قزاقها سرخوش از استقلال

مردم ودولت قزاقستان از شنبه ۱۶دسامبر ( ۲۵آذر) به مدت سه روزپانزدهمین سالگرد استقلال این كشور را در حالی جشن گرفتند كه این كشور به یكی از ثروتمندترین كشورهای منطقه تبدیل شده است.
قزاقستان ۱۶دسامبر سال ۱۹۹۱چند ماه دیرتر از سایر جمهوریهای شوروی سابق ، استقلال خودرا اعلام كرد.این امر از سویی مربوط به سیاست محتاطانه « نورسلطان نظربایف » رهبر این جمهوری قلمداد شد و ازسوی دیگربه عقیده كارشناسان خارجی، این جمهوری در موضع آسیب پذیرترین جمهوریهای شوروی قرار داشت و به ناچار در اعلام استقلال خود جوانب احتیاط را درنظر گرفت.
در سال ۱۹۹۱میلادی قزاقستان تنها جمهوری شوروی بود كه مردم بومی آن (قزاقها) كمتر از ۵۰درصد جمعیت آن را تشكیل می دادند.گستره بزرگ و موقعیت جغرافیایی قزاقستان موجب دعوی دو ابر قدرت منطقه (چین و روسیه) شده بود و هركدام ازاین كشورها بخشی از قزاقستان را خاك خود تلقی می كرد.دعوی گروههای ملی گرای روس در روسیه و روس تباران ساكن شمال قزاقستان نیز این كشور تازه استقلال یافته رادرمقابل چالشها و مشكلات پیچیده سیاسی قرار داده بود.بحران فراگیراقتصادی ، گسسته شدن روابط كارخانه های صنعتی شوروی ، نرخ تورم بی سابقه بالغ برسه هزار درصد و بیكاری عمومی از مشكلات عمده اقتصادی سایه افكن بر مشكلات سیاسی این كشور بود.
چند سال اول بعد ازاستقلال قزاقستان بالغ بر دومیلیون نفر از جمعیت ۱۵ میلیونی این كشور كه عمده آنها آلمانی و روسی بودند ، مهاجرت كردند.خیابانهای شهر آلماتی پایتخت وقت قزاقستان در نیمه اول سالهای دهه ۹۰ قرن گذشته بیشتر شبیه به یك بازار بزرگ بود.روس زبانها و بیشتر پیرزنان تلاش داشتند هرچه درخانه دارند با هر قیمتی بفروشند تا هرچه زودتر از این جمهوری مهاجرت كنند.
درچنین وضعی و شاید برای كسب پشتیبانی و حمایت بیشتر غرب و به ویژه آمریكا بود كه قزاقستان پس ازاستقلال به عنوان چهارمین قدرت هسته ای جهان به طور داوطلبانه از زرادخانه های اتمی و سلاح هسته ای شوروی مستقر در این كشور صرفنظر كرد. در بخش اقتصاد، قزاقستان، به برنامه گسترده خصوصی سازی توجه كرد ودراین راستا كارخانه های بزرگ صنعتی ، نیروگاهها و معادن و منابع نفتی به بخش خصوصی فروخته شدند.
در این حال بیشتر كارخانه ها و معادن بزرگ قزاقستان باقیمت های ناچیز و بدون درنظر گرفتن سود و منافع ملی ، به سرمایه گذاران غربی واگذار شد. دراین میان شبكه های تامین برق آلماتی پایتخت وقت قزاقستان شامل چند نیروگاه برقی و گرمایشی ، خطوط انتقال برق، مراكز توزیع برق كه به برآورد متخصصان بیش از یك میلیارد دلار قیمت داشت درسال ۱۹۹۵ به شركت بلژیكی «تراكتبل» به پنج میلیون دلار فروخته شد.
«اكه ژان قاژی گلدین» نخست وزیر قزاقستان درسالهای دهه ۹۰ قرن بیستم در پاسخ به انتقادهای شدید از برنامه خصوصی سازی گفته بود، دولت آماده است حتی برخی كارخانه ها را به صورت رایگان دراختیار سرمایه گذاران خارجی قرار دهد ، تا از فعالیت باز نایستند.قزاقستان برابر بااصلاحات اقتصادی با پیشنهاد و تاحدی اصرار نهادهای مالی بین المللی از جمله صندوق بین المللی پول و بانك جهانی به انجام اصلاحات اجتماعی نیز پرداخت.
قزاقستان اولین كشور شوروی سابق بود كه سن بازنشستگی را برای زنان از۵۵ به ۵۸ و مردان از ۶۰ به ۶۳ سال افزایش داد.به گزارش ایرنا این كشور قبل از سایركشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق سوبسید (یارانه) خدمات رسانی به مسكن را كه مهمترین بخش سیاست اجتماعی اتحاد شوروی بود قطع كرد و مردم را مجبور كرد تا كار كنند و ۱۰۰درصد بهای برق ، گاز، آسانسور و سایر خدمات مسكن را پرداخت كنند.
بعدازچند سال وضعیت كشور در زمینه های سیاسی و اقتصادی نیز به صورت آرام تغییر یافت.«نورسلطان نظربایف» رییس جمهوری قزاقستان روز گذشته ( ۱۵دسامبر ۲۰۰۶) برابر با ۲۴ آذرماه ۱۳۸۵ در اجلاس پانزدهمین سالگرد استقلال این كشور گفت: كشورش در ۱۵سال گذشته سه مرحله را طی كرده است. وی تصریح كرد: درمرحله اول طی سالهای ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۵ سیستم مدیریت شوروی برچیده شد و مدیریت كشور براساس مدیریت مدرن روز شروع شد.به گفته وی، در مرحله دوم كه ازسال ۱۹۹۶ آغاز و تاسال ۲۰۰۰ ادامه یافت مسایل اقتصادی و سیاسی كشور متحول شد.
