ماموریت دیپلماتیک علی لاریجانی در مجلس هشتم

نزدیک به یک هفته از انتخاب علی لاریجانی به عنوان رئیس مجلس هشتم شورای اسلامی می گذرد و در این مدت اظهارات و تاکیدات وی حاکی از جایگاه تاثیر گذار این دوره مجلس در موضوع هسته ای است.
علی لاریجانی پیش از آمدن به مجلس شورای اسلامی مسئولیت سنگین هدایت مذاکرات هسته ای ایران را در جایگاه دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران بر عهده داشت و تجربه ای نزدیک به دوساله را در موضوع هسته ای کشوردر جایگاه دبیر شورای عالی امنیت ملی و مسئول مذاکرات اتمی با خود به همراه دارد.
او که در نیمه راه مذاکرات با طرف های غربی، مسئولیت خود را به سعید جلیلی واگذار کرد و کسب رای مردم را برای حضور در مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده مردم قم، سرلوحه کار خود قرار داد، شاید اکنون در جایگاه و مسئولیت جدید بیش از گذشته در تعیین سرنوشت هسته ای ایران نقش آفرین باشد.
آقای لاریجانی با رای قاطع نمایندگان دور هشتم مجلس شورای اسلامی به ریاست رسید تا به پشتوانه این آراء فعالیتش را در مسیری حساس آغاز کند. حال این سوال مطرح است که وی می خواهد فصلی جدیدی را در موضوع هسته ای ایران با نقش آفرینی قوه مقننه باز کند یا قصد دارد موضوع هسته ای را با تصمیم گیری نهایی مجلس خاتمه دهد؟
پاسخ این سوال را می توان تا حدودی از نطق اولیه آقای لاریجانی به عنوان رئیس مجلس هشتم، دریافت کرد. وی در نطق اول خود با قاطعیت، آژانس انرژی اتمی را خطاب قرار داده و ورود مجلس به موضوع هسته ای در صورت فریب کاری این نهاد بین المللی را متذکر شد.
این نطق جنجال برانگیز لاریجانی درست پس از انتشار آخرین گزارش محمد البرادعی، مدیر کل آژانس انرژی اتمی، در مورد برنامه هسته ای ایران اظهار شد. وی با اشاره به این گزارش تصریح کرد " ‌در این گزارش، آژانس اعلام کرده تمام مواد هسته‌ای کارخانه غنی‌سازی سوخت وهم ‌چنین تمامی آبشارهای نصب شده تحت نظارت آژانس بوده، هم ‌چنین هیچ نشانه‌ای، گواه بر انجام فعالیت‌های مرتبط با بازفرآوری در تاسیسات وجود ندارد و آژانس با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای بر وضعیت کارخانه تولید آب سنگین نظارت دارد، همچنین با صراحت بیان داشتند که آژانس هیچ اطلاع عملی در مورد ساخت اجزای مواد هسته‌ای یک سلاح از سویایران را در اختیار ندارد. اما آژانس متاسفانه در بندهایی چنان چند پهلو سخن گفته تا بعد رسانه‌ای گزارش آژانس را قوی کند، چنین رویکردی مایه تاسف همه کشورهای حق مدار است."
در ادامه رئیس مجلس هشتم خطاب به طرف های مقابل ایران در موضوع هسته ای به آنها توصیه کرد که از پاس کاری مرموزانه دیپلماتیک پرونده هسته‌ای ایران بین آژانس و ۱+۵ پرهیز کنند. لاریجانی در ادامه این اظهارات به وضوح جایگاه مجلس در مسئله هسته ای را با بیان این جمله که " مجلس هشتم اجازه چنین فریب کاری را نخواهد داد و در صورت ادامه این رفتار، با ورود به پرونده، حد و مرزجدیدی برای همکاری با آژانس ایجاد می‌کند" تشریح کرد.
● جایگاه مجلس هشتم در موضوع هسته ای
بر طبق روال قانونی و بر اساس مفاد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حقوق و وظایف قوه مقننه در عرصه سیاست خارجی و امور مربوط به آن مشخص و محفوظ است. اما ورود مجلس هشتم برای تعیین تکلیف مسئله هسته ای ایران با توجه به تجربیات مستقیم و موثر علی لاریجانی در مدیریت مذاکرات هسته ای کشور و نقش نظارتی مجلس بر عملکرد دولت در این خصوص قابل پیش بینی است.
در واقع تاکید خاص لاریجانی بر نقش مجلس برای تعیین حد و مرز روابط ایران و آژانس در بحث هسته ای و اولویت دادن به بعد نظارتی مجلس هشتم در بحث تنظیم روابط دولت و مجلس، گویای آن است که علی لاریجانی راهکارها را برای اداره موثر موضوع هسته ای در اختیار دارد و بر همین اساس بسیاری از تحلیلگران معتقدند که قدرت فعلی علی لاریجانی برای نقش آفرینی در مسئله هسته ای اکنون بیش از گذشته است.
این نکته از سوی اتحادیه اروپا نیز به خوبی درک شده است و به نظر می رسد خاویر سولانا، مسئول سیاست خارجی این اتحادیه، در گفت و گوی تلفنی با نثار تبریکات گرم و صمیمی به علی لاریجانی، اتنخاب وی به ریاست مجلس را تحولی قابل توجه در ادامه مسیر هسته ای ایران ارزیابی کرده است.
در عین حال اتحادیه اروپا بر تمایلش برای گفت‌وگو با مجلس هشتم و ارتقای روابط دو جانبه با تهران تاکید کرده است. اسلونی، رییس دوره‌ ای اتحادیه اروپا، در بیانیه‌ای خطاب به مجلس هشتم ایران از اعضای مجلس خواسته است از سیاست‌های مسالمت آمیز و منطقی دولت حمایت و آن را تصویب کنند تا سبب ساز تقویت ثبات منطقه‌ای و احیای اعتماد میان ایران و جامعه بین المللی شوند.
به نظر می رسد علی لاریجانی این بار در مقام رئیس مجلس شورای اسلامی علاوه بر ادامه تفکر قبلی خود در بحث هسته ای، یعنی تاکید بر ادامه مذاکرات با طرف های غربی به عنوان تنها راهکار اعتماد سازی و تفهیم منافع ایران، حضور جدی مجلس در مذاکرات و تصمیم گیری های هسته ای و تنظیم روابط ایران و آژانس را دنبال می کند.
این در حالی است که جلسه شورای حکام آژانس انرژی اتمی از روز دوشنبه، سیزدهم، تا جمعه، هفدهم خرداد هشتاد و هفت، برای بررسی گزارش محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، درباره پرونده هسته‌ای ایران، تشکیل جلسه می دهد و در جلسه پیش از آغاز این نشست، اولی هاینونن، معاون مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، درباره جنبه‌های تکنیکی این گزارش به دیپلمات‌ها توضیحاتی ارائه کرد و نسبت به فعالیت‌های ایران هشدار داد.
حال باید برای سنجش میزان صحت این تحلیل که قدرت عمل لاریجانی در حل و فصل موضوع هسته ای ایران در مقام رئیس مجلس شورای اسلامی، بیش از گذشته است یا خیر می توان منتظر تحولات آینده بود.

نویسنده : مینا علی اسلام

منبع : دیپلماسی ایرانی