اندونزی

●اندونزی؛پرجمعیت ترین عضو اوپك
اندونزی تنها کشور جنوب شرقی آسیایی عضو اوپک است. سهم کنونی تولید نفت این کشوردر اوپک حدود یک میلیون و بیست و دو هزار بشکه در روز است. اندونزی در قرن پنجم میلادی زیر نفوذ هندوها بود و سرانجام در قرن هفتم میلادی امپراتوری بزرگی از آیین های بودایی و هندو در آن شکل گرفت. از قرن هفتم تا سیزدهم، سوماترا مرکزفرمانروایی پادشاه بودایی هند، سری ویجایا، بود. اواخر قرن سیزدهم این مرکز به جزیره معروف جاوه تغییر یافت. بازرگانان هندی از قرن سیزدهم میلادی(در برخی منابع قرن چهاردهم) دین اسلام را ابتدا در سوماترا و به تدریج در جاوه و سلبس ترویج دادند. به این ترتیب در پایان قرن شانزدهم، اسلام بر مذاهب بودایی و هندو در اندونزی چیره شد.
نفوذ بیگانگان از قرن پانزدهم و شانزدهم در این کشور، سلطه پرتغال را به همراه آورد. پرتغالی ها برای آسان تر شدن حکومت خود در اندونزی، آن را به چند بخش تقسیم کردند. با این حال، حکومت آنها چندان به طول نینجامید. هلندی ها در سال های اولیه قرن هفدهم، اندونزی را به تصرف درآوردند و حدود سه قرن و نیم بر آن حکومت کردند. یک قرن و نیم پیش هم انگلیسی ها این کشور را تصرف و بار دیگر هلندی ها در سال ۱۸۱۶ نفوذ خود را احیا کردند.
در آغاز جنگ جهانی دوم، اندونزی مستعمره هلندی ها و از اواسط تا اواخر جنگ جهانی دوم، این کشور در اشغال ارتش ژاپن بود. جنبش های استقلال طلبانه اندونزی از اوایل قرن بیستم آغاز شد. حزب کمونیست اندونزی در سال ۱۹۲۰ تأسیس شد. در سال ۱۹۲۷ حزب ناسیونالیست اندونزی(پی ان آی) با رهبری سوکارنو اعلام موجودیت کرد. در سال ۱۹۴۵، سوکارنو به همراه محمد هاتا، رهبر دیگر این حزب، اعلام استقلال کردند و با وجود مخالفت هلندی ها، حکومتی را به نام «اتحادیه اندونزی و هلند» بنا نهادند. در سال ۱۹۵۶ جمهوری اندونزی با رد این اتحادیه، خود را مستقل خواند. به این ترتیب «سوکارنو» اولین رئیس جمهوری اندونزی نام گرفت. در سال ۱۹۶۵ با یک کودتای نظامی، قدرت اجرایی از دست رئیس جمهوری مردمی خارج و خود وی نیز دو سال بعد در سال ۱۹۶۷ بر کنار شد و ژنرال «سوهارتو» با حمایت قدرت های غربی و یک کودتای خونین و ویرانگرحکومت را به چنگ آورد. در این کودتا ۷۵۰ هزار نفر از جمله تعداد زیادی از مهاجران چینی کشته شدند و روستاهای بالی به کلی نابود شد. از اقدام های مهم صورت گرفته در زمان سوهارتو، پایان یافتن دشمنی با مالزی(۱۹۶۶)، برقراری مجدد روابط با آمریکا و پیوستن مجدد به سازمان ملل متحد(۱۹۶۶) است. اندونزی یکی از کشورهای مؤسس «سازمان کشورهای آسیای جنوب شرقی» (آ سه آن) در سال ۱۹۶۷ بود. در مارس ۱۹۶۷ مجلس ملی به اجماع سوکارنو را از قدرت برکنار کرده و ژنرال سوهارتو را به ریاست جمهوری این کشور انتخاب کرد. سوهارتو در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۶۸، رئیس جمهوری اندونزی شد. وی در انتخابات سال های ۱۹۷۳، ۱۹۷۸، ۱۹۸۳، ۱۹۸۸، ۱۹۹۳، ۱۹۹۸ نیز این موفقیت را به دست آورد. سرعت رشد اقتصاد اندونزی در دهه ۱۹۷۰ به علت افزایش صادرات نفت و گاز طبیعی بالا گرفت. در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ هنرهای دستی جایگاه مهمی را درصادرات این کشور پیدا کرد.
در سال های ۷۶- ۱۹۷۵ «تیمور شرقی» (مستعمره سابق پرتغال) به اندونزی پیوست و یکی از استان های این کشور معرفی شد. سازمان ملل، پیوستن این جزیره را به رسمیت نشناخت و جدایی طلبان تیمور شرقی که به طور عمده کاتولیک روم بودند، در مقابل نیروهای اندونزی به مقاومت برخاستند.
در زمان زمام داری سوهارتو، خانواده وی به ثروت های کلانی دست یافتند و فساد دولتی افزایش یافت. در اکتبر ۱۹۹۷ به دنبال بروز مشکلات اقتصادی، صندوق بین المللی پول با اعطای وام ۴۰ میلیارد دلاری به این کشور برای انجام اصلاحات اقتصادی موافقت کرد. بدهی های بالا و برآورده نشدن خواسته صندوق بین المللی پول برای انجام اصلاحات اقتصادی، اوضاع اقتصادی این کشور را در سال ۱۹۹۸ وخیم تر کرد. سرانجام در می ۱۹۹۸، سوهارتو از حکومت برکنار و معاون وی «بی.جی.هابیبای» (B. J.Habibie) جانشین وی شد. در ۳۲ سال زمامداری سوهارتو، اندونزی شاهد خشونت های قومی، مذهبی و سیاسی فراوانی بود كه بدترین شکل آن را می توان در بررسی دقیق تر تاریخ تیمور شرقی یافت. از عوامل مهم دیگری که وی را به استعفا وادار کرد، وقوع بحران مالی آسیا در سال ۱۹۹۷ و به دنبال آن رکود اقتصادی اندونزی بود.
