ضرورت استفاده از محصولات تراریخته

در آینده ای نزدیك، فراهم نمودن زمین برای كشاورزی و تهیه مواد غذایی و سایر نیازهای جمعیت در حال رشد، تنها با ویران نمودن نواحی طبیعی ارزشمند میسر می گردد. كاری كه هم اكنون نیز آغاز شده است. بی گمان این تغییرات نه تنها شالوده اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جهان را متزلزل می سازد، بلكه موجب تخریب محیط زیست نیز می گردد.بنابراین برای رفع فوری نیازهای كشاورزی پایدار در جهان، لازم است برنامه ریزی های جامعی انجام شده و در جهت رفع نیازهای روبه رشد جمعیت جهان با هدف حفاظت از منابع طبیعی تلاش شود. در این میان استفاده از فناوری مهندسی ژنتیك در كنار پیشرفت های مهم در سایر رشته ها ضروری است تا از این طریق تولید محصولات غذایی اصلی و كارایی تولید افزایش یابد، مشكلات زیست محیطی كاهش پیدا كند و دسترسی بیشتر كشاورزان خرده پا به غذا میسر شود.
اساساً مهندسی ژنتیك مواد غذایی، شامل ایجاد تغییر و تحولات هدفمند بر روی ژنوم گیاهان یا جانوران است. اكثر غذاهایی كه امروزه مصرف می شود یا خود تغییر ژنتیك یافته اند كه اصطلاحاً GM خوانده می شوند و یا شامل اجزاء مشتق از تكنولوژی اصلاح ژنتیك هستند. میلیاردها دلار از صادرات مواد خوراكی در آمریكا را فروش غلات و بذرهای اصلاح شده ژنتیكی تشكیل می دهند و در واقع بیشترین حامیان این تكنولوژی را بخش خصوصی، محققان، برخی مصرف كنندگان، كشاورزان آمریكایی و مراكز نظارتی تشكیل می دهند. طرفداران این تكنولوژی به طور خلاصه منافع زیر را برای آن برمی شمردند:
۱- افزایش میزان تولید غلات و محصولات كشاورزی
۲- بهبود كیفیت مواد مغذی غذا
۳- بهبود و طولانی نمودن زمان نگهداری
۴-افزایش میزان پروتئین و كربوهیدراتهای مواد غذایی
۵- اصلاح كیفیت چربی
۶- بهبود وضعیت كیفی و كمی گوشت، شیر و احشام
۷-استفاده از احشاء تغییر ژنتیك یافته جهت رشد اندامها برای پیوند زدن به بدن انسان
۸- افزایش آستانه عمل محصولات كشاورزی نسبت به تغییرات آب و هوا، بیماریها و آفات
۹- استفاده از گیاهان تراریخته به عنوان كارخانه بیولوژیكی تولید مواد خام برای مصارف صنعتی
۱۰- كاربرد سازواره های تراریخته در تولید دارو، بازیافت و بازحذف مواد سمی
بیشترین سهم استفاده از روش های مهندسی ژنتیك در گیاهان ایجاد مقاومت های گوناگون در مقابل عوامل تنش زای زیستی است. كاهش سالیانه تولیدات كشاورزی در جهان به دلیل تنش های زیستی مثل هجوم حشرات، بیماریها و علفهای هرز مجموعاً به ۳۶ درصد می رسد. این در حالی است كه هزینه های هنگفتی نیز صرف خرید سموم شیمیایی در جهان می شود، به طوری كه در سال ۱۹۹۴ بازار فروش جهانی علفكش ها رقمی معادل ۸/۲۷ میلیارد دلار بوده است. پس از آن حشره كش ها با رقمی معادل ۱/۸ میلیارد دلار رتبه دوم فروش را در سطح جهان به خود اختصاص داده اند. از این رو می توان دریافت كه گیاهان تراریخته نه تنها با كاهش هزینه های مبارزه با آفات و بیماریها، بلكه با ایجاد نوعی كشاورزی پایدار می توانند سهم بسزایی در حفظ منابع تولید و محیط زیست داشته باشند.بازار جهانی فرآورده های گیاهی تراریخته در طی سالهای ۹۹-۱۹۹۵ به سرعت افزایش یافته است. به طوری كه فروش جهانی این گیاهان از ۷۵ میلیون دلار در سال ۱۹۹۵ به ۱۳/۲ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۹ رسیده است و پیش بینی می شود كه این میزان تا سال ۲۰۱۰ به ۲۵ میلیارد دلار برسد.نگاهی گذرا به فهرست صفات منتقل شده به گیاه زراعی نشان می دهد كه بهره گیری از روش های مهندسی ژنتیك برای تولید محصولات كشاورزی، منافع زیادی برای مصرف كنندگان به دنبال خواهد داشت كه از بین آنها می توان به موارد زیر اشاره كرد:
۱- این قبیل فرآورده ها دارای آلودگی های كمتری نسبت به مواد آلی و انواع میكروب ها و سایر ریز سازواره ها هستند.
