پایان افسانه «پاتر»

نه، این پایان كار است، البته منوط به این كه حرف های جی.كی. رولینگ و كسانی را كه به نویسنده پرفروش ترین كتاب های كودك تاریخ خط می دهند، باور داشته باشیم.
به گفته این نویسنده زن ۴۱ ساله بریتانیایی، هفتمین (و آخرین) جلد از سری كتاب های هری پاتر در روز اول مرداد۸۶ در بیشتر نقاط جهان به روی دكه ها خواهد رفت و خبری از نسخه های بعدی هم نخواهد بود. این یعنی رولینگ نخواهد كوشید كه برخلاف حرف های قبلی اش كتاب های هشتم و نهم را هم بنویسد ونوجوان عینكی عاشق سحر و جادو را وارد وادی هایی تازه كند و به ادامه ماجراجویی های كجكاوانه اش وادارد.
آیا جهان ادبیات چیز خاصی را از دست می دهد؟ به درستی نمی دانیم. هری پاتر از معدود پدیده های اواخر قرن بیستم و اوایل قرن جاری بوده كه به یك اندازه توانسته است خردسالان و بزرگسالان را جذب خویش كند، حال آن كه در اصل و ریشه به ژانر ادبیات كودكان تعلق داشته است. زبان ساده و قصه گویی جذاب و داستان پردازی دلنشین رولینگ هم مزید بر علت شده است تا قشرهای مختلف مردم پای قصه های او و اقتباس های سینمایی آن بنشینند كه فروش اش آن قدرها هم كمتر از نسخ مكتوب آن نبوده است.
كتاب هفتم خانم رولینگ كه چندهفته پیش پایان نگارش آن را اعلام كرد، «Harry potter and the deathly Hallows» نام دارد و بلومزبری، بنگاه انتشاراتی انگلیسی كه انتشار دهنده و توزیع كننده كارهای پاتر بوده، تصریح كرده است كه یك نسخه صوتی كتاب هفتم را نیز روانه بازار خواهد كرد و به جز جلد عادی، كتاب با جلد ضخیم (hard back) نیز در دسترس علاقه مندان قرار خواهد گرفت. برای علاقه مندان راستین پاتر و سودجویان بازار كتاب این ها تسلای كاملی نیست. آنها از ته قلب دوست داشته اند كه رولینگ قلمش را زمین نگذارد و آن را بایگانی و غلاف نكند و همچنان برای پاتر و دوستان نزدیك و همكلاسی هایش مانند كاراكتر هرمیون داستان و ماجرا بیافریند و آنها را به سال های بعدی هم پیوند بدهد.
با این حال در رولینگ همیشه شك هایی در این باره وجود داشته و او چنان ثروتی در سال های اخیر بر اثر به پرواز درآوردن كاراكترهای خیالی اش بر فراز آسمان هاگ وارتز به دست آورده كه حتی نمی توان به طمع پولی كلان او را دوباره به میدان تاخت و تاز كلمات كشاند. از طرف دیگر از كتاب پنجم به بعد پیوسته به نظر رسیده كه رولینگ در یك فشار فكری برای كش دادن موضوعی قرار داشته كه بالقوه تمام شده و ظرفیت انبساط و باز شدن بیشتر را نداشته و در غیر این صورت مضحك تر از چیزی می شود كه به خودی خود نیز هست.
با این حال قدرت رولینگ و افسون كلمات او را در این نكته بجوئید كه خواننده هایش با علم به دروغ بودن قصه او آن را همچنان از كتاب اول تا هفتم تعقیب كرده اند و حاضر نیستند به صراحت به دیگران بگویند كه از مشتی دروغ شیرین، دیگر خسته شده اند.
بله، رولینگ كارش را می شناخته و هوشمندانه (و ولو كودكانه) عمل كرده است؛ به قدری هوشیارانه كه توزیع كنندگان كتاب های پاتر در آمریكا (شركتی به نام اسكولاستیك) اعلام كرده است كه قیمت نسخه های متنوع هاردبك و دی لوكس كتاب آخر به ترتیب ۳۵ و ۶۵ دلار خواهند بود و از حالا ده ها هزار سفارش و درخواست پیش فروش دریافت داشته است. امسال (۲۰۰۷) دهمین سالگرد انتشار كتاب اول از این سری آثار ۷گانه هم محسوب می شود. كتاب نخست در سال۱۹۹۷ به نام «سنگ جادوگر» چاپ شد و به شدت موفق از آب درآمد و در سال های بعدی از روی آن فیلمی سینمایی ساخته و اكران شد كه ایفای رل پاتر در آن به نوجوانی به نام دانی یل رادكلیف سپرده شد كه اینك فقط از خود پاتر در زمینه شهرت عقب است، وگرنه از دیگران معروف تر نشان می دهد!