در اوایل سال ۱۹۹۹ و با موافقت اندونزی و پرتغال، مردم تیمور شرقی به انتخاب دو راه مجاز شدند: قبول حکومت محدود اندونزی بر این جزیره، یا کسب استقلال از طریق برگزاری رفراندوم. اما راه دوم که مردم تیمور شرقی به آن توجه كردند و با رأی ۵/۷۸ درصد آنها به تأیید رسید، راه به جایی نبرد. سرانجام نیروهای حافظ صلح سازمان ملل به خواست این سازمان در ماه اکتبر وارد این استان جنگ زده شدند و کنترل آن را تا زمان استقلال آن (۲۰۰۲) به دست گرفتند.
با برگزاری انتخابات پارلمانی هفتم ژوئن ۱۹۹۹، نماینده حزب دموکرات اندونزی و دختر سوکارنو، «مگاواتی سوکارنوپوتری» با کسب ۳۴ درصد آرا از «هابیبای» با ۲۲ درصد آرا (حزب گلکار) پیشی گرفت. این انتخابات، نخستین انتخابات آزاد پارلمانی از سال ۱۹۹۵ در اندونزی معرفی شد.
در اکتبر ۱۹۹۹، پس از انصراف مگاواتی برای تشكیل ائتلاف، «عبدالرحمان وحید» نخستین رئیس جمهوری این كشور شد و مجلس، مگاواتی را معاون او كرد. عبدالرحمان وحید رهبری مسلمان، میانه رو با اندیشه های مذهبی و یک مدافع حقوق بشر بود. در زمان ریاست وی (۲۰۰۰) اقتصاد اندونزی از نو احیا شد؛ هرچند ارزش پول رایج کشور به شدت کاهش یافت.
در فوریه ۲۰۰۱، انتقادها واتهام هایی نظیر بی کفایتی در کنترل ناآرامی ها در جزایر «آکه»، «ایریان جایا» و «مولاکاس» و فساد مالی به عبدالرحمان وحید وارد شد. هرچند پس ازمدتی از اتهام مبرا شد، در جولای ۲۰۰۱ مجلس او را به استعفا وادار کرد. پس از وحید، مگاواتی رئیس جمهوری شد. مگاواتی در میان طبقه محروم جامعه محبوبیت زیادی داشت، اما از تجربه فعالیت در امور سیاسی بی بهره بود. از این رو، در زمینه توانایی در مهاركردن خشونت های قومی و جنبش های جدایی طلبان این کشور زیر سؤال رفت. در پی انتخاب مگاواتی، مجلس اندونزی قانونی را تصویب کرد که در آن به دو شهر «آکه» و «پاپوا» اجازه برقراری حکومتی با شرایط محدود داده شده بود تا از ناآرامی های این دو شهر کاسته شود، اما این کار هم راه به جایی نبرد و خشونت ها همچنان ادامه یافت.
در می ۲۰۰۳ با دستور مگاواتی برای حمله نظامی به جدایی طلبان «آکه»، معاهده آتش بس دسامبر ۲۰۰۲ میان دو گروه مخالف شکسته شد. از سال ۱۹۷۶ حدود ۱۲ هزار نفر در درگیری های این جزیره کشته شدند. در سال ۲۰۰۲، بند اصلاحی قانون اساسی برای برگزاری انتخابات مستقیم ریاست جمهوری از تأیید مجلس گذشت و در سال ۲۰۰۴ این قانون به اجرا درآمد.
با وجود بهبود وضع اقتصادی اندونزی در دوران زمامداری مگاواتی، فساد اقتصادی همچنان یک معضل باقی ماند؛ به گونه ای که شاید بتوان گفت از هنگام سقوط سوهارتو این وضعیت وخیم تر شد.
در سال ۲۰۰۳ با ارائه پیشنهاد تقسیم جزیره «پاپوا» به سه استان، ناآرامی های جدیدی در آن شکل گرفت.
در ۲۰ اکتبر۲۰۰۴، سوسیلو بامبانگ یودهویونو، به عنوان نخستین رئیس جمهوری اندونزی از طریق برگزاری انتخابات مستقیم به قدرت رسید. این ژنرال بازنشسته توانست رقیب اصلی خود مگاواتی سوکارنوپوتری را پشت سر بگذارد. گفته می شود پنج ائتلاف حزبی ( دارای ۵۵ درصد کرسی نمایندگان مجلس) از مگاواتی حمایت می كردند.
یودهویونو قول داد با جنبش های جدایی طلبان در جزایر «آکه» و «پاپوا» و جرم و فساد در جامعه مبارزه کند در صورت برطرف شدن ناآرامی های سیاسی و رشد سرمایه گذاری ها، رشد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۰۵ به ۷/۵ درصد خواهد رسید.
قدرت اصلی در اندونزی در اختیار رئیس جمهوری است؛ به بیان دیگر، رئیس جمهوری بالاترین مقام اجرایی کشور است. تمام نمایندگان سیاسی کشور و رئیس جمهوری از سال ۲۰۰۴ (برای نخستین بار در این سال) به طور مستقیم از طریق انتخابات برگزیده می شوند. انتخابات آینده پارلمان این کشور در سال ۲۰۰۹ برگزار می شود.
●موقعیت جغرافیایی
اندونزی، مجمع الجزایری است كه ۱۳ هزار(در برخی منابع ۱۷ هزار) جزیره دارد. بزرگ ترین جزایر آن «جاوه» و «سوماترا» نام دارند. در تمام جزایر بزرگ اندونزی بیش از صد کوه آتشفشان فعال هستند و حوادث طبیعی مانند زلزله هر چند به ندرت تخریب کننده اما به تناوب درآنها روی می دهد. این کشور از راه دریا با کشورهای فیلیپین، مالزی، تایلند، سنگاپور، کامبوج، ویتنام و استرالیا ارتباط دارد و مرز خشکی با همسایگان خود ندارد. این کشور میان دو اقیانوس آرام در شمال و اقیانوس هند درجنوب واقع شده است. گونه های حیوانی اندونزی ترکیبی از گونه های حیوانی آسیا و استرالیا است.
مجموعه جزایر اصلی و تشکیل دهنده اندونزی عبارتند از: «جزایر سوندای بزرگ» شامل جاوه و سوماترا، «سوندای مرکزی» شامل بورنئو و سولاوسی، «سوندای کوچک» شامل بالی، فلورس، سومبا، لمبوک و بخش غربی تیمور، «مولاکاس» شامل آمبون، سرام، هالماهرا و مجمع الجزایر «ریائو».