در مرحله سوم به گفته نظربایف ، كه ازسالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ ادامه داشت ، كشور به رشد اقتصادی رسید.سیاست قزاقستان از آغاز استقلال این كشور بر پایه رعایت موازنه منافع سه كشور آمریكا ، چین و روسیه استوار شده بود.قزاقستان توانست با روسیه و چین قراردادهای مهمی امضا كند و مسایل مرزی با این كشورها را حل و فصل نماید.در این حال ،آستانه(پایتخت قزاقستان) نزدیكترین روابط با آمریكا و ناتو را حفظ كرد.
قزاقستان تنها كشور آسیای مركزی است كه با ناتو برنامه اختصاصی همكاری امضا كرده و به درخواست آمریكا به عراق نیروی نظامی اعزام كرده است .مدیران قزاقستان توانستند با بهره برداری اصولی از معادن، منابع نفت و گاز و كارخانه های مهم و جذب سرمایه گذاران خارجی و تجدید نظر درقوانین فعالیت افراد و شركتهای خارجی، این كشوررا به یكی از كشورهای ثروتمند و مطرح جامعه جهانی تبدیل كنند.
دستاوردهای بزرگ قزاقستان در رشته اقتصادی بی شك درسایه افزایش قیمت نفت در بازار جهانی و انجام اصلاحات گسترده اقتصادی و اجتماعی محقق شده است. با قیاس ارقام اقتصادی قزاقستان با سایر كشورهای آسیای مركزی و شوروی سابق ، دستاوردهای این كشور را می توان به وضوح مشاهده كرد.قزاقستان طی سالهای پس از استقلال برای پروژه های اقتصادی خود حدود ۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب كرد كه برابر با ۸۰درصد حجم عمومی سرمایه گذاری های جلب شده در تمام كشورهای آسیای مركزی می باشد.بانك جهانی نیز گزارش داده بود كه قزاقستان در زمره ۲۰كشور جذاب جهان برای سرمایه گذاران بوده است.
گذشته از این قزاقستان در سالهای اخیر توانست در اقتصاد كشورهای دیگر، ازجمله روسیه، قرقیزستان، گرجستان، تاجیكستان و حتی كشورهای اروپایی و چین سرمایه گذاری كند و بنا به گفته رییس جمهوری این كشور، میزان سرمایه گذاری های شركتها و بانكهای قزاقستانی در اقتصاد سایر كشورها به ۱۸ میلیارد دلار رسیده است.
رشد اقتصادی قزاقستان در هفت سال اخیر پیوسته ۹ تا ۱۰ درصد بود و از این لحاظ قزاقستان در زمره ۱۰ كشور اول جهان می باشد.سرانه تولید ناخالص دراین كشور ۱۵ میلیون نفری در سال ۱۹۹۴ حدود ۶۰۰ دلار بود و پیش بینی می شود در سال ۲۰۰۷ به شش هزار دلار برسد كه حدود ۲۰ برابر بیشتر از سرانه تولید ناخالص داخلی در تاجیكستان و قرقیزستان است.متوسط حقوق درقزاقستان درعین حال به ۳۳۴ دلار رسیده است در حالی كه این رقم در ازبكستان ، قرقیزستان و تاجیكستان پایین تر از ۱۰۰دلار است.
رشد اقتصادی قزاقستان به این كشورامكان داد تا دولت این كشور درسالهای اخیر به مسایل اجتماعی ، آموزشی و فرهنگی توجه بیشتری مبذول دارد.برای امور آموزش و پرورش این كشوردرسال ۱۹۹۳ میلادی ۲۴۹ میلیون دلار و درسال ۲۰۰۶ بالغ بر دو میلیارد و ۵۰۰میلیون دلارسرمایه گذاری شد.بیش از ۸۲درصدمدارس قزاقستان به خط اینترنت مجهز هستند و طبق برنامه توسعه علم قزاقستان ، این كشور درنظر دارد سرمایه گذاری درامور علم را تا سال ۲۰۱۲ میلادی ۲۵ برابر افزایش دهد و بالغ بر پنج درصد تولید ناخالص داخلی را دراین رشته سرمایه گذاری نماید.
نظربایف انتخاب شهر « آستانه» به عنوان پایتخت جدید قزاقستان را گواه پیروزی استقلال قزاقستان و سمبل تلاشهای مردم كشور به آینده عنوان كرد.قزاقستان كه در سال ۱۹۹۸ پایتخت خودرا از آلماتی به آستانه انتقال داد برای ساخت آن بالغ بر پنج میلیارد دلار سرمایه گذاری كرده است .شاید مهمترین نتیجه استقلال قزاقستان احساس افتخارمردم این كشور به وطن خود است كه همه ساله در قلب اتباع آن عمیق تر می شود.
براساس یك نظرسنجی كه چندی پیش به مناسبت پانزدهمین سالگرد فروپاشی شوروی دربین اتباع كشورهای شوروی سابق انجام شد ، تعداد « ناراضیان » از فروپاشی شوروی در بین مردم قزاقستان از سایر كشورهای آسیای مركزی بسیار ناچیز بوده است . بیشترمردم این كشور به آینده درخشان كشور خود اطمینان دارند و درجشنهای سالگرد استقلال آن به طور چشمگیری شركت و با چراغانی و آذین بندی خیابانها و برگزاری كنسرتها و اجرای برنامه های متنوع ملی این دستاورد عظیم را جشن می گیرند.

منبع : روزنامه ابرار