کنترل شکارچیان در آّبزی پروری

● شکارچیان اصلی
اصلی ترین شکارچیان در آبزی پروری در دریا و سواحل پستانداران آبی (برای مثال فوکها) و پرندگان (مثل حواصیل) هستند و این در حالی است که در آبزی پروری در آبهای داخلی یا آبهای شیرین پرندگان در درجه اول می باشند.
پرورش بی مهرگان در آبهای شور نظیر پرورش سخت پوستان نیز توسط چندین شکارچی مثل ستاره دریایی، مرغابی ها و خرچنگ تحت تأثیر واقع می شود.
● نوع و میزان آسیبهای تحمیل شده توسط شکارچیان
شکارچیان ممکن است از راههای مستقیم و غیرمستقیم یا هر دو، آسیبهایی را به امکانات آبزی پروری و موجودات پرورشی وارد سازند. نتایج آسیبهای مستقیم زمانی حاصل می شود که ماهیان یا سایر آبزیان از بین بروند یا به طور جدی توسط شکارچیان مصدوم شوند که در نتیجه کاهش شدیدی در تولیدات اقتصادی ایجاد می شود. آسیبهای غیرمستقیم تنوع بسیار زیادی دارند شامل:
▪ صدمه های غیرمهلک به ماهی،
▪ استرس های شدید که نتایج آنها کاهش اثرات تغذیه یا تهدید سلامتی است،
▪ انتقال بیماریهای مضر موجودات شامل باکتریها،
▪ ویروسها و انگلها به دیگران و گاهی اوقات نیز وارد شدن بعضی آسیبهای فیزیکی به جانداران محصور شده در سیستم که نهایتاً سبب فرار و گریز آنها از سیستم می شود.
▪ بیشتر اوقات آسیبهای غیرمستقیم که توسط شکارچیان ایجاد می شود می توانند کاهش اقتصادی شدیدتری را نسبت به آسیبهای مستقیم وارد سازند.
برای مثال فوکها شکافی را بر روی تور قفسها ایجاد می کنند و تعداد کمی از ماهیان را می خورند و این در حالیست که فرار تعداد بسیاری از ماهیان باقیمانده را بدنبال دارد.
بطور کلی آسیبهای وارده توسط شکارچیان برای یک ذخیره پرورش آبزیان می تواند بسیار متنوع بوده و با توجه به خیلی از شرایط موجود بسیار پرهزینه نیز باشد. بعضی از حیوانات شکارچی توانائی زیادی در آسیب رساندن به مزارع را دارند به صورتی که ممکن است ضرر اقتصادی سنگینی را برای پرورش دهنده ایجاد نمایند.
گاهی اوقات ارزیابی ضرر اقتصادی وارد شده از شکارچیان مشکل می باشد. با این وجود شکارچیانی شناخته شده است که اثرات مهمی را بر روی صنعت آبزی پروری بوجود می آورند، راههای نسبی مبارزه با گونه های مختلف شکارچیان در جدول ۲ داده شده است.
بعضی گونه های پرندگان بخاطر اینکه توان زیادی در جابجا شدن در مسافتهای زیاد بین مزارع را دارند لذا شانس زیادی در ایجاد خطر برای آبزی پروری را دارا می باشند.
یکی از نتایج حاصله، پراکنش بیماریهای مهم در بین مزارعی است که حتی از نظر جغرافیایی هم از یکدیگر جدا هستند یا از ورود جانوران وحشی به آنها جلوگیری می شود. یک نگرانی کلی برای مزارع سخت پوستان افزایش آلودگی کلی فرمهای باکتری می باشد که در نتیجه حضور تعدادی پرنده آبی درمنطقه می باشد. نتیجه نهایی این است که سخت پوستان پرورش داده شده جهت خریداری و مصرف انسانها نامناسب می شوند.
● روشهای کنترل شکارچیان
گرچه در بسیاری از موارد پرورش دهندگان راههای قانونی جهت حفظ تولیداتشان از خطر حیوانات وحشی شکارچی دارند، اما محدودیت اساسی نیز برای بکارگیری بعضی روشهای موجود جهت حفاظت وجود دارد. قبل از اینکه هر روش کنترلی مورد توجه و کارایی قرار گیرد باید ابتدا مواردی بررسی شوند:
▪ آیا کنترل شکارچیان توجیه اقتصادی دارد؟
▪ آیا قوانینی این گونه های شکارچی را حمایت می کند یا خیر؟
بیشتر پستانداران وحشی و همه گونه های پرندگان وحشی با قوانین موجود محیط زیستی حمایت می شوند.
سه روش پیشنهادی جهت کنترل شکارچیان در مکانهای آبزی پروری مطرح شده است
۱) روش جلوگیری و سدسازی :
جداسازی آبزیان از شکارچیان موثرترین راه برای کنترل اثرات زیان بار شکارچیان می باشد. چندین روش برای مجدود کردن و ایمن سازی نسبی ذخایر از شکارچیان وجود دارد که در سیستم های قفس، تانکها و استخرهای بتونی به کار می روند. این روشهای محدود سازی شامل استفاده از تورهای جداسازی، پوشش ها و دیوارسازی می باشد.
