تلفن همراه اعتباری، از تصمیم تا اجرا

راه‌اندازی شبكه تلفن همراه اعتباری یا Prepaid برای شركت مخابرات ایران، تجربه‌ای جدید و متفاوت با فعالیت‌های پیشین این شركت محسوب می‌شود

این دلیل می‌تواند توجیه‌گر سپری شدن زمان سه ساله برای تعیین شركت برنده مزایده و واگذاری این فعالیت به بخش خصوصی باشد، اما نمی‌تواند سازوكارانجام مزایده را كه به تعبیر برخی كارشناسان و ناظران، همچون مزایده فروش معمولی دنبال شدتوجیه كند
به هر حال، بررسی مراحل و نحوه انجام كار همواره با نمایان كردن ضعف‌ها و قوت‌ها، سبب اصلاح روش‌ها شده، می‌تواند تجربیات مفیدی را برای آیندگان به یادگار بگذارد.شبكه تلفن همراه اعتباری یا تلفن همراه به روش پیش پرداخت برخاسته از بند "ب" ماده ۱۲۴ قانون برنامه سوم توسعه است. براساس این بند، شركت‌های دولتی مخابراتی مجاز هستند قسمتی از فعالیت‌های خود را در زمینه طراحی و مهندسی، نگهداری و بهره‌برداری، نصب و راه‌اندازی و یا آزمایش و تحویل تجهیزات و شبكه‌ها، به بخش خصوصی واگذار كنند. شركت‌هایی كه در زمینه توسعه شبكه، منابع مالی خود را به كار می‌گیرند، می‌توانند به روش ساخت، بهره‌برداری و انتقال (BOT) تا مدت معینی (طبق قرارداد) از شبكه بهره‌برداری كنند. اما مالك اصلی شبكه، شركت مخابرات دولتی است و این شركت در قبال مشتركان این خدمات و حاكمیت مسئولیت و خواهد داشت. با تصویب آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۲۴ قانون برنامه سوم توسعه در جلسه ۶/۱۲/۱۳۷۹ هیئت وزیران، كمیته نمایندگان مجمع صاحبان سهام شركت مخابرات ایران برای تدوین و تصویب ضوابط واگذاری، سیاست‌گذاری، هدایت و نظارت بر اجرای اهداف موردنظر تشكیل شد. این كمیته در تاریخ ۲۶/۱۰/۱۳۸۰ جلسات خود را آغاز كرد و چهار ماه بعد یعنی در تاریخ ۲۹/۱۲/۸۱ ضوابط واگذاری فعالیت‌های مخابراتی تلفن سیار را تدوین كرد.
براساس این ضوابط، واگذاری فعالیت‌ها به چهار طریق صورت می‌پذیرد:
- واگذاری یك یا چند فعالیت از مجموعه از مجموعه فعالیت‌های شبكه به استثنای فعالیت‌های توأم با نگهداری و بهره‌برداری؛
- نگهداری و بهره‌برداری (كل شبكه یا بخش هایی از آن)؛
- مجموعه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و تأسیس شبكه و تحویل آن به كارفرما؛
- مجموع فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، تأسیس شبكه، نگهداری و بهره‌برداری شبكه به صورت یكجا.
براساس تصمیم كمیته نمایندگان مجمع صاحبان سهام شركت سهام مخابرات ایران، مدت واگذاری فعالیت نوع اول و دوم ۲ تا ۵ سال و فعالیت نوع سوم و چهارم حداكثر ۱۰ سال تعیین شد. همچنین مقرر شد عامل (طرف قرارداد با شركت مخابرات ایران) شركت خصوصی یا تعاونی ثبت شده در داخل كشور باشد، سیم كارت فروخته شده به مشتری موقت و دائم (با تاكید بر موقت بودن در شبكه Pre-paid) باشد، عامل (طرف قرارداد) ودیعه دریافت نكند، مبالغ دریافتی از فروش خدمات به حساب كارفرما (شركت مخابرات ایران) واریز شود و استانداردهای مخابراتی اعلام شده از سوی كارفرما توسط عامل رعایت شود. البته در اصلاحات بعدی آیین‌نامه، بند مربوط به واریز مبالغ دریافتی به حساب شركت مخابرات ایران اصلاح شد.
فراخوان شركت‌ها
دستورالعمل مراحل و روش انجام كار ایجاد شبكه تلفن همراه اعتباری به عنوان پیوست ضوابط واگذاری، ارائه شد. پس از آن، قالب و ساختار قرارداد (نمونه قرارداد) نیز تهیه شد.
فراخوان شركت در مزایده در تاریخ ۸/۳/۸۱ صورت گرفت، كه طی آن تعداد ۷۲ شركت فرم شركت در مزایده را دریافت كردند. با تكمیل و تحویل فرم‌ها توسط ۳۵ شركت، كار تعیین صلاحیت شركت‌ها آغاز شد.
برای این منظور كمیته‌ای برای تدوین شاخص‌های تعیین صلاحیت تشكیل شد.این كمیته، شاخص‌های تعیین صلاحیت اولیه شركت كنندگان در فراخوان را به این شرح تعیین كرد: نوع شركت (خصوصی یا تعاونی) ـ سهم بخش عمومی كمتر از ۲۰ درصد، توان مالی (دارایی و ...) ۵۰ میلیارد ریال داخل و ۱۰ میلیون دلار خارجی، شریك خارجی (به عنوان بهره‌بردار ـ سرمایه‌گذار ـ مشاورـ تولیدكننده)، توان تجربی (سابقه كارـ متوسط درآمد سه ساله آخر ۵ میلیارد ریال) و توان تخصصی (مدیر عامل با ۱۰ سال سابقه مدیریت مرتبط، اعضای كلیدی با ۵ سال سابقه كار و حداقل دارای ۲۵ نفر پرسنل فنی).
به این ترتیب پیش صلاحیت ۸ شركت برای خرید اسناد مزایده تایید و با اعلام تاریخ ۳/۹/۸۱ برای برگزاری مزایده، فروش اسناد آن آغاز شد.
اقدام بعدی، تدوین شاخص‌های رتبه‌بندی شركت كنندگان در مزایده (امتیازدهی) بود. این شاخص‌ها در تاریخ ۲۱/۱۱/۸۱ این‌گونه تعیین شد:
- توان مدیریتی و تخصصی (۱۰ امتیاز)؛
- توان مالی و سرمایه‌گذاری (۱۰ امتیاز)؛
- ظرفیت كاری و سوابق اجرایی (۵ امتیاز)؛
- توانمندی شریك خارجی (۳۰ امتیاز)؛
- توانایی‌های سامانه ی پیشنهادی (۱۰ امتیاز)؛
- قابلیت‌های پیشنهاد ارائه شده (۲۵ امتیاز)؛
- كیفیت برنامه‌های آموزشی (۳ امتیاز)؛
- زمان‌بندی اجرای پروژه (۷ امیتاز).حداقل امتیاز هر شركت برای بازگشایی پاكات قیمت نیز ۷۰ تعیین شد.
نكته قابل اعتنا در این مرحله این بود كه طول مدت دریافت اسناد مزایده چندین بار تمدید شد. از نظر ناظران، این تمدید مكرر زمان دریافت اسناد خدشه در مزایده و بی‌اعتمادی شركت كنندگان را به همراه داشت.شرایط مزایده نیز در این مدت، با توجه به نظرات شركت كنندگان و بررسی كمیته نمایندگان مجمع اصلاح شد. این تغییر شرایط در حین انجام كار و پس از تحویل اسناد نیز مشكلات متعددی را برای متقاضیان ایجاد كرد.
