کورت ونه گات انسانی با اندیشه صلح طلبانه و ضد جنگ

مطرح کردن مباحثی راجع به جنگ و سردمداران جنگ افروز، از نگاه کارشناسان و صاحب نظران جنگ دارای ویژگی و خصوصیاتی است که به ندرت بتوان این موارد را با معیارهای انسانی درهم ادغام کرد... اما زمانی که موضوع جنگ از نگاه و دیدگاه نویسنده های ضد جنگ که در متن جنگ حضور داشته، مطرح می شود... موضوع جنگ از نگاه دیگری به نمایش گذاشته می شود...
در آمریکا هم نویسندگانی هستند که با فرهنگ ضد جنگ زیسته و نوشته اند... و با قلم خود به جنگ سردمداران جنگ طلب آمریکایی رفته اند و همین پرداختن به مسایل انسانی است که آثارشان را از دیگر آثار نویسندگان جدا می کند. یکی از این نویسندگان کورت ونه گات، نویسنده ضد جنگ آمریکایی است که با طنزی تلخ و هجو گونه به جنگ دولتمردان آمریکایی رفته است.
کورت ونه گات در «مرد بی وطن» نگران آینده زمین است، آینده ای که او معتقد است با عطش قدرت طلبی افرادی چون سردمداران امروز کاخ سفید تیره تر خواهد شد.
ونه گات با نام بردن از سیاستمدارانی چون «جرج بوش»، «کالین پاول» و... به عنوان تخریب گران بخشی از کره زمین به صراحت می گوید: «با وجود این افراد در شمایل آدم اگر مسیح موعظه سر کوه را که پیام مروت و رحمت است ایراد نکرده بود، من اصلا خوش نداشتم آدمیزاد باشم، ترجیح می دادم مار زنگی باشم...»
او در این کتاب به شدت از سیاست های دولت بوش انتقاد، و نگرانی شدیدش را از آینده جهان و مسایل زیست محیطی و صلح جهانی مطرح می کند.
ونه گات با توجه به افکار جنگ طلبانه رئیس جمهور کشورش جورج دبلیو بوش که نظر خود را در مورد جنگ این گونه بیان کرده است: «من رئیس جمهور جنگی هستم، هرگاه تصمیمی اتخاذ می کنم همیشه به جنگ می اندیشم.»، در نوشته هایش به جنگ با سیاست های جنگ طلبانه می پردازد.
کورت ونه گات جونیور متولد ۱۱ نوامبر ۱۹۲۲ در ایندیاناپولیس آمریکا است. اصالتا آلمانی از یک پدر آرشیتکت و مادر خانه دار است. در جوانی برای تحصیل در رشته شیمی به دانشگاه کورنال در اتاکا، ایالت نیویورک رفت؛ اما در سال ۱۹۴۳ بدون دریافت هیچ مدرک تحصیلی دانشگاه را برای شرکت در جنگ دوم جهانی ترک کرد. مدت کمی قبل از اعزامش به جنگ، مادرش خودکشی کرد. در اوایل جنگ توسط نیروهای آلمان نازی اسیر شد و در یک سلاخ خانه در شهر درسدن زندانی شد؛ جایی که شاهد بمباران هوایی شهر توسط نیروهای متفقین بود. بعد ازا ین حمله وحشتناک به همراه زندانیانی که جان سالم به در برده بودند، مأمور شدند تا اجساد کشته شدگان را از زیر آوار بیرون بکشند و درنهایت به دست روس ها آزاد شد. این ماجرا دست مایه شاهکار او یعنی سلاخ خانه شماره ۵ می شود. ونه گات بعد از بازگشت به آمریکا، نویسندگی را آغاز کرده و نخستین اثرش را به سال ۱۹۵۲ منتشر می کند. او بعد از اولین اثرش یعنی نوازنده پیانو کار نوشتن را حرفه ای دنبال کرده و آثار مهمی مانند شب مادر، سلاخ خانه شماره ۵، اسلپ استیک، صبحانه قهرمانان و... در جامعه آمریکا منتشر می نماید.
بعد از جنگ اقدام به تحصیل در رشته انسان شناسی در دانشگاه شیکاگو کرد؛ اما در ۱۹۴۷ زمانی که تزش رد شد از دانشگاه خارج شد. مدتی در شرکت جنرال الکتریک به عنوان مسئول روابط عمومی استخدام شد و بعد در مجلات نوشتن داستان های کوتاه را آغاز کرد و از ۱۹۵۰ به صورت تمام وقت به کار نوشتن مشغول شد.
چاپ هم زمان رمان سلاخ خانه شماره ۵ با اوج جنگ ویتنام در سال ۱۹۶۷ با استقبال جنبش ضد جنگ در آمریکا مواجه شد ولی دولت آمریکا این کتاب را به بهانه وجود موارد غیراخلاقی از کتابخانه های عمومی و مدارس جمع آوری کرد... این درحالی است که وی در جوانی به خاطر انتقاد تند یکی از استادانش که او را نویسنده کم استعدادی دانسته بود، تحصیلات دانشگاهی خود را ناتمام گذاشت. مخالفت و نه گات با جنگ و انتقاد او به مسائل اجتماعی کشورش در بسیاری از آثارش مشهود است و چهره ای متفاوت از آمریکا ترسیم می کند.
تصویری که ونه گات از آمریکا ارائه کرده جامعه ای هرج و مرج طلب، اهل حال و نه چندان مذهبی است که شهروندان آن بدون توجه به همه پیشرفت هایشان از زندگی ناراضی هستند و احساس خوشبختی نمی کنند. و در بخشی از مصاحبه رادیویی به مناسبت چاپ کتاب «مردی بدون کشور» در اکتبر ۲۰۰۵ دو کاراکتر از کتابش را به اسم عمو خوبه و بده معرفی می کند و می گوید: «من یک عمو خوبه داشتم یک عمو بده. عمو بده اسمش «دن» بود. ولی الکس عمو خوبه بود. و چیزی که عمو خوبه در مورد انسان ها قابل اعتراض می دانست این بود که وقتی واقعا خوشحال هستند، توجهی نمی کنند و عمو بده «دن» همانی است که وقتی من، که خیلی دل مرده بودم، از جنگ برگشتم، زد پشتم و گفت: حالا دیگر مرد شده ای، واقعا که می خواستم بکشمش.»
او که یکی از محبوب ترین نویسندگان نسل جوان دهه های ۶۰ و ۸۰ آمریکا بوده است با موضع گیری های آشکار و رسواکننده علیه دولت و حکومت آمریکایی معاصرش به یکی از آوانگاردترین روشنفکران سیاسی- ادبی دنیا تبدیل شده و در لیست سیاه زمامداران آمریکا قرار می گیرد. جالب این است که ونه گات در دو اثر اصلی خود یعنی شب مادر و سلاخ خانه با چنان صراحت و فانتزی عمیقی از جنگ و آمریکای ابرقدرت می نویسد که اثرش تبدیل به نوعی هجو سیاسی و فرهنگی علیه این دولت می گردد. او با این جبهه گیری خود را در لیست نویسندگان منتقد و معترض آمریکایی قرار می دهد.
نویسنده ضد جنگ در پاسخ خبرنگاری که پرسیده بود: چرا می نویسی؟ جواب می دهد: «انگیزه ها من سیاسی هستند. من با هیتلر و استالین موافقم که نویسنده باید به جامعه اش خدمت کند. تفاوت طرز فکر من با دیکتاتورها در چگونه خدمت کردن نویسندگان است. من معتقدم که آنها باید عامل تغییر باشند... در مورد آثار هنری، من به تئوری قناری در معدن زغال سنگ اعتقاد دارم. قدیم ها معدنچی ها پرندگان را با خود به درون می بردند تا آنها وجود گاز را، قبل از اینکه به آدم ها صدمه ای برسد، نشان دهند. در مسئله ویتنام هنرمندان دقیقا همین کار را کردند. آنها جیک جیک کردند و کله پا شدند، اما اوضاع هیچ فرقی نکرد. اصلا برای هیچ کس مهم نبود. اما من همچنان فکر می کنم که هنرمندها را، همه هنرمندها را، باید به عنوان نوعی سیستم هشداردهنده عزیز داشت.»
همچنین و در مورد طنز سیاه می گوید: «خنده می تواند واکنشی باشد نسبت به ناکامی ها، درست مثل گریه، خنده هیچ مشکلی را حل نمی کند. همان طور که گریه، خنده یا گریه کاری است که انسان انجام می دهد وقتی هیچ کار دیگری از دستش برنمی آید. مثالی که فروید برای خنده می آورد، سگی است که چون نمی تواند از دروازه ای رد شود تا کسی را گاز بگیرد یا با سگ دیگری دعوا کند، شروع به کندن زمین می کند. کندن زمین هیچ چیز را عوض نمی کند، اما سگ باید کاری بکند.»
و در مورد ویتنام می گوید: «این جنگ ادامه همان کاری بود که در هیروشیما با خودمان کردیم، ادامه همان کار بود و بس: فهمیدن اینکه چقدر ظالم هستیم. این جنگ باعث شد تا این توهم که ما بر دولتمان نظارت داریم، از بین برود. من فکر می کنم که ما نظارت بر دولت را از دست داده ایم.»
بی شک یکی از بهترین آثار ونه گات سلاخ خانه شماره ۵ است که از سال ۲۰۰۶ حدود ۲۸۰ هزار نسخه به فروش رفته است. رمانی که بسیاری آن را یکی از مهم ترین رمان های پیشگام ادبیات پسامدرن می دانند.
خاطرات و آثار منتشر نشده «کورت ونه گات» نویسنده ضد جنگ آمریکایی با ۱۴ داستان منتشر نشده نوامبر گذشته توسط نشر دلاکورت منتشر شد و با استقبال بی نظیری مخاطبان ادبی مواجه شد.
این امر موجب شد تا انتشارات دلاکورت برنامه ای را به منظور چاپ مجدد آثار ونه گات با ویرایش جدید تنظیم کند و آثاری چون «سلاخ خانه شماره ۵»، «شب مادر» و... را در مجموعه ای طراحی و منتشر نماید. ونه گات که غالب آثار او با طنزی سیاه و بن مایه علمی تخیلی همراه بود در سال ۲۰۰۷ در سن ۸۴ چشم از جهان فروبست.

هستی زمانی

منبع : روزنامه کیهان