هزینه این سدسازیها با توجه به اندازه سازه مورد نیاز از نسبتاً ارزان تا گران بسیار متفاوت است. قفسهای پرورشی دریایی اغلب در درجه اول از شبکه های توری استفاده می کنند. تورهای محافظ در مقابل کوسه در کف و اطراف قفسها نسب می شوند. برای جلوگیری از خطر شکارچیان هوایی ودر سطح قفس نیز بشکل های توری نسب می کنند. امروزه در ساخت قفسها سیستم جدید ضدشکارچی قفسهای دریایی جهت جلوگیری از حمله شکارچیان جایگزین تورهای محافظ مصنوعی شده اند.
۲) بازدارنده ها:
انواع متنوعی از روشهایی که روشهای بازدارنده نامیده می شوند برای جلوگیری از حمله شکارچیان از طعمه هایشان بکار می روند. این روشها اغلب شامل بعضی شکلهای تحریکات شنوایی، بینایی یا تحریکات زیان آور فیزیکی مانند مترسکها و ایجاد شکلهایی از دیگر شکارچیان طبیعی یا بوسیله استفاده از سگهای نگبان، پرندگان شکارچی مانند بازها، وسایل پخش صداهای استرس زا و همچنین روشهایی برای اسپری کردن آب برای ترساندن گونه های ناخواسته می باشند.
عموماً ، پرورش دهندگان می توانند انتظار داشته باشند که این بازدارنده ها تعداد شکارچیان را کاهش دهند نه اینکه آنها را کاملاً حذف کرده از بین ببرند. در بکارگیری روشهای بازدارنده، برای موثر بودن آن در دراز مدت باید از چنین روش به صورت ترکیبی استفاده کرد. زیرا که نتیجتاً شکارچیان با بسیاری از این روشها سازگار شده و آنها را شناسایی می کنند.
بطوریکه دیگر آنها به عنوان راه حلهای مناسب عمل نمی کنند. برای مثال مدلهای پیش ساخته از جغدها، عقابها، تمساحها و والهای قاتل می توانند جهت ترسانیدن عمده پرندگان و پستانداران شکارچی به کار روند اما آنها به سرعت یاد می گیرند که این مدلها واقعی نبوده و نسبت به آنها بی اعتنا می شوند.
۳) نقل مکان یا حذف کامل:
چنانچه روشهای بازدارنده غیرکشنده کافی نباشد راه حل نهایی حذف کامل شکارچیان از مزارع می باشد. روشهای حذف وقتی عملی هستند که شامل تغییر مکان و انتقال موجودات شکارچی به مکانهای مناسب دیگر باشند. در آخرین وضعیت و وقتی که تمامی روشهای کنترلی غرکشنده بکار گرفته شدند گاهی اوقات لازم می شود شکارچیان مزاحم از بین بروند بخصوص زمانیکه اثرات زیان بار فراوانی را به مزرعه وارد سازند. هر کجا که امکان استفاده از این روش وجود داشته داشته باشد این روش سریعترین، امن ترین و قابل دسترس ترین روش برای انسان می باشد. این استراتژی کنترل به عنوان چاره یا راه حل نهایی می باشد.
در صورتیکه سه مورد زیر رعایت شوند اسلحه نیز می تواند مورد استفاده واقع شود.
▪ کاربر مهارت و جواز لازم جهت استفاده از اسلحه را داشته باشد.
▪ فقط از اسلحه های متناسب با شکارچیان استفاده شود.
▪ فقط شکارچیانی که به طور فعال حیوانات پرورشی را مورد حمله قرار می دهند هدف قرار گیرند.
▪ میزان کشتار شکارچیان باید برای افراد مسئولی که جهت اداره هر منطقه مشخص شده اند لیست شده و گزارش داده شود. کنترل سخت و جدی باعث می شود که آبزیان و انسانها در معرض خطر واقع نباشند.
● مدیریت
آبزی پروری بخشی از حرفه پرورش دام می باشد و آبزی پرورها آگاهی و توجه زیادی به ارزش زندگی دامها دارند.
لذا بطور کلی پرورش دهندگان یک سری راههای قانونی برای حفظ دامها و دیگر دارائیهایشان از خطر شکارچیان دارند و مادامی که راههای قانونی برای از بین بردن شکارچیان وجود دارد بسیاری از مزرعه داران پایبند یک سری استانداردهای اخلاقی در مورد ارزش زندگی حیوانات می باشند.
بسیاری از پرورش دهندگان ماهی کوشش می کنند تا با استفاده از راههای پیشگیری مانند تورهای پوشش دهنده سطح مزارع یا دیگر سدها موانعی را جهت کاهش اثرات مخرب شکارچیان ایجاد نمایند.
بطور خلاصه کنترل شکارچیان یک مدیریت محتاطانه لازم برای تضمین سلامتی و امنیت دامهای پرورشی و ایجاد سود اقتصادی برای پرورش دهنده می باشد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران