تبرج و لباس زمستانی

در پاسخ سوال یکی از دانشجوان که معنی کلمه <تبرج> را پرسید خود را ناتوان در پاسخ یافتم، اما وعده مراجعه به کتب لغت را دادم تا در فرصتی دیگر پاسخگو باشم. به فرهنگ معین رجوع کردم، واژه تبرج را نیافتم و لغتنامه دهخدا را تورق کردم، در مجلد حرف <ت> که به شماره مسلسل ۳۸ ذیل انتشارات مجلس شورای ملی سابق چاپ شده در صفحه ۳۰۹ چنین خواندم:
تبرج خویشتن بر آراستن- خویشتن بیاراستن- خود را آراستن- تبرج زن، نمودن زینت خود مردان را، نشان دادن زینت و محاسن خود مردان را و به این آیه شریفه از سوره ۳۳ قرآن- ولا‌تبرجن تبرج‌الجاهلیه الا‌ولی- اشاره شده بود. با دقت در معانی مختلفی که مرحوم علا‌مه دهخدا از فرهنگ‌های مختلف آورده بود تفکر می‌کردم این کلمه در واقع از کلمات کم کاربرد در محاورات روزانه مردم است و بیشتر در فرهنگنامه‌ها و متون موجود است.
ظاهرا سردار رادان درخصوص برخورد با نحوه پوشیدن لباس زمستانی، از این واژه‌استفاده کرده است. ایشان در حالی این نوع پوشش زمستانی را تبرج گفته‌اند و برخورد با آن را همانند بدحجابی دانسته‌اند که در این نوع لباس، تمام بدن پوشیده است. مثلا‌ چکمه زنانه که روی شلوار پوشیده شده باشد را نمونه تبرج شمرده‌اند. مانده‌ام حیران که چکمه با کلمه تبرج چه هماهنگی‌ای دارد؟ دوباره به لغتنامه دهخدا رجوع می‌کنم، علا‌مه دهخدا به نقل از <تاج‌المصادر بیهقی> تبرج را خویشتن بر آراستن معنی کرده است. مثلا‌ پوشیدن چکمه ساق‌بلند که حتما باید روی شلوار باشد، زیرا نمی‌توان شلواری پیدا کرد که چکمه داخل پاچه‌های آن جا بگیرد و اصلا‌ چکمه نوعی کفش است با ساق‌های بلند و اگر زیر شلوار قرار بگیرد که دیگر چکمه نیست، چگونه معنی خویشتن بر آراستن را متبادر به ذهن می‌کند.
فرهنگ منتهی‌الا‌رب، تبرج را، نمودن زینت خود مردان را، معنی کرده است، نفهمیدم که آیا چکمه نوعی زینت است یا کفشی که در زمستان می‌پوشند و زینت معنای خود را دارد. برای پیدا کردن معنای زینت هم به لغتنامه مرحوم دهخدا رجوع می‌کنم. زینت بددل و جبان و درختی خوشبو و در نهایت به پاکیزگی و آراستگی ظاهر معنی شده است.
شاید سردار رادان کلمه تبرج را انتخاب کرده است تا شنونده فکر کند که معنای بسیار بدی دارد و در پناه این معنای بد است که باید به شیوه لباس پوشیدن زمستانی زنان ایراد گرفت. حال مانده‌ام حیران که به دانشجویان چه بگویم از برخورد با شیوه لباس پوشیدن زمستانی که سردار رادان به آن تبرج گفته‌اند تا ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلا‌می که مقرر می‌دارد: هر کسی علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر، تظاهر به عمل حرامی نماید علا‌وه بر کیفر عمل به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴۴> ضربه شلا‌ق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس عمل دارای کیفری نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴ ضربه شلا‌ق محکوم خواهد شد.
ـ تبصره: زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه و یا از ۵۰ هزار ریال تا ۵۰۰ هزار ریال جزای نقدی محکوم می‌شوند.
ماده دیگری در کل قوانین کیفری پیدا نکردم و هرچه کوشش کردم تبرج را با یکی از موضوعات این ماده تطبیق دهم از منظر حقوقی نتوانستم. زنی که لباس پوشیده - بدون حجاب شرعی - محسوب نمی‌شود، چون دارای پوشش است. حال چکمه یا شلوار یا هر نوع پوشش دیگر از منظر <نیروی انتظامی> چگونه داخل تبرج می‌شود؟ باید از سردار رادان پرسید.

نعمت احمدی

منبع : روزنامه اعتماد ملی