۲- این قبیل محصولات سالم ترند زیرا در تولید آنها از سموم حشره كش و قارچ كش استفاده نمی شود.
۳- برخی از این محصولات ارزش غذایی بیشتری دارند.
۴- احتمال دسترسی به غذای ارزانتر به دلیل كاهش هزینه های تولید بیشتر است.
* منافع مصرف كنندگان كه در آینده نزدیك با تولید فرآورده هایی با مشخصات زیر بیش از پیش تأمین خواهد شد:
۱- محصولاتی كه حاوی عناصر ریزمغذی و ویتامین های مورد نیاز انسان هستند مانند برنج حاوی آهن.
۲- محصولاتی كه موجب كنترل بیماریهای خوراكی و رایج می شوند.
۳- محصولاتی كه به عنوان واكسن های خوراكی مصرف می شوند.
۴- محصولاتی كه موجب كاهش مواد حساسیت زا و مسمومیت می شوند.
* شاید كشاورزان یكی از اولین گروه هایی هستند كه بیشتر منافع ناشی از مهندسی ژنتیك گیاهان زراعی نصیب آنها خواهد شد، زیرا:
۱- انعطاف بیشتری در عملیات زراعی در مراحل مختلف كاشت، داشت و برداشت گزینه های بیشتری برای انتخاب پیش رو خواهند داشت.
۲- مقاومت ذاتی و درونی ایجاد شده در گیاهان تراریخته موجب مصرف كمتر سموم شده و علاوه بر صرفه جویی در هزینه سم، سمپاشی، خطر مسمومیت ناشی از سموم دفع آفات نباتی را برای كشاورزان كاهش می دهد.
۳- در نهایت كشاورزی سودمندتر بوده و برای نسل جوان جذابیت بیشتری خواهد داشت.
منافع زیست محیطی
۱- عملكرد بیشتر محصولات زراعی، ضرورت تهاجم به كنج های اكولوژیك، جنگلها و اراضی حاشیه ای و تبدیل آنها به مزارع كم بازده را كاهش می دهد.
۲- امكان از بین بردن بقایای محصول قبلی توسط علف كش های زیست تخریب پذیر و كشت بذور مقاوم به علف كش، امكان كشت بدون سمپاشی را فراهم می كند.
۳- بهبود كیفیت آب شرب جلوگیری از آلودگی رودخانه ها به دلیل كاهش مصرف سموم دفع آفات نباتی.
۴- كاهش مسمومیت ناشی از سموم.
۵- افزایش تنوع ژنتیك به دلیل امكان ورود دوباره ارقامی كه به علت حساسیت به آفات و بیماریها حذف شده اند.با وجود نوپا بودن بیوتكنولوژی و مهندسی ژنتیك در سطح منطقه، ایران توانسته است با دستیابی به این فناوری در مدتی كوتاه جایگاه خوبی را در بین كشورهای منطقه به خود اختصاص دهد و هم اكنون توانسته است به عنوان نخستین دستاورد ملی، گیاه برنج تراریخته مقاوم به كرم ساقه خوار و پنبه تراریخته مقاوم به كرم غوزه تولید نماید، كه با كشت این گیاهان نه تنها نیازی به مصرف سم نیست و خود محصول پاكتر است، بلكه محیط هم پاك می شودو جمعیت موجودات مفید افزایش می یابد. از نظر اقتصادی نیز چون هزینه ای صرف خرید سم، استخدام سمپاش و آموزش كشاورزان برای نحوه استفاده از سموم نخواهد شد، هزینه تولید كاهش خواهد یافت.

منبع : روزنامه همشهری