از روی كتاب های دوم تاچهارم نیز فیلم های سینمایی موفق دیگری ساخته و اكران شده اند و فیلم پنجم هم تابستان سال بعد به روی پرده می رود و فقط كتاب های ششم و هفتم مانده اند كه قرار است اقتباس سینمایی آنها هم حداكثر تا ۲۰۱۰ پخش شوند.
در مجموع ۶ كتاب اول هری پاتر در سطح جهان ۳۳۰ میلیون نسخه فروخته و به ۶۵ زبان برگردانده شده اند و اگر نسخه های غیرقانونی وتكثیرهای غیرمجاز این كتاب ها را به آن اضافه كنیم، به رقمی حیرت انگیز و نجومی می رسیم، زیرا در برخی كشورها كنترلی بر تكثیر و توزیع و ترجمه كتاب هایی ازاین دست وجود ندارد و كپی های متعددی از آنها به طور غیرقانونی تولید شده و به فروش رسیده است.
كتاب ششم كه «هری پاتر و شاهزاده ناتنی» نام دارد ، فقط در بریتانیا در روز نخست خود ۲ میلیون نسخه فروخت و همه را حیرت زده كرد و بازهم هیچ دلیل منطقی برای این توفیق عظیم به دست نیامد، زیرا هم اصل سوژه كهنه بود و هم كارهای تازه و محیرالعقولی از كاراكترهای اصلی كتاب سرنزده بود كه تصور شود در كتاب های قبلی مانند آن اجرا و دیده نشده است. با این حال استقبال مردمی از ماجراهای پاتر به طرز شگفت انگیزی پایدار مانده است. هری پاتر از آغاز فقط یك رؤیا را فراروی ما قرار داده است.
پسری نوجوان با همكلاسی هایش با عشق به سحر و جادو وارد مدرسه ای می شوند كه كار و مهارت و حرفه اش ، آموختن راهها و طرق و حیله های مختلف مرتبط با جادوگری به آنان و امثال آنهاست. این كه چگونه چنین مدرسه ای می تواند وجود داشته باشد و مهم تر این كه به چه دلیل این بچه ها این قدر شیفته سحر و جادو هستند، نه در كتاب های رولینگ به طور اساسی توضیح و تشریح شده است و نه اگر توضیح داده می شد كسی به آن توجه می كرده است. مهم، رؤیایی است كه رولینگ مطرح كرده و خواننده ها را سوار بر امواج خیال (ولو خیال های بچگانه) به سوی دنیاهای ناشناخته فرستاده است.
در قسمت های مختلف كتاب های هری پاتر ، بر سر او و دوستان نزدیكش انواع اتفاقات و بلاها رفته است، اما خواننده های كتب و بینندگان فیلم ها پیوسته حس كرده اند كه اینها اتفاقاتی است كه می توانسته شكل بگیرد، اما از قرار نگرفته و شیرینی قصه ها نیز در همین است و توفیق آنها را در همین نكته بجویید. یعنی خواننده ها دوست داشته اند هریك از اتفاقات منفی رخ داده برای پاتر را، یك خیال و توفیق های او را حقیقت بینگارند و از یاد برده اندكه كل ماجرا یك خیال است و بهتر بگوییم از یاد نبرده اند و فقط آن جور به قضیه نگاه كرده اند كه خود دوست داشته اند، اما خود رولینگ چه می گوید؟
تصور نكنید كه او از خودش تعریف می كند.وی چندهفته پس از تمام كردن داستان های پاتر و به پایان رساندن قصه هفتم می گوید كه اگراین طرح در دست چارلز دیكنز بود و چنانچه او زنده بود تا این قصه را بنویسد ، بسیار بهتر از او عمل می كرد.
رولینگ در آستانه بهار ۲۰۰۷ (۱۳۸۶ ) اظهار می دارد: «دیكنز در مقدمه كتاب دیوید كاپرفیلد نوشته است كه وقتی زمان پایان دادن قصه ها و تمام كردن اقدامات كاراكترهای آنان می رسد احساس عجیبی به نویسنده دست می دهدو به گمان و نظرش این طور می رسد كه همه مخلوقات او، وی را ترك گفته و تنهای تنهایش گذاشته اند. من هم احساس او را دارم و با این برداشت و افسوس كه وی قصه هایی نوشت كه درعالم كودكی و در دنیای ادبیات كودكان، بسیار دیرپاتر از كارهای من بوده اند.»
با این حال افسانه های پاتر نیز یك فصل جدید را به این ژانر افزوده اند و این چیزی است كه شاید از گستره و حیطه كتاب هفتم نیز فراتر رود و ننوشتن قسمت های بعدی هم چیزی از این گستره نكاهد.

منبع : روزنامه ایران