رتبه‌بندی اسناد مزایده
ارزیابی و رتبه‌بندی اسناد مزایده اقدام بعدی بود كه از ۵ تا ۱۲ اسفند ۱۳۸۱ انجام شد. اما پیش از آن برخی از موارد مندرج در اسناد مزایده اصلاح شده بود. از جمله این اصلاحات می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
- تغییر دوره بهره‌برداری از ۸ سال به ۱۰ سال و تعیین شروع دوره بهره‌برداری یك سال پس از انعقاد قرارداد؛
- حذف موضوع به روز كردن تجهیزات توسط عامل؛
- اجازه واگذاری بخشی از فعالیت‌های اجرایی عامل به صورت پیمانكاری (به جز بهره‌برداری)؛
- تعیین جریمه تاخیر شروع به كار برای عامل یا كارفرما (بسته به مقصر بودن هر كدام) به میزان حق‌السهم هر یك از آنها؛
- تغییر مرجع حل اختلاف از مجمع شركت مخابرات ایران به كمیسیون موضوع ماده (۲) آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۲۴ قانون برنامه‌ سوم توسعه؛
- امضای قرارداد كارفرما به كنسرسیومی كه عامل با آن وارد مزایده شده است؛
- اولویت‌دهی به واگذاری ارائه خدمات به عامل پس از اتمام دوره در شرایط مساوی؛
- عدم استفاده عامل از نیروهای شاغل در شركت مخابرات ایران؛
- حداكثر سهم ۴۹ درصدی برای سرمایه‌گذاری شركت خارجی؛
- لحاظ كردن درآمد حاصل از تبلیغات به عنوان درآمد شبكه؛
- موظف شدن كارفرما (شركت مخابرات ایران) برای پذیرش قرارداد فراگردی (رومینگ)؛
- اختصاص ۲/۶ مگاهرتز در باند فركانسی ۹۰۰ مگاهرتز (بخشی از پهنای باند فركانس مورد استفاده شركت مخابرات) و امكان استفاده از باند ۱۸۰۰ مگاهرتز با اخذ مجوز مراجع قانونی؛
- تعیین مبلغ ۲۰۰ هزار ریال به عنوان حق‌ اتصال (درآمد)؛
- تصویب تعرفه مكالمات تلفن همراه Pre-paid به میزان ۵۰ درصد بالاتر از تعرفه مكالمات تلفن همراه شركت مخابرات ایران.
تعیین برنده
به هر صورت، كمیته راهبردی (كمیته منتخب وزیر پست و تلگراف و تلفن وقت) سه شركت با امتیاز بالای ۷۰ را تعیین كرد، اما به سایر شركت‌ها نیز یك هفته مهلت داد تا نسبت به تكمیل مدارك خود اقدام كنند. در نهایت، كمیته راهبردی دو شركت دیگر را با امتیاز ۲۸/۶۸ و ۲۳/۶۸ ، به دلیل نزدیك بودن به عدد ۷۰، قبول كرد.
كمیسیون معاملات شركت مخابرات ایران، سرانجام با بازگشایی پاكات (ج) این پنج شركت برگزیده، در تاریخ ۳۰/۱/۸۲ مجتمع‌صنعتی عصررفسنجان را با ۳۷/۷۳ امتیاز و پیشنهاد ۴۳ درصد سهم درآمدی برای عامل و ۵۷ درصد برای شركت مخابرات ایران برنده اعلام كرد. البته برنده مزایده، شركت اریكسون را به عنوان ارائه دهنده تجهیزات فنی و Tele۲ را به عنوان بهره‌بردار (هر دو از كشور سوئد) شركت میسون انگلیس را به عنوان مشاور و بانك كامویك سوئد را به عنوان سرمایه‌گذار شركت معرفی كرده بود.درمراحل بعدی به علت برخی مشكلات درحین عقدقرارداد؛ ادامه ی روند به كندی پیش رفت ومدت زیادی صرف مذاكرات برای آن شد ودرنهایت زمینه برای عقدقراردادنهایی آماده شد.
بنابراین با وجود دخالت شركت مخابرات ایران برای حل مسئله و كمك به عامل برای جلب‌نظر طرف خارجی برای مدتی اجرای پروژه به حالت تعلیق در آمد.
مراسم كلید خوردن پروژه
دست و پنجه نرم كردن با این مشكلات و صرف زمان نسبتا طولانی سه ساله برای تعیین برنده مزایده و شروع به كار پروژه Pre-paid ، تاخیر ۲۷ دقیقه‌ای آغاز همایش تلفن همراه اعتباری را دور از انتظار نمی‌كرد. همایشی كه قصد داشت آغاز رسمی فعالیت شركت تعاونی مجتمع صنعتی رفسنجان را اعلام كند.
این گونه بود كه مهندس حسین بهرام‌پور، مدیرعامل این شركت، به عنوان نخستین سخنران از مراحل و شرایط مزایده گفت و اینكه این پروژه، موقعیت چشم‌گیری برای بخش تعاون كشور محسوب می‌شود. او به حاضران در همایش اطمینان داد كه پروژه براساس برنامه زمان‌بندی پیش خواهد رفت و تا پایان سال جاری یك میلیون شماره به مشتركان واگذار خواهد شد.سپس جری مابس، مدیر عملیات اجرایی پروژه پشت تریبون قرار گرفت.او از امكانات و توانایی‌های وسیع شركت Tele ۲ AB گفت و قصد داشت با اتكا به آنها اطمینان خاطر حاضران را از راه‌اندازی به موقع شبكه Pre-paid دوچندان كند. وی با یادآوری مشاوره نت‌كام اریكسون و اینكه آنها به طرز سریعی به طراحی شبكه و ارتقای شبكه‌های موجود مشغول هستند، تا حد زیادی در این راه موفق شد. بقیه توضیحات مابس در مورد مراحل انجام كار، به واقع مكمل خوبی برای اطمینان بخشی به حاضران و منتظران بود.
سپس مارك بیلز از شركت Tele ۲ AB‌ در برابر حاضران قرار گرفت. او از ۲۳ كشور حوزه فعالیت این شركت با ۲۴ میلیون مشترك این شبكه سخن گفت و درآمد ۵ میلیارد دلاری شركت در سال ۲۰۰۳ را به رخ حاضران كشید. بیلز پس از ارائه گزارش كاملی از تعداد مشتركان این شبكه در اروپا و آسیا و رشد درآمدی شركت، به ایران و فعالیت‌های مخابراتی آن پرداخت. وی در ابتدا از تمام كسانی كه این شركت را وارد فعالیت‌های مخابراتی ایران كرده‌اند، تشكر كرد. بیلز گفت: ما بیش از ۱۰ سال است كه به بازار ایران چشم دوخته‌ایم و تحولات آن را دنبال می‌كنیم. او به حاضران اطمینان داد كه در انجام این فعالیت‌ دانش فنی را نیز به ایران وارد می‌كند.سخنران پایانی این مراسم سید احمد معتمدی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. وی این موفقیت را به گروه ایرانی و سوئدی Pre-paid تبریك گفت. معتمدی مراحل انجام مزایده را یك به یك شرح داد، از اهداف گفت و از مشكلات پیش آمده، و سعی كرد طولانی شدن مراحل انجام مزایده را به گونه‌ای توجیه كند. وی سخنان خود را با اظهار امیدواری برای موفقیت شركت برنده مزایده و همكاران خارجی‌اش به پایان رساند.
به این ترتیب بود كه پروژه ایجاد شبكه تلفن همراه اعتباری یا تلفن همراه به روش پیش پرداخت در سال همایش‌های صدا و سیما كلید خورد.


* با استفاده از گزارش هفته‌نامه برنامه
پروین حاجی‌پور

منبع : ماهنامه دنیای مخابرات و ارتباطات