●نژاد اندونزی
جمعیت اندونزی به طورعمده از دو نژاد «مالایی و پاپوایی» تشکیل شده است. هر یک از این دو گروه نژادی دارای زیر مجموعه های نژادی متنوعی هستند. مهاجرت های فراوان به ویژه از آسیا به این کشور، سبب پیچیدگی ساختار قومی آن شده است. مهاجران چینی حدود دو تا سه میلیون جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. اعراب و هندوها، كمترین جمعیت ساکن در اندونزی به شمار می روند.
در اندونزی بیش از ۵۸۰ زبان و گویش رواج دارد، اما استفاده از زبان رسمی باهاسایی(زبان مالاییایی اصل) در اولویت و به سرعت رواج یافته است. زبان انگلیسی نیز، دومین زبان این کشور است. بیش از ۹۰ درصد مردم اندونزی مسلمان هستند، به همین دلیل بزرگ ترین کشور مسلمان به شمار می رود. هندوها اغلب در شهر «بالی» زندگی می کنند که به لحاظ فرهنگی شهری منحصر به فرد است.
●نفت و انرژی در اندونزی
اندونزی از اعضای مهم اوپک و تولید کننده نفت در جهان است و جایگاه مهمی در بازار انرژی جهان دارد. این کشور بزرگ ترین صادرکننده گاز طبیعی در جهان است.
میزان ذخایر نفتی اندونزی در سال ۲۰۰۴ ، حدود ۷/۴ میلیارد بشکه برآورد شده است كه در مقایسه با سال ۱۹۹۴، ۱۳ درصد كاهش یافته است. بیشتر ذخایر نفتی کشف شده اندونزی در مناطق خشکی قرار دارند. بزرگ ترین استان نفت خیز این کشور، سوماترای مرکزی با میدان های «میناس» و «دوری» است. سایر میدان های مهم و توسعه یافته آن در مناطق خشکی شمال غرب «جاوه»، «کالیمانتان شرقی» و دریای «ناتونا» قرار دارند. دو نوع اصلی نفت خام صادراتی اندونزی عبارتند از: نفت سبک سوماترا به نام «میناس» و نفت خام سنگین تر به نام «دوری».
در تحقیقاتی که «اداره کل نفت و گاز اندونزی» در سال ۲۰۰۲ منتشر کرد، میزان کل ذخایر بلوک «سپو»، واقع در جاوه مرکزی و شرقی، نزدیک به ۶۰۰ میلیون بشکه برآورد شده است. نیمی از این میزان ذخایر قابل بازیافت است.
در سال ۲۰۰۳ میانگین تولید نفت خام این کشور ۰۲/۱ میلیون بشکه در روز بوده است. این میزان نسبت به میانگین تولید در سال ۲۰۰۲ که حدود ۱۰/۱ میلیون بشکه در روز بود، همچنان روبه كاهش است. از عوامل مهم این مسئله، بالا رفتن عمر میدان های نفتی، سرمایه گذاری های اندک در بخش اکتشاف و محدودیت های قانونی هستند که شاید در سال های بعد، به آنها بیشتر توجه شود. میزان تولید گاز طبیعی و میعانات گازی این کشور نزدیك به ۱۳۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون بشکه در روز است. این کشور با هدف افزایش تولید قراردادهای گوناگونی را در طول تاریخ خود منعقد کرده است. از جمله آنها انعقاد هفت قرارداد مشارکت در تولید در می ۲۰۰۰ و سه قرارداد دیگر در سال ۱۹۹۹ هستند. بیشتر میدان های نفتی اندونزی در بخش های مرکزی و غربی واقع شده اند، اما فعالیت های اکتشافی آن در مناطق مرزی به ویژه در شرق تمرکز یافته است. البته این نواحی دور از دسترس و اکتشاف نفت در آنها بسیار دشوارتر از مناطق غربی و مرکزی این کشور است.
از بزرگ ترین شرکت های چندملیتی فعال در اندونزی «کالتکس»، «سی ان اُ اُ سی» و «اکسون موبیل» هستند. در ژانویه۲۰۰۲، شرکت ملی نفت فراساحلی چین(سی ان اُ اُ سی)، بزرگ ترین شرکت تولید کننده نفت فراساحلی اندونزی شناخته شد. شرکت «پرتامینا» شریک شرکت چینی در انعقاد قراردادهای مشارکت در تولید است. هر چند میزان تولید شرکت چینی در سال ۲۰۰۳ نزدیك به ۲۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون بشکه در روز (۵/۱۷ درصد) نسبت به سال ۲۰۰۲ کاهش نشان می دهد.با ورود میدان نفتی «سپو» در جاوه، روند کاهش تولید نفت در این کشور دگرگون خواهد شد. توسعه این میدان نفتی را با مجموع ذخایر دست كم ۶۰۰ میلیون بشکه، دو شرکت «پرتامینا» و «سی ان اُ اُ سی» عهده دار شده اند. این دو شرکت بزرگ نفت بر سر سهم بندی سود خود به توافق نرسیده اند. خواست شرکت پرتامینا به دست آوردن نیمی از تولید میدان و خواست شرکت چینی پذیرش نیمی از هزینه های تولید میدان از سوی پرتامینا است. علاوه بر این، شرکت چینی خواستار تمدید قرارداد همکاری های فنی تا سال ۲۰۳۰ از سوی پرتامینا است. مدت این قرارداد تا سال ۲۰۱۰ تعیین شده است. به گفته قامات رسمی اکسون موبیل، بهره برداری از این میدان تا سال ۲۰۰۶ به پایان می رسد. براساس آخرین گزارش ها ظرفیت تولید این میدان نفتی، نزدیك به ۱۸۰ میلیارد بشکه در روز است.
در صورت تکمیل سایر میدان های کوچکتر در سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵، ظرفیت تولید آنها می تواند موجب افزایش میزان تولید نفت اندونزی شود. میدان نفتی فراساحلی و در دست توسعه «وست سنو اونوکال»، با گستره ای از کالیمانتان شرقی، ۴۰ میلیارد بشکه در روز نفت تولید کرده و با اتمام توسعه فاز دوم آن در اوایل سال ۲۰۰۵ ، انتظار می رود ظرفیت تولید آن به ۶۰ میلیارد بشکه در روز برسد.
میدان نفتی «بانی اوریپ» اکسون موبیل در جاوه نیز طبق برآوردها تا سال ۲۰۰۶ راه اندازی خواهد شد. اوج تولید نفت این میدان، ۱۰۰ میلیارد بشکه در روز برآورد شده است.
هر چند با آغاز به کار این میدان های جدید نیزاحتمال افزایش تولید نفت اندونزی در بازارهای جهانی وجود ندارد، چون روند کاهش تولید میدان های نفت قدیمی همچنان ادامه دارد.
اوپک با اختصاص سهمی به اندونزی، تولید نفت این كشور را به كنترل خود درآورد. در اجلاس وزیران اوپک در مارس ۱۹۹۱، سهم اندونزی تولید ۴۴۵/۱ میلیون بشکه در روز بود که در حقیقت زیر ظرفیت تولید برآورد شده کشور، یعنی ۷/۱ میلیون بشکه در روز بود. سهم اندونزی در حدود ۶درصد کل ظرفیت تولید اوپک بود. در حدود ۷۰ درصد تولید نفت سالانه اندونزی به طور متوسط در اواخر دهه ۱۹۸۰ صادر شد، اما مصرف داخلی به شدت افزایش یافت و تا پایان سال ۱۹۹۰ به نصف تولید سالانه نفت رسید.
صنعت نفت اندونزی یکی از قدیمی ترین صنایع نفت جهان به شمار می رود. نفت درمقیاس تجاری آن (نفت تجاری برای عرضه به بازار) در سال ۱۸۸۳ و در سوماترای شمالی کشف شد. این اکتشاف به تاسیس شرکت انگلیسی رویال داچ در سال ۱۸۹۰ برای اکتشاف منابع نفتی در Netherlands Indie منجر شد. این شرکت در سال ۱۹۰۷ با شرکت حمل و نقل بازرگانی شل ادغام شد و در کالیمانتان از سال ۱۸۹۱ به حفاری پرداخت. مهم ترین میدان های نفتی اندونزی به نام های دوری و میناس در حوزه سوماترا پیش از جنگ جهانی دوم را شرکت کالتکس ، گروه کاری میان شرکت های آمریکایی شورون و تگزاکو، کشف شد. تا پایان سال ۱۹۶۳ ، میدان های نفتی دوری و میناس در استان ریائو در نزدیکی شهر دومای قرار داشت و ۵۰ درصد نفت تولید می کرد.
در سال ۱۹۶۸، شرکت های دولتی به نام های «شرکت اویل ماینینگ اندونزی»(Pertamin)، «شرکت ملی اویل ماینینگ»(Permina)، «شرکت ملی نفت و گاز» (Permigan) در قالب یک شرکت به نام «شرکت ملی ماینینگ نفت و گاز طبیعی» درآمدند. در این زمان نوع جدیدی از قرارداد مشارکت در تولید معرفی شد. مفاد قراردادهای مشارکت در تولید اندونزی از جمله دشوارترین قراردادها است که در آن دولت اندونزی در بیشتر موارد ۸۵ درصد نفت تولید شده میدان نفتی را هنگام بازگشت سرمایه شرکت خارجی دریافت می کند.
تولید سالانه نفت در اندونزی در سال ۱۹۷۷ به اوج خود یعنی بیش از ۶۰۰ میلیون بشکه در روز رسید. از آن هنگام به بعد، بهای رسمی نفت خام میناس حدود بشکه ای ۱۴ دلار آمریکا شد. در سال ۱۹۸۱ قیمت نفت به بشکه ای ۳۵ دلار و میزان نفت صادراتی به بالاترین میزان خود یعنی ۱۵ میلیارد دلار آمریکا یا حدود ۷۰ درصد کل درآمدهای حاصل از صادرات رسیده بود. در سال ۱۹۸۲ تولید نفت به کمتر از ۴۶۰ میلیون بشکه رسید و تولید بازار نفت كاهش یافت. درست هنگامی که بهای نفت خام میدان میناس به کمتر از بشکه ای ۱۰ دلار آمریکا رسید، بهای نفت کم کم روبه بهبود نهاد و تا سال ۱۹۸۹ بهای نفت میدان میناس نزدیك به ۱۸ دلار در هر بشکه رسید. کل ظرفیت تولید نفت در سال ۱۹۸۹ تقریباً ۵۰۰ میلیون بشکه و میزان صادرات آن ۶ میلیارد دلار بود.
ذخایر اثبات شده نفت اندونزی در سال ۱۹۹۰، ۱۴/۵ میلیارد بشکه و ذخایر احتمالی افزوده ۷۹/۵ میلیارد بشکه بود. دراین سال ۶۰ حوزه شناخته شده با ذخایر نفتی وجود داشت که از این میان نفت در ۳۶ حوزه استخراج و تنها از ۱۴ حوزه آن نفت تولید می شد. بیشتر مناطق اکتشاف نشده بیش از ۲۰۰ متر زیر دریا بودند. ذخایر نفت اندونزی معمولاً در میدان های متوسط و کوچک وجود داشتند؛ بنابراین اکتشاف مداوم برای حفظ تولید و شناسایی ذخایر حیاتی بودند.
در سال ۱۹۸۹ و ۱۹۹۰ دولت نظارت خود را برای انجام قراردادهای جدید اکتشاف کاهش داد. شرایط بهتر بازار نفت در اواخر دهه ۱۹۸۰ نیز به افزایش رقم قراردادهای مشارکت در تولید افزود. از ۱۰۰ قرارداد جاری ۵۷ قرارداد در سال های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۱ منعقد شد. در دهه ۱۹۹۰، قراردادهای جدیدتر سبب شد كه ۸/۲ میلیارد دلار آمریکا برای عملیات اکتشاف هزینه شد. عملیات تولید نفت میدان های نفت آن زمان را هنوز شرکت کالتکس انجام می داد که ۴۷ درصد تولید نفت اندونزی در سال ۱۹۹۰ را شامل می شد. در آن هنگام ۲۰ شرکت نفت خارجی در سال ۱۹۹۰ از تولیدکنندگان فعال نفت به شمار می آمدند.
●درآمدهای نفتی اندونزی
براساس پیش بینی ها، درآمدهای حاصل از صادرات نفت در سال ۲۰۰۴، ۲/۰ میلیارد دلار برآورد شده است. این میزان ۸۲ درصد نسبت به درآمد ۴/۱ میلیارد دلاری در سال ۲۰۰۳ و ۹۵ درصد نسبت به درآمدهای سال ۲۰۰۰ كاهش نشان می دهد. كاهش تولید نفت در اندونزی همراه با افزایش مصرف آن، كاهش مداوم صادرات نفت اندونزی از سال ۱۹۹۸ را به همراه داشته است. پیش بینی ها نشان می دهد در سال ۲۰۰۸، اندونزی یك واردكننده صرف نفت خواهد شد. در سال ۱۹۹۷ صادرات نفت خام اندونزی تقریباً ۴/۱ میلیون بشكه در روز و در اوج خود بود. با وجود بهای بالای نفت، پیامد كاهش صادرات نفت، در كاهش سریع و مداوم درآمدهای حاصل از محل صادرات این محصول نمود یافته است؛ هرچند هم زمان صادرات گازطبیعی مایع و درآمدهای حاصل از آن روبه افزایش است. از آنجاكه اندونزی به شدت به درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گازطبیعی وابسته است و حدود ۲۹ درصد درآمدهای دولت را شامل می شود، مسئله یادشده برای این كشور حایز اهمیت فراوانی است. تاكنون درآمدهای سرانه حاصل از صادرات نفت این كشور در اوپك در پایین ترین میزان خود و برای هر فرد ۶ دلار، در سال ۲۰۰۳ برآورد شده است. این میزان نسبت به درآمدهای سال ۱۹۸۱، هر نفر ۲۰۴ دلار، حدود ۹۷ درصد كاهش نشان می دهد.
بهای نفت اندونزی در سال ۲۰۰۵، ۲۲ تا ۲۵ دلار در هر بشكه پیش بینی شده است. نوسان بهای نفت تاثیرهای گوناگونی را بر اندونزی خواهد داشت. برای نمونه، بهای پایین تر نفت، كاهش درآمدهای حاصل از محل صادرات نفت را در پی داشته است، اما موجب كاهش بیشتر هزینه های سوخت برای مصرف كنندگان خواهد شد.
●بخش پالایش در اندونزی
اندونزی در مجموع ۸ پالایشگاه با ظرفیت تولید ۹۹۲ هزار ۷۴۵ بشکه در روز دارد. بزرگ ترین این پالایشگاه ها عبارتند از: «سیلاکاپ» در جاوه مرکزی با ظرفیت ۳۸۴ هزار بشکه در روز، «بالیکپاپان» در کالیمانتان با ظرفیت ۲۴۱ هزار بشکه در روز و «بالونگان» در جاوه با ظرفیت ۱۲۵ هزار بشکه در روز. توسعه بخش های اصلی و مهم پالایشگاه «کالیاکاپ» در سال ۱۹۹۹ به پایان رسید.
یک گروه کاری مشترک به نام «PT Kilang Minyak Intan Nusantara» شامل گروه بین المللی «البندر» عربستان( با ۴۰ درصد سهم)، شرکت ملی تجهیزات صنعت برق چین ( با ۴۰ درصد سهم) و PT Intanjaya Agromegah Abadi ( با ۲۰ درصد سهم)، در مجموع ۶ میلیارد دلار برای ساخت دو پالایشگاه یکی در «Pare-Pare» در سولاوسی جنوبی و دیگری در «جزیره باتام» رایو سرمایه گذاری کرده اند. پیش بینی می شود كه تا پایان سال ۲۰۰۵، این دو پروژه با ظرفیت تولید ۳۰۰ هزار بشکه در روز به بهره برداری برسند. محور فعالیت این پالایشگاه ها، دریافت نفت خام از عربستان و آماده سازی آن برای صادرات به چین، پس از پالایش آن است.
در ژانویه ۲۰۰۴، «شرکت ملی نفت ایران» و «پرتامینا» اعلام کردند كه با همکاری یکدیگر و با سرمایه گذاری یک میلیارد دلار، پالایشگاه نفتی در «جاوه شرقی» خواهند ساخت. در بلوک «سپو» تاسیسات این پالایشگاه، تا ۱۵۰ هزار میلیارد دلار نفت خام تولید می شود.
پرتامینا تصمیم دارد ساخت تأسیسات پتروشیمی «توبان» در جاوه شرقی را بررسی كند. طبق مفاد قرارداد، پرتامینا مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار وام از بانک های خارجی دریافت و مواد داخلی پالایشگاه را تأمین خواهد کرد. در میان سرمایه گذاران داخلی پروژه، چند نفر از افرادی که ارتباط نزدیکی با سوهارتو دارند نیز، به چشم می خورند. مشارکت پرتامینا با گروه بین المللی «های تک» عربستان در سال ۲۰۰۲ و در پی رد تأمین مالی سهم مشارکت خود در ساخت این نیروگاه برهم خورد. تلاش دیگر برای آغاز مجدد پروژه، با رد همکاری بانک جهانی و صندوق بین المللی پول برای اعطای وام به تاخیر افتاد. با پایان یافته پروژه ساخت نیروگاه پیش بینی می شود سالانه یک میلیون تن آروماتیک، یک میلیون تن نفتای سبک و ۶/۱ میلیون تن نفت سفید و دیزل تولید شود.●نفت و اصلاحات در اندونزی
آزاد سازی و رفع محدودیت در بخش پایین دستی نفت و گاز اندونزی چندین سال موضوع بحث محافل این کشور بوده است. در اکتبر ۲۰۰۱، مجلس قانون گذاری اندونزی، «قانون بیست و دوم نفت و گاز- مصوب ۲۰۰۱» را به تصویب رساند. در این قانون انحصار قدرت شرکت پرتامینا در توسعه بخش بالادستی نفت(فروش و توزیع) تا پایان سال ۲۰۰۳ شکسته شد. نقش های اجرایی و قانونی پرتامینا نیز به سایر شرکت ها واگذار شد. تقریباً سه سال پس از تصویب این قانون، قوانین مربوط به آن تا جولای ۲۰۰۴ نهایی نشد. دولت اندونزی در تلاش است تا پایان سال ۲۰۰۵، فضای آزاد را برای رقابت کامل در این بخش ایجاد کند. قدرت پرتامینا به حکم ریاست جمهوری در سال ۲۰۰۳ محدود شد و به ناچار باید تا پایان سال ۲۰۰۶ کاملاً خصوصی شود.
یکی از دغدغه های شرکت های نفت خارجی، قانون جدیدی است که در آن قدرت محدودی به دولت های منطقه ای برای وضع مالیات بر سود شرکت های نفت خارجی اعطا شده است.
●گاز طبیعی در اندونزی
منابع تأیید شده گاز طبیعی اندونزی، ۵/۹۲ تریلیون فوت مکعب است. بیشتر مخازن این کشور در نزدیکی میدان «آرون» در سوماترای شمالی، اطراف میدان «بدک» در کالیمانتان شرقی و میدان های کوچک تر در فلات قاره جاوه، فلات قاره شرقی جاوه و تعدادی ازقطعات در «ایریان» جاوه و میدان «ناتوآنا دو آلفا»، بزرگ ترین میدان در شرق آسیا، واقع شده اند.
با وجود بهره مندی از مخازن عظیم گاز و موقعیت این کشور به عنوان بزرگ ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع(ال ان جی)، این کشور همچنان برای تأمین ۵۰ درصد انرژی خود به نفت متکی است. حدود ۷۰ درصد گاز اندونزی به ژاپن، ۲۰ درصد به کره جنوبی و بقیه به تایوان صادر می شود. چون سطح تولید نفت اندونزی در سال های اخیر کاهش یافته، این کشور درصدد استفاده از گاز طبیعی برای تولید انرژی برق است. هرچند ساختار شبکه توزیع گاز طبیعی کشور به قدر کفایت نیست. مصرف کنندگان مهم گاز طبیعی داخل کشور، نیروگاه های تولید مواد و ترکیبات شیمیایی و نیروگاه های تولید محصولات پتروشیمی هستند.
اندونزی در حال از دست دادن جایگاه خود به عنوان بزرگ ترین صادرکننده ال ان جی و گاز خشک در جهان است. این مسئله سبب کاهش میزان سرمایه گذاری در بخش انرژی این کشور و كاهش اطمینان به عرضه مطمئن گاز طبیعی مایع در سطح جهان خواهد شد. از این رو، اکنون شاهد جانشینی صادرات گاز ال ان جی اندونزی با صادرات این محصول از کشورهایی نظیر عمان، قطر، روسیه و استرالیا به بازارهای جهانی هستیم.
با وجود کاهش قدرت پرتامینا، نقش کلیدی این شرکت در بخش گاز در اوایل ژوئن دوباره نمایان شد و آن هنگامی بود که شرکت بی پی میگاس، پرتامینا را به عنوان تنها نماینده اندونزی برای فروش گاز ال ان جی به کره جنوبی و تایوان انتخاب و اعلام كرد. این شرکت فروش گاز شرکت های توتال، اونوکال، ویکو و بی پی اندونزی را برعهده خواهد داشت. قراردادهای کنونی با کره جنوبی و تایوان به ترتیب در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ لغو خواهند شد.
یکی از پروژه هایی که آینده اندونزی را در بازار ال ان جی جهان در دست دارد، پروژه «تانگو» بی پی در ایالت پاپوا «ایریان جایا» است. مجموع این ذخایر گاز طبیعی در میدان های ساحلی و فراساحلی بلوک های «ویریاگار» و «براو»، حدود ۱۴ تریلیون فوت مکعب برآورد شده است. بی پی پایان این پروژه را تاسال ۲۰۰۷ پیش بینی کرده است. برنامه ریزی نخست این پروژه، هنگامی كه بی پی مزایده عرضه ال ان جی به استان گواندونگ چین و تایوان را در سال ۲۰۰۳ از دست داد، با شکست روبه رو شد. هرچند اواخر سال ۲۰۰۳ و اوایل سال ۲۰۰۴، بی پی توانست موافقت نامه هایی را به منظور ایجاد زمینه عرضه مطمئن گاز با فوجیان چین، برای تأمین سالانه ۶/۲ میلیون تن گاز این استان، تولیدکننده فولاد کره جنوبی به نام «پی اُ اس سی اُ» برای تأمین ۵/۱ میلیون تن گاز این شرکت و عرضه ۷/۳ میلیون تن گاز شرکت «سمپرا انرژی» در ۱۵ سال آینده و از سال ۲۰۰۷ به امضا برساند. با امضای این موافقت نامه ها، امکان سرمایه گذاری ۲/۲ میلیارد دلاری توسعه میدان ها برای بی پی فراهم شد. مذاکره بی پی با چین درباره عرضه سالیانه ۵ میلیون تن گاز ال ان جی میدان «تانگو» به استان «جیانگسو» از ابتدای سال ۲۰۰۷ ادامه دارد.
ساخت هشتمین خط ال ان جی در واحد ال ان جی «بوتانگ» در شرق «کالیمانتان» نیز در دسامبر ۱۹۹۹ به بهره برداری رسید. با احداث این خط، ۳ میلیون تن در سال به ظرفیت کنونی «بونتانگ» افزوده شد.
از میدان های پراهمیت گاز اندونزی «ناتونا» در دریای شمال چین است. این میدان گازی را شرکت ایتالیایی «اجیپ» در سال ۱۹۷۰ کشف كرد كه میزان ذخایر قابل برداشت آن حدود ۴۶ تریلیون فوت مکعب برآورد شده است. توسعه میدان یادشده در ژانویه ۱۹۹۹ با انصراف اجیپ از حق امتیاز خود در این میدان به پایان رسید.
شرکت گاز «سمب» سنگاپور برای خرید روزانه ۳۲۵ میلیون فوت مکعب گاز طبیعی از کنسرسیوم گاز «ناتونا» غربی متشکل از «پرتامینا»، «کونوکو» و «پرمید اویل» و منابع اندونزی در خلیج، قراردادی را امضا کرد. برای احداث خط لوله در همین سال قراردادی با شركت بین المللی «مك درموت» امضا شد. در نوامبر ۱۹۹۹، شرکت کونوکو از اکتشاف گاز در «ناتونا» غربی خبر داد که ظرفیت کل مخازن گاز این کشور را حدود یک تریلیون فوت مکعب افزایش داد.
خط لوله ۴۰۰ مایلی ناتونا، یکی از طولانی ترین خطوط انتقال گاز زیر دریایی جهان به شمار می رود. گاز رسانی این خطوط از بلوک های متعلق به شرکت های «پرمید اویل»، «کونوکوفیلیپس» و «استارانرژی» به سنگاپور آغاز شده است. سنگاپور از مهم ترین مصرف کنندگان گاز ال ان جی اندونزی است. پیشنهاد دیگرایجاد خط لوله جدید انتقال گاز از ناتونای شرقی به فیلیپین در مرحله مذاکره است، اما به نظر می رسد هزینه بالای سرمایه گذاری و مشکلات امنیتی مانع از انجام این پروژه شود.
شرکت شل نیز به امکان سنجی ساخت نیروگاه جی تی ال(تبدیل گاز به میعانات گازی) در اندونزی می پردازد تا امکان استفاده از ذخایر گاز اندونزی را فراهم سازد. در صورت اجرایی شدن پروژه و با به کارگیری فرآیند فیشر تروپس جی تی ال، روزانه حدود ۷۰ هزارمیلیارد بشکه دیزل و سایر فرآورده های میان تقطیر در این نیروگاه تولید خواهد شد.
●صنعت برق
اندونزی با بحران در زمینه تأمین برق خود روبه روست و پیش بینی ها نشان می دهد تا پایان سال ۲۰۰۵ این روند ادامه داشته باشد. اما برآورد رشد تقاضای برق در ده سال آینده در این کشور، سالانه حدود ۱۰ درصد است. سوخت بیشتر نیروگاه های برق این کشور، نفت است، اما تلاش هایی برای جانشینی آن با زغال سنگ و گاز طبیعی در حال انجام است.
در ژانویه ۲۰۰۳، بانک جهانی اعلام کرد درصدد ساخت سه نیروگاه برق آبی کوچک در استان پاپوا (ایریان جایا) اندونزی است. بانك جهانی مطالعات امکان سنجی منابع آب در تمام منطقه را به انجام رسانده و نتایج آن در حال بررسی است.
در اکتبر ۲۰۰۳، بانک جهانی با اعطای وام ۱۴۱ میلیون دلاری به اندونزی به منظور صنعت برق ناحیه جاوه- بالی موافقت کرد. ۸۰ درصد از ظرفیت تولید برق اندونزی در این منطقه به مصرف می رسد. این پروژه شامل برنامه بازسازی مالی شرکت برق پی ال ان و فراهم كردن امکانات فنی برنامه بازسازی شرکت گاز دولتی «پروساهان گاز نگارا» (پی جی ان) است. با اجرای این پروژه، گاز مورد نیاز برای توسعه نیروگاه های گازی تأمین خواهد شد.
در سال ۲۰۰۳، دولت اندونزی با سازمان «تولیدکنندگان غیروابسته نفت» درباره ساخت ۲۶ نیروگاه برق مذاکراتی انجام داد. پنج پروژه از مجموع پروژه های یادشده را دولت با همکاری پی ال ان و پرتامینا ارزیابی خواهند كرد.
فضای رقابت برای تولید برق در استان های باتام، جاوه و بالی تا پایان سال ۲۰۰۷ ایجاد خواهد شد. رقابت برای فروش نیز از سال ۲۰۰۸ بر مبنای قانون جدید مصوب سپتامبر ۲۰۰۲ آغاز خواهد شد. در این قانون، انحصار توزیع برق شرکت پی ال ان در ۵ سال آینده پایان می یابد و پس از آن شرکت های دولتی و خصوصی (داخلی و خارجی) اجازه فروش مستقیم برق به مشترکان را خواهند داشت. با وجود این، همه شرکت ها ناچار به استفاده از شبکه کنونی انتقال برق شرکت پی ال ان خواهند بود.●انرژی های تجدیدپذیر(نو)
منابع انرژی های تجدیدپذیر هنوز در اندونزی به طور کامل کشف نشده اند. اما انرژی های برق آبی، خورشیدی، باد، زمین گرمایی، توده زیست ها، توده زیست های مایع و گاز از جمله انرژی های تجدیدپذیر مورد استفاده در این کشور هستند.
●●معرفی كوتاه اندونزی
نام رسمی کشور: اندونزی
نوع حکومت: جمهوری
پایتخت: جاکارتا (۲۶۷۱۸۹۰۰ نفر – برآورد سال ۲۰۰۳)
تاریخ استقلال: ۱۷ آگوست ۱۹۴۵ (از هلند)
نام رئیس جمهوری: سوسیلو بامبانگ یودهویونو(۲۰۰۴)
جمعیت: ۲۳۸۴۵۲۹۵۲ نفر(۲۰۰۴)
میزان رشد جمعیت: ۵/۱ درصد(۲۰۰۴)
متوسط طول عمر: ۳/۶۹(۲۰۰۴)
مساحت: ۱۹۱۹۴۴۰ کیلومتر مربع
موقعیت جغرافیایی: جنوب شرقی قاره آسیا
واحد پول رسمی: روپیه اندونزی (RP )
زبان رسمی: باهاسای اندونزی
زبان های رایج: انگلیسی، هلندی، جاوه ای و بیش از ۵۸۰ زبان و گویش دیگر
نژاد و قومیت: ۴۵ درصد جاوه ای، ۱۴ درصد سوندایی، ۵/۷ درصد مادوری، ۵/۷ درصد مالایی و ۲۶ درصد سایر نژادها
شهرهای مهم: جاکارتا، سوبارایا، باندونگ، مدان و سمارانگ
مذهب: اسلام(۸۸ درصد)، پروتستان(۵ درصد)، کاتولیک روم(۳ درصد)، هندو(۲ درصد)، بودایی(یك درصد) و سایر مذاهب(یك درصد)
وضعیت آب و هوا: حاره ای
سال مالی: اول ژانویه تا ۳۱ دسامبر
نرخ رسمی تبدیل ارز: ۹۳۹۹ روپیه معادل یک دلار
میزان تولید ناخالص داخلی: ۲۲۵ میلیارد دلار(۲۰۰۴)
میزان تولید ناخالص داخلی(سرانه): ۳۲۰۰ دلار(۲۰۰۳)
میزان رشد واقعی تولید ناخالص داخلی: ۷/۴ درصد(۲۰۰۴)
میزان تورم: ۸/۵ درصد(۲۰۰۴)
میزان بیکاری: ۷۰/۸ و دربرخی منابع ۵/۱۰ درصد (۲۰۰۳)
میزان صادرات: ۲/۶۳ میلیارد دلار
کالاهای عمده صادراتی: نفت و گاز، لوازم برقی، پارچه و منسوجات و کائوچو
میزان واردات: ۳۸ میلیارد دلار(۲۰۰۳)
کالاهای عمده وارداتی: ماشین آلات، تجهیزات حمل و نقل، محصولات شیمیایی، سوخت و مواد غذایی
شریک های عمده تجاری: ژاپن، آمریکا، سنگاپور، کره جنوبی، چین، تایوان و استرالیا
منابع طبیعی: نفت، گاز طبیعی، نیکل، بوکسید، مس، کودهای شیمیایی، زغال سنگ، طلا و نقره
محصولات کشاورزی: برنج، بادام زمینی، کائوچو، قهوه و کاکائو
صنایع: نفت و گاز طبیعی، منسوجات، معدن، کفش، معدن، سیمان، کودهای شیمیایی، کائوچو، مواد غذایی و توریسم
تولید برق: ۴/۲۱ گیگاوات(۲۰۰۲)
مصرف برق: ۴/۹۲ میلیارد کیلووات در ساعت (۲۰۰۲)
منابع تولید برق: ۸۷ درصد منابع حرارتی نظیر نفت، گاز و زغال سنگ، ۵/۱۰ درصد از منابع آب پشت سدها، ۵/۲ درصد از منابع نیروی زمین گرمایی (در اعماق زمین)
ظرفیت تولید برق: ۶/۲۵ گیگاوات (۲۰۰۲)
شرکت برق دولتی: پی تی. پی ال ان (پرسرو) با مجموع ۱۹ شعبه
طرح ها: تکمیل طرح «پیتون یک» توسط کنسرسیومی متشکل از «ادیسو میژن انرژی»، «جنرال الکتریک»، «میتسویی»
●صنعت نفت و گاز
وزیر نف: پورنومو یوسگیانتورو
ذخایر اثبات شده: ۷/۴ میلیارد بشکه(۲۰۰۴)
تولید نفت: ۲۶/۱ میلیون بشکه در روز(۰۲/۱ آن میلیون بشکه نفت خام) (۲۰۰۴)
سهمیه تولید در اوپک: ۲۱۸/۱ میلیون بشکه در روز(۲۰۰۴)
مصرف: ۱۳/۱ میلیون بشکه در روز (۲۰۰۳)
صادرات خالص: ۱۳۰ هزار بشکه در روز (۲۰۰۳)
مشتریان عمده: ژاپن، آمریکا، کره جنوبی، چین، استرالیا، تایوان، سنگاپور و تایلند
میدان های نفتی: سیلاکاپ، جاوه مرکزی، پرتامینا- بالیکپاپان، کالیمانتان، موسی(سوماترای جنوبی)، EXOP-۱، بالونگان، جاوه، دومای (سوماترای مرکزی)، سونگای پاکنینگ(سوماترای مرکزی)، پانگاکالان براندان( سوماترای شمالی) و سپو( جاوه مرکزی)
ظرفیت پالایش نفت خام: ۹۹۲۷۴۵ بشکه در روز(۲۰۰۴)
خطوط تولید و انتقال نفت: ترانس- جاوه (برای تأمین بازار سورابایا)
●صنعت گاز طبیعی
ذخایر: ۳/۹۰ تریلیون فوت مکعب (۲۰۰۴)
تولید: ۴۸/۲ تریلیون فوت مکعب (۲۰۰۲)
مصرف: ۲۰/۱ تریلیون فوت مکعب (۲۰۰۲)
صادرات خالص: ۲۸/۱ ترلیون فوت مکعب (۲۰۰۲)
مشتریان عمده: ژاپن- کره جنوبی- تایوان(۲۰۰۳)
▪میدان های مهم گازی:
- آرون، آلور سیوا، کوآلا لانگسا، موسی، وامپو
- کالیمانتان شرقی: آتاکا، بدک، بکاپای، هاندیل، موتیارا، نیلام، سمبرا، تونا
- دریای ناتونا: ناتونا
- جاوه: پاگرونگان، ترانگ/سیراسون
- ایریان جایا: تانگو
خطوط انتقال گاز: سوماترا(پانگکالان براندون- دومای)
شرکت مهم گاز: پروم گس نگارا( پی جی ان)
زمینه فعالیت شرکت مهم گاز: توزیع و انتقال
نیروگاه های ال ان جی: بوتانگ، آرون
●محیط زیست اندونزی
مهم ترین معضل زیست محیطی اندونزی، افزایش رشد جمعیت آن است.
کل مصرف انرژی: ۴۵/۴ بی تی یو (یک درصد کل مصرف جهانی) (۲۰۰۲)
مصرف سرانه انرژی: ۵/۲۰ میلیون بی تی یو (۲۰۰۲)
شدت انرژی: ۵۸۷۰ بی تی یو (۲۰۰۲)
انتشار کربن ناشی از مصرف انرژی: ۸/۲۹۹ میلیون تن (۲/۱ کل انتشار تی اکسید کربن جهان)(۲۰۰۲)
انتشار سرانه کربن: ۳۸/۰ تن (۲۰۰۲)
سهم سوخت ها از مصرف انرژی: نفت، ۵/۴۸ درصد؛ زغال سنگ: ۱/۱۶ درصد؛ گاز طبیعی: ۲/۲۹ درصد
سهم سوخت ها از انتشار کربن: نفت، ۸/۵۲ درصد؛ زغال سنگ، ۲۲ درصد؛ گاز طبیعی، ۸/۲۵ درصد

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا