پرواز مرگ با قرص شادی

دوتا گیلاس دور گوش‌هاش انداخت و روی تاب نشست. پاهاش رو خم و راست کرد و تکانی به تاب داد. از توی ساختمان صدای موزیک می‌اومد. سعی کرد حرکت تاب با ضرب‌آهنگ موزیک هماهنگ باشه. بعضی‌ها دوست دارن توی تاریکی با دوستشون برقصن، اما اون دوست داشت تو دل شب تنها باشه. دفعهٔ اول که اِکس زد، خودش رو از همه سر می‌دید. به همین خاطر تا صبح رقصید. حالا دلش می‌خواست تنها باشه. یکی صداش می‌زد. دوست بود، دوستی که آورده بودش اینجا... امشب بیا بریم پارتی، سرحال می‌شی.جوابی نداد. سرحال بود. «مهتاب، چه قشنگی!» ماه اون بالا بود. صورتش گرد و سفید. قرصی که خورده بود هم همین‌طور. قول داده بود که از همیشه خوش‌تر باشه. مهتاب قشنگ بود. تاب که بالا می‌رفت، دستش رو دراز می‌کرد طرف ماه. «همیشه برام بخند، مهتاب!»اتوبان رو برای اون دوتا خلوت کرده بودن. عروس و داماد با هم می‌رفتن خونه. همهٔ ماشین‌ها رو جا گذاشته بودن. مهتاب خندید. تاب اوج می‌گرفت و بعد پایین می‌رفت. باد افتاد توی تور سفیدش. تندتر، باز هم تندتر. «زندگی مال ما دوتاس.» دستش رو دراز کرد به طرف ماه. «مهتاب...» یه ماشین بزرگ وسط اتوبان بود. به ماه نگاه کرد. صدای ترمز گرفتن ماشین توی گوش‌هاش پیچید...تاب که ترمز نداشت. ماه چقدر نزدیک بود! تور سفیدش خونی شد. باید صورت ماه رو پاک می‌کرد. موهاش رو زد کنار. تمام صورتش خونی بود. مهتاب رو نگاه می‌کرد. «همیشه با هم، روز خوش و شب تار.» نوک انگشت‌هاش به ماه خورد. خون به صورت ماه پاشیده. تاب رو تندتر کرد. یکی به طرف تاب می‌آد. شاید می‌خوان ماه رو ازش بگیرن. دست‌هاش رو از هم باز کرد. تاب رفت عقب و اومد جلو. بالا... پرید بالا. ماه رو محکم گرفت. با دو تا دست‌هاش. «مهتاب، هیچ‌کس نمی‌تونه ما رو از هم جدا کنه.»خونِ مهتاب زمین رو گرم و خیس کرده بود. یک نفر از خانه دوید بیرون.
ـ دختره مهمونی رو خراب کرد. برای چی آوردیش اینجا؟
ـ خواستم یه خورده سرحال بیاد.
برگشتن توی ساختمان. صدای موزیک بلندتر شد. مهتاب، ماه رو توی دست‌هاش داشت. تور سفید روی سرش بود و به خانهٔ بخت می‌رفت...
●اکستازی (Ecstasy) چیست؟
نام علمی اکستازی متیلن‌دی‌اکسی‌ـ اِن ـ مت‌آمفتامین۱ است. این ترکیب روان‌افزا به‌طور مصنوعی ساخته می‌شود. MDMA ترکیب جدیدی نیست. نخستین بار در سال ۱۹۱۲ یک شرکت داروسازی آلمانی به نام مِرک (MERCK)، با هدف ساخت ترکیباتی برای کنترل و مهار اشتها در افراد چاق، این ماده را تولید کرد. اما استفاده از آن تا اواخر دههٔ ۱۹۷۰ به تعویق افتاد. در این زمان، روان‌شناسان و روان‌پزشکان MDMA را داروی مناسبی برای درمان اختلالات روانی و عاطفی معرفی کردند. این محصول در دههٔ ۱۹۸۰ از انبار کارخانه‌ها خارج شد و مورد استفادهٔ متقاضیان خیابانی خود قرار گرفت. در سال ۱۹۸۵، دولت امریکا مصرف این ترکیب را ممنوع اعلام کرد و مطالعات انجام‌شده در مورد حیوانات آزمایشگاهی در سال ۱۹۸۶، آثار مخرب اکستازی را بر سیستم عصبی نشان داد. اکستازی خالص، پودری سفید متشکل از کریستال‌های ریز است. از این پودر بوی کپک به مشام می‌رسد. در صورت وجود ناخالصی، اکستازی به رنگ‌های قرمز و قهوه‌ای نیز دیده می‌شود. این ماده به اشکال قرص، کپسول، پودر استنشاقی و برچسب‌های پوستی موجود است. اکستازی را تزریق هم می‌توان کرد. اما در اغلب موارد، اشکال خوراکی آن مصرف می‌شود. میزان MDMA در هر قرص از ۹ تا ۱۱۷ میلی‌گرم متفاوت است. قرص‌های موجود در بازار حاوی مقدار اندکی MDMA و درصد زیادی ناخالصی هستند. کافئین، افدرین (تحریک‌کننده)، PMA (فعال‌کنندهٔ سیستم عصبی)، MDA، DXM (ترکیبی کشنده)، PCP و Speed از جمله مواد محرکی هستند که به‌عنوان ناخالصی به قرص‌های اکستازی افزوده می‌شوند.دکتر شهاب صالح‌پور، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استفاده از مواد مصنوعی محرک از خانوادهٔ آمفتامین همچون اکستازی را در جهان رو به گسترش می‌داند و می‌گوید: «بر اساس هشدار سازمان ملل متحد، خرید و فروش و مصرف این مواد را به دشواری می‌توان کنترل کرد. زیرا قیمت آنها ارزان است و به آسانی همه جا در دسترس هستند. این نوع موادِ شادی‌آور یا شادی‌افزا، به دلیل ایجاد احساس شعف موقت، برای جوانان جذابیتی خاص پیدا کرده‌اند. در تایلند ترکیبات مت‌آمفتامین به شکلات افزوده می‌شود و به نام یا ـ با (Ya-ba)، که در زبان تایلندی به معنای داروی جنون است، به کودکان و نوجوانان فروخته می‌شود. قرص‌های Speed را رانندگان تاکسی می‌خورند و با سرعت ۱۶۰ کیلومتر در ساعت در بزرگراه‌های تایلند تردد می‌کنند. همچنین این قرص در تایلند در کنار مشروبات الکلی برای مشتریان سرو می‌شود. در اندونزی ترکیبی مشابه به نام شابو (Shabu) به بازار عرضه شده که ارزان‌قیمت است و معمولاً روسپیان و مشتریان آنها از آن استفاده می‌کنند. مردم محلی به آن برادر فقیر کوکائین می‌گویند. افراد طبقهٔ متوسط به جای آن اکستازی مصرف می‌کنند که گران‌تر است. بررسی‌های به‌عمل‌آمده در انگلستان نشان می‌دهد که یک میلیون نفر اکستازی مصرف می‌کنند. به این دارو در انگلستان داروی عشق گفته می‌شود.»به این ترتیب، دارویی که در سال‌های پس از جنگ جهانی اول برای درمان افسردگی سربازان امریکایی و آلمانی به کار می‌رفت، در دهه‌های بعد، به‌عنوان یک مادهٔ شادی‌آور رواج یافت.
●آثار مصرف اکستازی
حمید ع. هجده سال دارد. وی دانش‌آموز دورهٔ پیش‌دانشگاهی است. حمید را در بخش اعصاب و روان یکی از بیمارستان‌های تهران بستری کرده‌اند. وی که در حدود یک‌ ماه پیش به قصد خودکشی رگ دست خود را از ناحیهٔ مچ بریده است، در پاسخ به این سؤال که چرا اکستازی مصرف می‌کند، می‌گوید: «شادی‌اش را نمی‌شود وصف کرد.»دکتر آذردخت مفیدی، روان‌پزشک و روانکاو سازمان پزشکی قانونی کشور، آثار مصرف اکستازی را بر روان این‌گونه تشریح می‌کند: «روان به سه جزء خودآگاه، پیش‌آگاه و ناخودآگاه تقسیم می‌شود. در سطح خودآگاه، انگیزه‌ها، رفتارها و احساساتی مطرح هستند که نسبت به آنها آگاهی داریم. تفکرات و احساسات موجود در سطح پیش‌آگاه با تمرکز قابل دسترسی‌اند و نسبت به سطح ناخودآگاه آگاهی نداریم. اکستازی به معنای جذبه است. جذبه حالتی در روان است که در آن سطح خودآگاه موقتاً محو می‌شود و فرد در مقابل سطح پیش‌آگاه و ناخودآگاه خود قرار می‌گیرد. احساسات، تفکرات و اعمال ما را سطح خودآگاه کنترل می‌کند. با از بین رفتن کنترل خودآگاه، افکار و تعارضات ناخودآگاه بروز می‌کنند. برای مثال، فردی را در نظر بگیرید که از اجتماع وحشت دارد. این فرد در شرایط معمولی ارتباط صمیمانه‌ای با اطرافیان برقرار نمی‌کند. اما به دنبال مصرف این دارو، ترس خودآگاه وی از اجتماع محو می‌شود و تمایل فرد به برقراری ارتباطات اجتماعی افزایش می‌یابد. همچنین در شرایط طبیعی، مواجه شدن ما با عوامل استرس‌زا موجب ترشح هورمون‌های خاصی می‌شود که بدن را در وضعیت فرار و گریز قرار می‌دهد. مصرف اکستازی نیز چنین وضعیتی را در بدن ایجاد می‌کند. تمام مکانیسم‌های دفاعی بدن به کار می‌افتند و انرژی فرد زیاد می‌شود. مهم‌ترین اثر این دارو امنیت‌بخشی روانی است. به‌طور کلی، انگیزهٔ انسان برای هر عملی از سه عامل منشأ می‌گیرد: عشق، ترس و گناه. این نوع داروهای روان‌گردان احساس ترس و گناه را در روان به حداقل می‌رسانند.
در نتیجه، اعتمادبه‌نفس فرد افزایش می‌یابد و تمایل طبیعی او برای برقراری ارتباط صمیمانهٔ فیزیکی و عاطفی زنده می‌شود. هر فرد با رشد مکانیسم‌های روانی خود احساس امنیت می‌کند و با محیط پیرامونش سازگار می‌شود. اگر فردی احساس امنیت را با مصرف دارو یا مادهٔ خاصی به روان خود القا کند، در درازمدت توانایی‌اش برای خلق چنین شرایطی به حداقل می‌رسد.
یعنی اکستازی یک شخصیت کاذب ایجاد می‌کند و به دنبال قطع دارو، فرد به وضعیت روانی نابسامان اولیه بازمی‌گردد.»دکتر فربد فدایی، روان‌پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه، در مورد آثار مصرف اکستازی می‌گوید: «این دارو باعث ایجاد احساس سرخوشی و قدرت می‌شود. توجه و تمرکز فرد نیز به دنبال مصرف اکستازی افزایش می‌یابد.»اثر MDMA، ۲۰ تا ۴۰ دقیقه پس از خوردن قرص اکستازی ظاهر می‌شود. احساس خشنودی، نشاط، صمیمیت و نزدیکی به افراد به شکل افراطی در فرد به‌وجود می‌آید. این آثار ۶۰ تا ۹۰ دقیقه پس از مصرف اکستازی به حداکثر خود می‌رسند و ۳ تا ۴ ساعت پس از مصرف از بین می‌روند و خستگی، اضطراب و افسردگی جانشین آنها می‌شود.دکتر مهدیس کامکار، روان‌پزشک، به اختلالات درکی ناشی از مصرف اکستازی اشاره می‌کند: «درک هر پنج حس در فرد مختل می‌شود. یعنی فرد بدون وجود محرک خارجی، حسی را درک می‌کند. در حالت طبیعی، برای درک هر حس، قسمتی از قشر مخ فعال می‌شود. به دنبال ایجاد اختلال در سیستم اعصاب مرکزی، مناطق مختلف قشر مخ بدون وجود محرک واقعی فعال می‌شوند. شایع‌ترین توهم در این میان مربوط به حس بویایی است. یا این‌که فرد صدایی را می‌بیند و می‌شنود. اصطلاح جیغ بنفش را برای فهم بهتر این وضعیت مثال می‌زنم. یعنی هم صدای جیغ را می‌شنود و هم آن را به رنگ بنفش می‌بیند.
همچنین، درک هر حس زیاد می‌شود. برای مثال، فرد صدای شخصی را که در نزدیکی او نشسته است از فواصل دوردست می‌شنود، یا ماه را لمس می‌کند. این وضعیت بسیار وحشتناک و رعب‌آور است و فرد دچار روان‌پریشی می‌شود.
به دنبال مصرف اکستازی، شعور، آگاهی و روان فرد مختل می‌شود. او نمی‌داند که کجاست، کیست و متعلق به چه زمانی است. همچنین، این ماده آستانهٔ تحریک‌پذیری روانی را پایین می‌آورد.»دکتر ساحل همتی‌گرکانی، روان‌پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، می‌گوید: «اکستازی بر قدرت سنجش واقعیت اثر می‌گذارد و فرد را مستعد جنون می‌کند. این افراد بخصوص نسبت به حرکات غیرکلامی اطرافیان حساس می‌شوند. مثلاً فکر می‌کنند که سایرین مشغول بدگویی از آنان هستند. مشکل دیگری که در مصرف‌کنندگان اکستازی ظاهر می‌شود «سندروم پس از توهم»۲ است. متأسفانه در نیمی از مصرف‌کنندگان، این سندروم بروز می‌کند.
به این ترتیب که شخص، پس از محو آثار اکستازی، تجربیات زمان سرخوشی را درک می‌کند. این وضعیت ناخواسته، موجب افزایش میل به خودکشی در این گروه می‌شود.»افزایش قوای فکری، افزایش احساس رضایت از وضع موجود، افزایش انرژی بدن، احساس راحتی و آرامش، احساس نزدیکی و تعلق به دیگران، احساس عشق و یکدلی و بخشش و عفو، تقویت حس قدردانی، احساس عطش، کاهش تمایل به خوردن، اصرار به در آغوش گرفتن و بوسیدن دیگران، افزایش سرعت عمل، حرکات غیرارادی چشم، غیرارادی بودن احساسات، پرچانگی و حرکت دادن زبان و فک، دندان قروچه یا ساییدن دندان‌ها به هم، گرفتگی عضلات، افزایش ضربان قلب، پرفشاری خون، بیقراری، اضطراب، نگرانی، لرزش اندام‌ها، افزایش دمای بدن یا کاهش آن، از دست رفتن آب بدن، سردرد، سرگیجه و از بین رفتن تعادل از دیگر علائم مصرف داروی روان‌افزای اکستازی هستند. به دنبال افزایش فعالیت سیستم عصبی خودکار و پرفشاری خون، فرد مستعدِ ابتلا به حملات قلبی و مغزی می‌شود.
به‌علاوه، گاه کاهش حجم آب بدن آن‌قدر زیاد است که منجر به مرگ فرد در نتیجهٔ کاهش حجم خون می‌شود. اکستازی هیپوتالاموس یعنی مرکز تنظیم حرارت بدن را نیز تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. در نتیجه دمای بدن مصرف‌کننده به شکل غیرقابل مهاری بالا یا پایین می‌رود.
●تخریب روان و جسم
اکستازی اثرهای متعددی بر مغز می‌گذارد. این ماده یک واسطهٔ عصبی‌ـ شیمیایی به نام سروتونین را آزاد و همچنین از بازجذب سروتونین جلوگیری می‌کند. واسطهٔ عصبی‌ـ شیمیایی دیگری که میزان ترشح آن تحت تأثیر اکستازی قرار می‌گیرد، دوپامین است. MDMA مقدار دوپامین مغز را کاهش می‌دهد.
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که MDMA آثار مخربی بر مغز دارد. دکتر جورج ریکورته (George Ricaurte)، استاد عصب‌شناسی دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه جان هاپکینز امریکا، تصاویر کامپیوتری به‌دست‌آمده از مغز افرادی را که اکستازی مصرف می‌کنند مطالعه کرده است. کسانی که در طول ۵ سال به‌طور متوسط ۲۰۰ مرتبه قرص اکستازی مصرف کرده‌اند، هرچند از نظر رفتاری کاملاً طبیعی‌اند، درجاتی از تخریب مغزی را نشان می‌دهند. همچنین ارتباط معناداری میان دفعات مصرف اکستازی و میزان تخریب مغزی به دست آمد. دکتر ریکورته دریافت که اکستازی در مصرف‌کنندگان دائمی خود ۲۰ تا ۶۰ درصد از سلول‌های سازندهٔ سروتونین را از بین می‌برد. تخریب این سلول‌ها قدرت یادآوری و یادگیری فرد را کاهش می‌دهد.
دکتر حمید مرتضوی، روان‌پزشک و متخصص ترک اعتیاد، می‌گوید: «مصرف طولانی‌مدت این دارو علائم روحی و روانی مشابه بیماران اسکیزوفرن ایجاد می‌کند.»آرمیتا ف. دوبار در هفته به بخش دیالیز یکی از بیمارستان‌های تهران می‌آید و چهار ساعت طاقت‌فرسا روی تخت دیالیز می‌خوابد. به لولـه‌های قطور دستگاه نگاه می‌کنم. خون از طریق یک لولـه به داخل دستگاه می‌رود و با لولـهٔ دیگری به بدن آرمیتا منتقل می‌شود. چشمان جوان و غمگینش را به من می‌دوزد: «هرچه می‌خواهی بگو. جنس خوب و رفیق ناباب... قرص اکس این بلا را سرم آورده.»زوال حافظهٔ کوتاه‌مدت، تخریب سلول‌های قشر مخ، نارسایی کبد و کلیه‌ها، کاهش شدید وزن و ضایعات پوستی از جملهٔ دیگر عوارض مصرف اکستازی است که به تأیید سازمان بهداشت جهانی رسیده است.
به اعتقاد یکی از محققان برجستهٔ امریکایی، قدرت تخریب اکستازی چنان است که حتی با یک‌بار مصرف آن، احتمال از دست دادن ۶۰ درصد از حافظه وجود دارد.طیف آثار مخرب این ترکیب شگفت‌آور است. اکستازی بر ساختمان مادهٔ وراثتی موجود زنده (DNA) نیز اثر می‌گذارد و نقایص ژنتیکی ایجاد می‌کند.نام بهرام ق. در فهرست دریافت پیوند کبد قرار دارد. او ۱۶ ساله است و تنها یک‌بار نصف قرص اکس خورده است. سموم موجود در این قرص کبد بهرام را از کار انداخته است. حالا او منتظر است تا بخشی از کبد برادرش را با یک عمل پیوند دریافت کند.
●آیا اکستازی اعتیادآور است؟
دکتر محسن وزیریان، رئیس ادارهٔ پیشگیری و درمان سوءمصرف مواد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، می‌گوید: «مصرف این نوع داروها مانند سایر مواد مخدر با لذت همراه است و فرد را تحریک به مصرف دوباره می‌کند. مشابه آنچه در مورد بقیهٔ مواد مخدر صادق است، پس از یکی دو بار مصرف دارو، دوز بالاتری لازم است تا فرد ارضا شود.»اکستازی اعتیاد جسمانی ایجاد نمی‌کند. دکتر آذردخت مفیدی توضیح می‌دهد: «اعتیاد به دو شکل جسمانی و روانی مطرح می‌شود. مصرف این دارو اعتیاد جسمانی ایجاد نمی‌کند، ولی وابستگی روانی فرد را به دنبال خواهد داشت.
اکستازی باعث پاداش به منِ (ego) فرد می‌شود. بنابراین روان را به‌واسطهٔ افزایش احساس رضایت از خود و احساس امنیت تقویت می‌کند.»گروهی از افراد به‌طور ژنتیکی دارای استعداد گرایش به اکستازی هستند. این افراد کسانی هستند که مراکز پاداش در مغز آنها ضعیف عمل می‌کند. در نتیجهٔ این نقصان، آنان نیاز به یک عامل خارجی دارند تا احساس رضایتمندی را ایجاد کند.
چنین شرایطی منجر به اعتیاد فرد به یک محرک کاذب می‌شود.دکتر فربد فدایی می‌گوید: «هرچند که این دارو اعتیاد جسمانی ایجاد نمی‌کند، یک‌بار مصرف آن تا ۸۰ درصد احتمال استفادهٔ مجدد را افزایش می‌دهد.»●مسمومیت با اکستازی
آنچه به دنبال مسمومیت با اکستازی اتفاق می‌افتد کُما و مرگ است. فرد به‌شدت عرق می‌کند و حجم زیادی از آب بدنش را از دست می‌دهد. مردمک چشم گشاد می‌شود. تب بالا می‌رود و فرد گرمازده می‌شود. قلب به‌شدت می‌تپد. فشارخون بالا می‌رود و هر لحظه احتمال خونریزی مغزی یا حملات قلبی وجود دارد.هنوز پادزهر مؤثری برای درمان مسمومیت ناشی از مصرف اکستازی شناخته نشده است. در مورد این قبیل افراد، پزشکان به اقدامات حمایتی مانند پایین آوردن فشارخون، جبران آب ازدست‌رفته و کنترل درجهٔ حرارت بدن اکتفا می‌کنند.
●اکس پارتی
میهمانی‌های رِیو (Rave) در دههٔ هشتاد میلادی بحران جدیدی در اروپا و امریکا به‌وجود آوردند. اکستازی به‌طور غیرقابل مهاری در میان جوانان نفوذ کرده بود و روزبه‌روز بر تعداد مصرف‌کنندگان آن افزوده می‌شد. کسانی که به این قبیل میهمانی‌ها می‌رفتند هماهنگ و عجیب بودند. یکسان لباس می‌پوشیدند تا خود را به صورت یک گروه درآورند. بزرگ‌ترین گروه اکس‌بازها فرقهٔ لایِن پت (Lion Path) بود. اعضای این فرقه گمان می‌کردند که با خوردن قرص‌های اکستازی به روشنایی می‌رسند. اما اصطلاح اکس پارتی مربوط به مجالسی است که معمولاً از ابتدای شب تا بامداد روز بعد به طول می‌انجامند. این میهمانی‌ها با رقص‌های تند و متمادی در حین پخش موسیقی مخصوص مانند ریو، هاووس، و ترنس همراه‌اند. در این میهمانی‌ها، قرص‌های اکستازی در ظرف‌هایی دست به دست می‌گردد. از آنجا که پس از مصرف اکستازی باید مقدار زیادی آب به بدن رساند، اصطلاح «آب خوردن» برای مصرف زیرزمینی قرص اکس به کار می‌رود. در برخی از این میهمانی‌ها، به منظور جذب مصرف‌کنندگان، قرص‌ها را به‌صورت رایگان عرضه می‌کنند.دکتر آذردخت مفیدی علت تمایل مصرف‌کنندگان اکستازی به استفادهٔ گروهی از آن را چنین توجیه می‌کند: «این تمایل به مصرف گروهی در مورد تمام مواد مخدر وجود دارد. اما در مورد اکستازی یکی از دلایل مطرح، نیاز به وجود یک فرد حمایت‌کننده است. مصرف انفرادی این دارو در تنهایی خطرآفرین است. از سوی دیگر، احساس سرخوشی دسته‌جمعی برای هر کدام از مصرف‌کنندگان حکم تأیید را دارد و فرد متقاعد می‌شود که کار درستی انجام می‌دهد. دلیل دیگر، نیاز مصرف‌کنندگان به برقراری ارتباطات صمیمانهٔ اجتماعی است. آنها همدیگر را در آغوش می‌گیرند و از بودن در کنار هم لذت می‌برند.»دکتر فربد فدایی می‌گوید: «معتادان به دلیل مشکلات شخصیتی همیشه به دنبال یافتن هویت گروهی هستند. آنان جایگاه فردی خود را نیافته‌اند و می‌خواهند در یک گروه هویتی بیابند.»اکس پارتی‌ها تاریک هستند. تنها صدای موسیقی می‌آید و بوی عرق تن‌هایی که به‌شدت تکان می‌خورند. اکستازی باعث گشادی مردمک چشم می‌شود و مردمک گشادشده چشم را در برابر نور حساس و آسیب‌پذیر می‌کند.
●اکستازی و ممنوعیت جهانی
مجلس انگلستان، پیش از رسیدن قرص‌های اکستازی از امریکا به این کشور، مجازات سنگینی را برای تولید، توزیع و مصرف این قرص‌ها وضع کرد. اما نتیجه کاملاً برخلاف انتظار بود. جوانان انگلیسی بسیار بیشتر از امریکایی‌ها به اکستازی روی آوردند. زندگی برخی از جوانان انگلیسی آن‌چنان به اکس وابسته شد که بار سفر بستند و خود را به امریکا رساندند. در دههٔ ۱۹۹۰، در گوشه و کنار خیابان‌های امریکا جوانانی ژنده‌پوش به چشم می‌خوردند که کشورشان را برای راحت‌تر مصرف کردن قرص‌های اکس ترک کرده بودند. اما قرص‌های اکستازی، با همان سرعتی که جای خود را در میان جوانان امریکایی و اروپایی باز کردند، از رواج افتادند. در قانون کیفری امریکا جرم کسی که این قرص‌ها را به دوستانش می‌دهد از جزای فروشندگان قرص‌ها بیشتر است. در این کشور سالانه ۴/۳ میلیون نفر دست‌کم یک‌بار از اکستازی استفاده می‌کنند.
●ماده‌ای اعتیادآور برای جوانان مرفه ایران
دکتر محسن وزیریان در مورد آمار مصرف‌کنندگان اکستازی در ایران می‌گوید: «طبق آماری که در سال ۱۳۸۰ از یک تحقیق به دست آمده است، بیش از ۴۰ هزار نفر در ایران این دارو را تجربه کرده‌اند. بخش عمده‌ای از مصرف‌کنندگان اکستازی را دانش‌آموزان و نوجوانان تشکیل می‌دهند. البته این نمونه‌ها را نمی‌توان به کل جامعه تعمیم داد. موضوع پراهمیت دیگر، الگوی مصرف داروهای نشاط‌آور است. اگر در مصرف مواد مخدری مانند هروئین، به ازای هر ۱۰ مصرف‌کنندهٔ مرد، یک مصرف‌کنندهٔ زن وجود دارد، در مورد اکستازی این نسبت ۲ به ۱ است.»دکتر حمید مرتضوی مشخصات اغلب مصرف‌کنندگان اکس را چنین توصیف می‌کند: «مرد یا زنی جوان، تحصیلکرده یا دانشجو، دارای وضعیت اقتصادی خوب که در خانواده‌ای ازهم‌پاشیده رشد کرده یا تنها زندگی می‌کند.»قرص‌های موجود در بازار ایران عناوین مختلفی دارند: دلفین، لنگر، صلیب سرخ، رنو، سان‌شاین، سوپرمن، هوندا، اپل، امگا، پلیکان، لاو، مرسدس و غیره. این قرص‌ها با قیمت هر عدد ۶ تا ۱۲ هزار تومان به فروش می‌رسند.از حمید ع. دلیل تفاوت قیمت‌ها را می‌پرسم. پاسخ می‌دهد: «من همیشه یکی از دو نوع دلفین و صلیب سرخ را مصرف می‌کنم. دلفین ارزان‌تر است. زودتر هم بی‌اثر می‌شود. صلیب سرخ قوی‌تر است. هر قرص آن را به قیمت ۱۲ هزار تومان می‌فروشند.»او در پاسخ به این سؤال که چگونه قرص‌های اکستازی را تهیه می‌کند می‌گوید: «به‌صورت باز یا بسته‌بندی‌شده برایم می‌آورند. جوانی مرتب و آدم‌حسابی آنها را جلو در خانه تحویل می‌دهد.»
اکستازی در ایران، با ایجاد برخی تغییرات در مادهٔ اصلی آمفتامین، در آزمایشگاه‌های غیرمجاز به دست می‌آید. تولید اکستازی فعالیتی غیرقانونی است که، به دلیل سودآوری آن، تعداد زیادی از افراد فرصت‌طلب به آن مشغول‌اند.
●اکستازی: زنان برابر با مردان
در مقایسه با سایر مواد اعتیادآور، تمایل زنان به استفاده از اکستازی به‌مراتب بیشتر است. دکتر آذردخت مفیدی این الگو را بخشی از بحران زنِ مدرن در ایران می‌خواند و می‌گوید: «گاهی زنِ مدرن، قدرت را در طرد زنانگی خود می‌داند. بنابراین به سمت دنیایی مردانه کشیده می‌شود.»دکتر حمید مرتضوی اضافه می‌کند: «زنان تمایل بیشتری به استفاده از اکستازی دارند. زیرا حالت نشئه و خمودگی‌ای که به دنبال اعتیاد به سایر مواد مخدر ایجاد می‌شود، در مصرف این دارو مشهود نیست. به‌علاوه، استفاده از آن راحت و سریع است و نیازی به سرنگ تزریقی و آتش ندارد. همچنین، قرص‌های کوچک اکس به‌راحتی حمل می‌شوند و مخفی کردن آنها آسان‌تر است.»دکتر ساحل همتی‌گرکانی می‌گوید: «به‌طور کلی، افسردگی و اختلالات اضطرابی در میان زنان شیوع بیشتری دارد. از طرف دیگر، آنان به درمان‌های بی‌سروصدا علاقه‌مندند. بنابراین، برای رفع حالات نامناسب روانی خود، مصرف قرص‌های کوچک اکس را ترجیح می‌دهند.»
●هشدار مرگ
از سال ۱۹۹۷ تا آوریل ۲۰۰۲، ۲۰۲ مورد مرگ بر اثر مصرف اکستازی در انگلستان و ولز گزارش شده است. ۸۵ درصد این افراد، علاوه بر اکستازی، مادهٔ دیگری مانند الکل نیز مصرف کرده بودند.استفاده از این قرص‌ها همراه با ماری‌جوانا رایج است. اما نوشیدن مشروبات الکلی در کنار مصرف اکستازی فرد را دچار کم‌آبی کشنده‌ای خواهد کرد.از سوی دیگر، آمار بروز رفتارهای پرخطر در مصرف‌کنندگان اکستازی هشداردهنده است. مصرف این دارو، با ایجاد بی‌پروایی، رفتارهای جنسی محافظت‌نشده و مکرر به دنبال خواهد داشت. در نتیجه ارتباط نزدیکی میان مصرف اکستازی و ابتلا به ایدز یافت شده است. همچنین بیماری‌های مقاربتی در مصرف‌کنندگان اکستازی شیوع بیشتری دارد. جوانان بخش اعظم جمعیت کشور ما را تشکیل می‌دهند. اشتیاق نسل جوان برای درک تجربیات جدید و نیاز آنان به شادی و هیجان، جوانان را نسبت به این‌گونه مواد بسیار آسیب‌پذیر کرده است. تقویت نظام‌های پاداش‌دهندهٔ اجتماعی، فراهم ساختن زمینه‌های اقتصادی دسترسی جوانان به شادی و تفریحات سالم، و نیز ایجاد بستری مناسب برای پرورش استعدادهای بالقوهٔ آنان در کنار آگاه‌سازی، گام‌های مؤثری در جهت پیشگیری از گرایش به داروهای مخرب شادی‌افزا هستند.ماه رو زمینه. صدای جاز میاد. چالهٔ خون، مهتاب رو تو خودش نگه داشته. ماه تنهاس. یه قرص سفیده. می‌خورندش و می‌رقصن. مهتاب کارش تمومه.

پی‌نوشت‌ها
۱) ۳,۴-Methylene Dioxy-N-Met
Amphetamine (MDMA)
۲) post hallucination syndrome
شیرین میرزازاده

منبع : ماهنامه زنان