید، اما حمله نافرجام دست‌کم ۱۳۵ کشته و ۳۲۰ زخمی برجای گذاشت.
بی‌نظیر ساعاتی بعد از این انفجار در گفت‌وگویی مطبوعاتی محافظه‌کاران هوادار ژنرال ضیاءالحق، فرمانده نظامی سابق پاکستان را به حمایت از افراطیانی که قصد کشتن او را داشتند متهم کرد و مدعی شد افراطیون نمی‌توانند بدون پشتیبانی از پناهگاه‌هایشان در کوه‌ها بیرون بیایند و عملیاتی این چنینی را انجام دهند. او در ۹ نوامبر ۲۰۰۷، به مدت ۳۰ روز در بازداشت خانگی به‌سر برد که این بازداشت با در خواست جورج بوش رییس‌جمهوری آمریکا لغو شد.
سرانجام پس از چندین رشته ‌ترور ناموفق، بی‌نظیر بوتو در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۷ میلادی در یک حمله ‌تروریستی-انتحاری در شهر راولپندی در استان پنجاب به قتل رسید.
پرویز مشرف، نخست‌وزیر وقت پاکستان این‌ترور را که باعث ایجاد شورش‌های فراوان در سراسر پاکستان شد، به گروه‌های ‌تروریستی نسبت داد. جورج بوش، رییس‌جمهوری ایالات متحده نیز این حرکت را تلاشی برای تضعیف دموکراسی پاکستان برشمرد و این در حالی بود که بوتو به عنوان نماینده حزب مردم در ۳۰ اکتبر سال ۲۰۰۰ میلادی در مصاحبه‌ای با لوموند عنوان کرده بود روی کارآوردن طالبان یکی از نقشه‌های انگلیس‌ بود و آمریکا آن را مدیریت کرد. سعودی‌ها هزینه‌اش را پرداختند و او نیز اسباب اجرای چنین طرحی را فراهم کرد!
بسیاری از تحلیل‌گران بر این اعتقادند که بازگشت دوباره بوتو پس از رسوایی‌های مالی و ادعاهای او برای اعاده دموکراسی در پاکستان تنها به این دلیل بود که برنامه‌ای از پیش تعریف شده قدرت را پیش از اجرای دموکراسی در کشور میان او و رقبایش از جمله مشرف تقسیم کرده بود.
با وجود اینکه ظاهر امر و پایان داستان بوتو نظریه توافق بر سر تقسیم قدرت را با‌تردید همراه می‌کند، اما واقعیت این بود که بدون توافق بر سر تقسیم قدرت، بی‌نظیر نمی‌توانست در سایه حکومت ژنرال مشرف به پاکستان بازگردد، اما ‌ترور بوتو و اغتشاشات داخلی و جنجال‌های بین‌المللی که بخش عظیمی از آن از سوی رسانه‌های آمریکایی به راه افتاده بود ادامه کار را برای مشرف نیز دشوار کرد تا جایی که پس از گذشت ۹ سال از حکومت مرد قدرتمندی همچون ژنرال مشرف که توان سیاسی خود را تا حدودی مرهون حمایت‌های نظامی ارتش پشت سرش است، او نیز مجبور به کناره‌گیری از قدرت شد.
نشریه تایم در تحلیلی با اشاره به این ماجرا عنوان کرده است که با توجه به اینکه جورج بوش نیز زمان چندانی برای سروسامان دادن اوضاع پاکستان ندارد، بعید به نظر می‌رسید که بقاء و ادامه کار مشرف نیز بتواند گره‌ای از کار دولت آمریکا در این بخش از آسیا باز کند به خصوص که قدرت هسته‌ای پاکستان نیز همواره سایه‌ای از ‌تردید را با ابرقدرت‌هایی همچون آمریکا همراه کرده است.
تایم همچنین معتقد است که مرگ بوتو موجب شد کاخ سفید بیش از پیش از پاکستان به عنوان یک کشور صاحب قدرت نظامی احساس هراس و نگرانی کند. اگرچه مشرف و اندیشه‌هایش نمی‌توانست به تنهایی تهدیدی برای برنامه‌های آمریکا در پاکستان و کشورهای همسایه‌اش به شمار آید، اما قدرت گرفتن و افزایش نفوذ روز افزون دولت نظامی مشرف می‌توانست به سرعت تبدیل به یک ضدحمله علیه ایالات متحده شود.
این در حالی است که مردم پاکستان نیز از برکناری و استعفای مشرف ابراز رضایت کرده‌اند و این اقدام وی را یک گام بزرگ در تحقق دموکراسی در این کشور می‌دانند به خصوص که نواز شریف، رهبر حزب مسلم لیگ نواز و نخست‌وزیر سابق پاکستان نیز در واکنش به استعفای مشرف گفت: این رویداد پیروزی بزرگی برای مردم پاکستان به شمار می‌آید، چرا که پاکستان با رهایی از حکومت ژنرال مشرف از رژیمی دیکتاتوری رهایی یافت.
بیلاوال بوتو زرداری، پسر ۱۹ ساله بی‌نظیر بوتو، نخست‌وزیر سابق پاکستان که پس از کشته شدن مادرش به عنوان رییس حزب مردم پاکستان (PPP) معرفی شد نیز از استعفای پرویز مشرف استقبال کرد و پیش‌بینی کرد که رییس‌جمهور آینده پاکستان از حزب مردم بوتو خواهد بود.
جالب‌تر اینکه مقامات افغانستان ابراز امیدواری کردند که کناره‌گیری مشرف به تقویت دولت پاکستان و استقرار دموکراسی در این کشور منتهی و موجب استقرار دولت مدنی و برپایی دموکراسی در پاکستان شود.

نفیسه حقیقت‌جوان

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد