علل و عوامل تحولات پوشش در ایران

قسمت هفدهم قدرت‌های استکباری دنیا برای سیطره خودشان در ایران موانعی را شناسایی کردند که اساس عقیدتی سیاسی داشت و گمان کردند که این طرز پوشش زنان است که ریشه در طرز تفکر و اعتقادات کفر ستیزی و ظلم ستیزی ملت ایران دارد لذا علل تحولات پوشش در ایران را باید در علل تحولات سیاسی در ایران جستجو کرد. هنگامی که انگلیس‌ها برای اجرای اهداف سیاسی خود رضاخان را روی کار آوردند، ۳ مانع کلیدی و جدی را مقابل خود دیدند که عبارتند از:
۱) روحانیت متفکر و روشن اندیش
۲) زنان محجبه ایران اسلامی
۳) اسلام و شعایر عظیم عاشورایی.
شالوده رژیم پهلوی از زمان کودتای ۳ اسفند رضاخان قلدر به دست انگلیسی‌ها بر ضدیت با اسلام و ایجاد یک کشور لائیک و بی‌دین پی‌ریزی شد. مخالفت رضاخان با تمامی مظاهر اسلامی و ممانعت از مجالس و محافل مذهبی و توسعه فساد و بی‌دینی و غرب‌گرایی در کشور و کشف حجاب در جهت اسلام زدایی و مقابله با فطرت الهی ملت ایران بود و چون نمی‌توانستند فساد را در ایران رواج بدهند مگر اینکه حجاب را از سر زنان ایران بردارند. با این هدف که نسل جامعه ایرانی به خوش گذرانی، فساد، فحشا مشغول شده و فاتحه مذهب نیز خوانده شود. به همین دلیل برای جدا کردن مردم از دین کشف حجاب کردند تا مظاهر ایدئولوژی را که بارزترین آن حجاب است بگیرند. روند بی‌حجابی در ایران رضاخان برای رسیدن به اهداف استعماری و پلیدش و به منظور استفاده ابزاری از زنان و به بهانه به صحنه آوردن آنان بی‌حجابی را ترویج کرد و در یک مقطع (قبل از سال ۱۳۱۴) تمام انجمن‌ها و موسسات دولتی و غیر دولتی زنان را تعطیل کرد و دستور داد هیچ زنی و هیچ گروهی از زنان فعالیت نداشته باشد و فقط یک زن دست پرورده‌ بیگانه به اسم (صدیقه دولت آبادی) را بر زن‌ها مسلط ساخت. صدیقه دولت آبادی در سال ۱۲۹۷ شمسی برای زمینه‌سازی بی‌حجابی در بین زنان، دو مجمع زنانه و روزنامه (زبان زنان) را تاسیس کرد و پس از اتمام تحصیل در اروپا و بازگشت به ایران همزمان با تثبیت حکومت رضاخان، بدون حجاب در جامعه ظاهر می‌شد و او به سرپرستی کانون بانوان که ریاست عالیه آن را شمس پهلوی (دختر رضا شاه) بر عهده داشت برگزیده شد.
دولت آبادی در تبلیغات گسترده به ستیز با اعتقادات و باورهای دینی و فرهنگی مردم پرداخت، حتی در نطق‌هایی که برای زن‌ها ایراد می‌کرد، اعلام می‌نمود: من به شدت با حجاب مخالفم، آن‌قدر متنفرم که تقاضا می‌کنم اگر من مردم هیچ کس حق ندارد با حجاب بر قبر من حاضر شود والا او را نمی‌بخشم. اهداف اقتصادی بی‌حجابی بقای نظام وابسته ستمشاهی ایجاب می‌کرد که ملت ایران غربزده باشند تا امپریالیسم جهان خوار بتواند سلطه ستمگرانه خود را بر این ملت بگستراند و به راحتی منابع اقتصادی ایران را به تاراج برد. هنگامی که استکبار و استعمار جهانی پی برد که در ایران ثروت هنگفتی (نفت) نهفته و دارای منابع زیرزمینی گرانبهایی نیز هست برای دستیابی به منابع ایران طرح‌های خائنانه‌ای را پی‌ریزی کرد و تنها مانع را وجود مذهب و آگاهی مردم می‌دانست لذا تصمیم گرفت:
۱) مردم ایران از موقعیت مذهبی و اقتصادی ایران و اوضاع اقتصادی و سیاسی جهان بی‌خبر بمانند، و از اینکه: نفت کجا و با چه قیمتی از ایران بیرون می‌رود و به جای آن چه عاید ملت ایران می‌شود بی‌اطلاع باشند.
۲) آنان که روزانه حدود هشت میلیون بشکه نفت از ایران خارج می‌کردند و برای دستیابی به منافع اقتصادی، بازار مصرف می‌خواستند تا دست گدایی ملت ایران همیشه به طرف آنها دراز باشد و در برابر اهداف سیاسی بیگانگان سر تسلیم فرود آورند.
۳) با کشف حجاب زنان را به بی‌بند و باری و خود آرایی و خودنمایی سوق دهند و با روش‌های غربی آنان را به شخصیت کاذب دچار کنند و با پر کردن بازارهای ایران خصوصا تهران از انواع وسایل مصرفی و تبلیغات رسانه‌ای، حتی جلد صابون و خمیر دندان و کفش و کلاه جامعه را به ظواهر فریبنده دنیا سرگرم کرده و بازار فروش خود را رونق دهند. مقدمات کشف حجاب علی‌رغم آنکه کشف حجاب رسما در ۱۷ دی ۱۳۱۴ اعلام گردید و اجبار به ترک آن از اول فروردین ۱۳۱۵ آغاز شد اما سال‌ها پیش از آن، فکر رفع حجاب در میان خاندان سلطنتی وجود داشته است چنانچه در سنوات ۱۳۰۷ -۱۳۰۶ شمسی ملکه چادر نماز را منع می‌کرد و در ترویج لباس دکلته اصرار داشت. جریان قم نیز در اول فروردین ۱۳۰۷ نشانه‌‌ای از همین روحیه است حتی آن گونه که از خاطرات مهدی قلی هدایت برمی‌آید پیش از سفرشاه به ترکیه در سال ۱۳۱۰ مقدمات تهیه لباس‌های جدید برای بانوان فراهم شده بود. از طرف دیگر زنان طبقات بالا نیز زمینه فکری و تبلیغات به اصطلاح آزادی زنان را برای برگزاری دومین کنگره زنان شرق در ایران به سال ۱۳۱۱ آماده کرده بود. (رضاخان- از ایران- آتاتورک از ترکیه- امان الله خان از افغانستان) مامور اجرای طرح استعماری کشف حجاب زنان مسلمان بودند. در اواخر سال ۱۳۰۶ شمسی امان الله خان پادشاه افغانستان به اتفاق همسرش به ایران سفر کرد. حضور وی به عنوان یکی از اولین رهبران کشورهای اسلامی که اقدام به کشف حجاب کرده بودند تاثیر زیادی در رضا شاه پهلوی داشت. رضاخان در سال ۱۳۱۳ به ترکیه سفر کرد تا مظاهر غربی را در آنجا ببیند و با اقدامات آتاتورک رهبر سفاک و فاسد ترکیه در زمینه کشف حجاب آشنا شود. او با دیدن زنان و مردان که در معابر عمومی با ظاهری اروپایی به رفت و آمد می‌پرداختند به وجد آمده و پس از بازگشت به ایران در تدارک کشف حجاب برآمد و دستور داد به هر قیمت ممکن چادر را از سر زن‌ها و دخترها بردارند به همین منظور اول جشن فارغ‌التحصیلی برگزار کرد و در این مراسم زن و دخترانش بی‌حجاب شرکت کردند و هدف این بود که فساد در ایران رواج پیدا کند. رضاخان هتک حرمت را نوروز ۱۳۰۷ آغاز کرد و با خانواده دربار بدون پوشش زنان به حرم ملکوتی حضرت معصومه پا نهادند. عالم شجاع و دلسوز آیت‌الله شیخ محمدتقی بافقی با اعلامیه به زنان و دختران رضاخان پیام داد که اگر غیر مسلمانید در این مکان شریف چه می‌کنید اگر مسلمانید پس چرا مکشفه (مکشوفه الوجه و الشعر) بدون حجاب نشسته‌اید، رضاخان با چند عرابه توپ به قم رفت و در حرم حضرت معصومه مرحوم بافقی را با چکمه زد و او را دچار مرض فتق نمود و باعث ۵ ماه زندان و سپس تحت کنترل بودن وی شد.
جمعیت نسوان وطن‌خواه در سال ۱۳۰۱ شمسی توسط گروهی از زنان تجدد طلب تاسیس شده بود و جلساتی را با حضور مردان ترتیب می‌داد که در آن زنان بدون حجاب بامردان مراوده داشتند. این جمعیت با اجرای نمایش آدم و حوا که در آن حجاب به تمسخر کشیده شد خشم عمومی را برانگیخت. پس از دوران مشروطیت و به قدرت رسیدن طرفداران غرب روند دین زدایی با استهزای روحانیت و مخالفت با سنن دینی و حجاب شکل تازه‌ای گرفت. در زمان رضاخان وزیر وی- تیمورتاش که فردی فاسد و به شدت غرب‌گرا بود نقش مهمی در زمینه سازی احیای بی‌حجابی در ایران داشت. زرین تاج ملقب به قره العین از زنان فرقه بابیه و از مروجین بی‌حجابی بود که با تحریک او ملا محمدتقی برغانی که به ارتداد با بیان حکم داده بود به شهادت رسید.

مریم بهروزی

منبع : روزنامه رسالت