ژوزف لوئی لاگرانژ

ژوزف لوئی لاگرانژ در ۲۵ ژانویه سال ۱۷۳۶ در تورینو ایتالیا متولد شد. او كه از بزرگترین ریاضیدانان تمام ادوار تاریخ می باشد هنگام تولد بیش از حد ضعیف و ناتوان بود و از یازده فرزند خانواده فقط او زنده مانده بود. زندگی لاگرانژ را می توان به سه دوره تقسیم كرد: نخستین دوره شامل سالهایی می شود كه در موطنش تورینو سپری شد (۱۷۳۶-۱۷۶۶). دوره دوم دوره ای بود كه وی بین سالهای ۱۷۶۶ و ۱۷۸۷ در فرهنگستان برلین كار می كرد. دوره سوم از ۱۷۸۷ تا ۱۸۱۳ كه عمر وی به پایان رسید در پاریس درگذشت.
دوره اول و دوم از نظر فعالیتهای علمی پرثمرترین دوره ها بودند كه با كشف حساب تغییرات در ۱۷۵۴ آغاز گردید و با كاربرد آن در مكانیك در ۱۷۵۶ ادامه یافت. در این نخستین دوره وی درباره مكانیك آسمانی نیز كار كرد. دوره اقامت در برلین هم از نظر مكانیك و هم از لحاظ حساب دیفرانسیل و انتگرال سازنده بود با این حال در آن دوره لاگرانژ در درجه اول در زمینه حل عددی و جبری معادلات و حتی فراتر از آن در نظریه اعداد، چهره ای برجسته و ممتاز شده بود. سالهای اقامتش در پاریس را صرف نوشته های آموزشی و تهیه رساله های بزرگی نمود كه استنباطهای ریاضی وی را خلاصه می كردند. این رساله ها در هنگامی كه عصر ریاضیات قرن هجدهم در شرف پایان بود مقدمات عصر ریاضیات قرن نوزدهم را فراهم كردند و از برخی جهات آن دوره را گشودند. پدر لاگرانژ وی را نامزد آموختن حقوق نمود اما لاگرانژ به محض آنكه تحصیل فیزیك را زیر نظر بكاریا و تحصیل هندسه را زیر نظر فیلیپو نتونیو رِوّلی آغاز كرد به سرعت متوجه تواناییهای خود شد و بنابراین خویشتن را وقف علوم دقیق كرد. در ۱۷۵۷ چند دانشمند جوان تورنتویی كه لاگرانژ و كنت سالوتسو و جووانی چینییای فیزیكدان در میان آنها بودند انجمنی علمی بنیاد نهادند كه منشاء فرهنگستان سلطنتی علوم تورینو گردید یكی از اهداف اصلی آن انجمن انتشار جنگی بود به زبان فرانسوی و لاتینی به نام (جُنگ تورینو) كه لاگرانژ خدمتی بنیادی به آن كرد. سه جلد اول آن تقریباً حاوی تمامی آثاری بود كه وی هنگام اقامت در تورینو به چاپ رسانده بود. فعالیت لاگرانژ در مكانیك آسمانی غالباً بر محور مسابقه هایی دور می زد كه از طرف انجمنهای مختلف علمی پیشنهاد شده بودند اما به این گونه مسابقه ها منحصر نبود. در تورینو غالباً كارش جهت گیری مستقل داشت و در ۱۷۸۲ به دالامبر و لاپلاس نوشت كه درباره تغییرات قرنی نقطه های نهایی اوج و خروج از مركز تمام سیارات كار می كند. این پژوهش لاگرانژ به انتشار كتابی انجامید با عنوان «نظریه تغییرات قرنی عناصر سیارات» و مقاله ای با عنوان «درباره تغییرات قرنی حركات متوسط سیارات» كه در سال ۱۷۸۵ منتشر شد. لاگرانژ در برلین و در سال ۱۷۶۸ مقاله «حل مسئله ای از حساب» را برای جُنگ تورینو فرستاد تا در جلد چهارم درج شود. درآن نوشته لاگرانژ به نوشته قبلی خود اشاره داشت و از طریق كاربرد ظریف و استادانه الگوریتم كسرهای پیوسته ثابت كرد كه معادله فِرما (ریاضیدان معروف) را در صورتی می توان در تمام حالات حل كرد كه x و y و a اعداد درست مثبت باشند، a مربع كامل نباشد و y غیر از صفر باشد، این است نخستین راه حل شناخته شده این مسئله مشهور. آخرین بخش این نوشته در مقاله ای با عنوان «روش جدید برای حل مسائل نامحدود در اعداد درست» بسط یافت كه در نشریه یادداشتهای برلین برای سال ۱۷۶۸ عرضه شد ولی تا فوریه آن سال كامل نگردید و در سال ۱۷۷۰ منتشر شد.
از بزرگترین شاهكارهای علمی لاگرانژ رساله مكانیك تحلیلی را می توان نام برد كه در سال ۱۷۸۸ انتشار یافت. او در آن پیشنهاد كرد كه بهتر است نظریه مكانیك و فنون حل كردن مسائل آن رشته به فرمولهایی كلی تحویل شوند، فرمولهایی كه هرگاه پیدا شوند همه معادله های لازم برای حل هر مسئله را بوجود خواهند آورد. باری، لاگرانژ تصمیم گرفت كه چاپ دومی از آن اثر منتشر كند كه حاوی برخی پیشرفتها باشد او قبلاً در یادداشتهای انستیتو چند مقاله منتشر كرده بود كه آخرین و درخشانترین خدمت وی را در راه پیشبرد مكانیك آسمانی نشان می دادند. او قسمتی از آن نظریه را در جلد اول رساله تجدید نظر شده گنجانید. لاگرانژ مردی محجوب و متواضع بود. او بسیار ساده و راحت هنگامیكه از یك مطلب علمی اطلاع نداشت می گفت: «نمی دانم». لاگرانژ در سال ۱۸۱۳ در پاریس درگذشت، او در زمان مرگ هفتاد و هفت سال داشت.

www.elm۴u.com

منبع : سایت ایران علمی