پشت صحنه بحران فلسطین

تحولات فلسطین طی دو هفته اخیر شتاب فراوانی گرفت و موضع هماهنگ و همزمان مقامات آمریكایی، اسرائیلی، غربی و عربی علیه جنبش حماس و دولت وحدت ملی به رهبری اسماعیل هنیه نشان داد كه سرعت آن به دلیل برخورداری تحولات از این پتانسیل جامع بوده است.
چند روز پس از آنكه وزیر كشور فلسطین به دلیل فشارهای فراوان یك جریان تندرو فتح كه از حمایت محمود عباس رئیس تشكیلات خودگردان برخوردار بود از سمت خود استعفا كرد و اسماعیل هنیه، نخست وزیر ناچار شد خود بطور موقت اداره آن را در دست بگیرد، جنبش فتح و تشكیلات خودگردان خود را آماده رویارویی با حماس كردند. از این رو سایه درگیری هایی كه در آذر سال گذشته با توافق مكه متوقف شده بود باردیگر روی منطقه غزه سایه افكند.
دردرگیری های جدید، جریان فتح بی وقفه به مراكز متعلق به حماس حمله می كرد و كار را به جایی رساند كه مقر نخست وزیر نیز از این حملات مصون نبود حماس در این میان با تداوم عملیات نظامی علیه اشغالگران صهیونیست در تلاش بود تا شعله ور شدن نزاع «برادران» را در پناه تقابل با دشمن اصلی بپوشاند ولی جنگ سالارهایی مانند «محمود حلال» عضو فتح كه به داشتن رابطه با رژیم صهیونیستی مشهور است و حتی در زمان عرفات علیه او به ایجاد پایگاههای نظامی مبادرت كرده بود، دامنه درگیری ها را گسترش می دادند. این جنگ سالاران در جریان درگیری های آذرماه سال قبل از طریق مصر مقدار قابل توجهی سلاح را وارد منطقه غزه كرده و به دست نیروهای خود داده بودند و رژیم صهیونیستی كه وجود هر نوع سلاح فلسطینی را برنمی تابد در این مورد كاملاً سكوت كرده بود.
وقتی فتنه ها بالا گرفت اسماعیل هنیه چاره ای نداشت جز اینكه فتنه گران را دستگیر و زندانی كند. مردان مسلح او به زودی موفق شدند كلیه نیروهای اسلحه بدست فتح را بازداشت نمایند اما رئیس تشكیلات خودگردان كه گویا در انتظار این حادثه بود، برخلاف میثاق مكه كه دی ماه گذشته با پا درمیانی ایران و میزبانی عربستان سعودی میان هنیه، مشعل و عباس به امضا رسید، دولت فلسطین و مجلس قانونگذاری آن را منحل اعلام كرد و از انتخابات زودرس سخن گفت او در همان حال بدون آنكه خود را نیازمند حمایت مجلس ملی فلسطین كه ۷۵درصد كرسی های آن در اختیار نمایندگان جنبش حماس می باشد، بداند «سالم فیاض» وزیر دارائی را بعنوان نخست وزیر جدید معرفی كرد.
سالم فیاض همان نخست وزیری است كه اسرائیل به او لقب «مطلوبترین» داده است فیاض در سالهای ۱۳۶۶ (زمان آغاز انتفاضه اول فلسطین) تا ۱۳۷۴ در بانك جهانی كار می كرد، از سال ۷۴ تا ۱۳۸۰ نماینده تشكیلات خودگردان در صندوق بین المللی پول بود، از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ وزیر دارایی دولت خودگردان فلسطین بود. پس از انتخابات فلسطین از سمت خود كناره گرفت ولی از چندماه پیش مجدداً این سمت را عهده دار شد. محمود عباس با انتخاب فیاض به گمان خود می خواست با یك تیر چند نشان بزند از یك سو همراهی اشغالگران فلسطین را با خود همراه داشته باشد از سوی دیگر اتحادیه اروپا و مجامع اقتصادی غرب (نظیر بانك جهانی و صندوق بین المللی پول) كه طی یك سال گذشته فلسطینی ها را تحریم كرده اند را به همكاری فرا بخواند و در همان حال خیال كشورهای عربی را آسوده كند. فیاض از نظر غرب و اعراب مظهر وفاداری به قراردادهای اسلو(۱۳۷۰) و مادرید (۱۳۷۲) میان رژیم صهیونیستی و سازشكاران عرب می باشد.
بلافاصله پس از آن كه محمود عباس دولت حماس را از كار بركنار كرد، اتحادیه عرب تشكیل جلسه داد و به طور- نسبتاً- یكپارچه از اقدام عباس و از جمله معرفی سالم فیاض پشتیبانی كردند. وزرای خارجه عرب كه دو روز پیش در قاهره تشكیل جلسه فوق العاده دادند با بیانیه ای اقدام رئیس تشكیلات خودگردان را ستودند، آنان آشكارا حماس را به تمكین فرا خوانده و نوشتند: «باید به مشروعیت رهبری محمود عباس احترام گذاشته شود» مصر میزبان اجلاس فوق العاده وزرای خارجه عرب هم اعلام كرد: «از عباس به عنوان رهبر حمایت می كنیم» تأكید اعراب به كلمه «رهبر» به این دلیل بود كه پس از مرگ یاسر عرفات از درون فتح فردی نتوانسته بود به عنوان رهبر فلسطینی ها جای خالی او را پر كند. عرفات برای همه فلسطینی ها «سمبل» بود و حالا اعراب با صدور بیانیه تلاش می كردند تا میراث عرفات را به محمود عباس كه از نظر اكثریت فلسطینی ها فاقد حداقل شرایط رهبری فلسطینی است واگذار نمایند. در این میان وزیر خارجه اردن در شدیدترین موضع انتقادی علیه حماس قرار داشت وی در اجلاسی كه حماس نماینده ای برای شركت در آن اعزام نكرده بود، حماس را متهم كرد كه از موقعیت خود سوء استفاده كرده است.
همزمان اتحادیه اروپا بدون درنگ وارد شده و از تصمیم عباس حمایت كردند خاویرسولانا نماد سیاست خارجی اتحادیه اروپا به صراحت گفت: قدرت های اصلی میانجی صلح در خاورمیانه بر حمایت كامل از عباس تأكید كرده اند.
نماینده آلمان كه كشورش ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را در دست دارد نیز موضع سولانا را مورد تأكید قرار داد و گفت كه اتحادیه اروپا «حمایت كامل» خود از محمود عباس را اعلام می كند. وی گفت همه باید از عباس حمایت كنیم. بنیتافروروالدتر كمیسیونر روابط خارجی این اتحادیه نیز گفت: عباس رئیس مشروع تمامی فلسطینی ها از جمله ساكنان غزه است.
اوكا به سخنگوی معاون دبیركل سازمان ملل نیز اعلام كرد كه بان كی مون از عباس حمایت می كند در همان حال دبیركل این سازمان با كنایه دوره دولت وحدت ملی فلسطین را پایان یافته معرفی كرد وی گفت: عمیقاً از شكست دولت وحدت ملی ناامید شده ام. شان مك كورمك سخنگوی كاخ سفید نیز از حمایت دولت بوش از تصمیم عباس خبر داد وی گفت: دولت فلسطین برای تمام فلسطینی ها است از جمله افراد نوار غزه.
بوش رئیس جمهور آمریكا به طور جداگانه درباره ماجرا اظهارنظر كرد و در واقع نقش آمریكا را در بحران جاری فلسطین برملا ساخت. وی در تماس با شیمون پرز رئیس جمهور جدید رژیم صهیونیستی درحالی كه حماس را تروریست می خواند گفت: نباید به تروریست ها اجازه موفقیت داد. وی درمورد دفاع از عباس نیز گفت: باید میان افراطی گری ومیانه روی تمایز ایجاد شود. آنچه بوش در تماس خود با پرز بیان كرد لحظاتی بعد از سوی دفتر اولمرت نخست وزیر رژیم صهیونیستی بصورت بیانیه خود را نمایان ساخت در بیانیه دولت اسرائیل آمده بود: «اولمرت متعهد شده است تا اقداماتی را برای تقویت عباس انجام دهد! یك مقام اسرائیلی نیز به آسوشیتدپرس گفت: اگر دولت جدید فلسطین به رهبری فیاض بخواهد اسرائیل روابط خود را با فلسطینی ها عادی می كند اما لیونی وزیر خارجه رژیم صهیونیستی موضع كشورش را درباره استقرار نیروهای موسوم به پاسدار صلح كه با عدم پذیرش و واكنش شدید رهبران حماس مواجه و طبعاً منتفی شده است، مشخص نمود. وی با استقرار نیروهای بین المللی بعنوان حایل مخالفت كرد و گفت: نیروهای حافظ صلح بین المللی ناظر نیستند بلكه باید با حماس روبرو شوند.
در این بین موضع روسیه، آفریقای جنوبی، عربستان و دبیركل اتحادیه عرب كمی متفاوت بود. روسیه موضع خود را در دفاع از توافقنامه مكه آشكار كرد. آفریقای جنوبی نیز باردیگر بازگشت به دولت وحدت ملی را چاره كار دانست. سعودالفیصل وزیر خارجه عربستان وانمود كرد كه از اقدام محمود عباس ناراضی است و كماكان از دولت متحد ملی فلسطین- بازگشت به توافق مكه- حمایت می كند. عمرموسی نیز درگیری های جاری فلسطین را محكوم كرد و طرفین را به مذاكره و حل سیاسی اختلافات فرا خواند.
● چشم انداز آینده
اما برخلاف تصوری كه در این روزها توسط رسانه های عربی و غربی تبلیغ می شود آمریكایی ها و اسرائیلی ها به هراس به تحولات غزه می نگرند شبكه تلویزیونی CNN در تحلیل بحران جاری فلسطین گفت: آمریكا و اسرائیل گزینه نظامی قابل اعتنایی برای حل بحران غزه ندارند. این در حالی است كه نیویورك تایمز فاش كرد كه بوش، محمود عباس را تشویق به انحلال دولت حماس كرده است. سخن رابرت گیتس وزیر دفاع آمریكا بیانگر تحلیل سی ان ان می باشد وی اذعان كرد كه دخالت آمریكا در بحران میان دو گروه فلسطین می تواند مخرب باشد.
اجلاس عربی، آمریكایی، اسرائیلی و اروپایی به نفع فتح و در مقابل حماس و انعكاس رسانه ای لحظه به لحظه و فراگیر آن این تصور را به وجود آورده است كه حماس در موقعیت ضعیف و شكننده ای قرار گرفته است در حالیكه آنچه واقعیت دارد این است كه اینك غزه- تنها نقطه آزاد شده از فلسطین- بطور كامل در اختیار حماس و دولت و مجلس برآمده از آن قرار دارد و محمود عباس و نخست وزیر غیرقانونی او- سالم فیاض- در منطقه تحت تسلط پلیس رژیم صهیونیستی- كرانه باختری رود اردن- اعلام موجودیت كرده است.
اگر تصور شود كه هدف حماس از تشكیل دولت و شركت در انتخابات در پی قطعه ای از فلسطین برای تشكیل «دولت باثبات» بوده است، بحران فلسطین به ضرر آن و به نفع مخالفان فلسطینی او می باشد.
ولی اگر به یاد بیاوریم كه هدف حماس از شركت در انتخابات فلسطین و شركت در دولت این كشور یافتن یك وجب جای پا برای مبارزه با اشغالگران سرزمین خود بوده است، اینك حماس آن را به دست آورده و در آن معارض ندارد. حماس غزه را برای مبارزه می خواهد نه برای تشكیل دولتی كه در عمل امكان تحقق آن در كنار رژیم صهیونیستی وجود ندارد. با این وصف صهیونیست ها و آمریكایی ها اگرچه تلاش می كنند تا با حمایت وسیع تبلیغاتی فتح و ابومازن را جایگزین حماس و هنیه نمایند اما در درون خود نگرانی جدی از سیطره حماس بر غزه دارند از این رو روزنامه صهیونیستی یعود آهارانوت به نقل از ایهود اولمرت نخست وزیر رژیم صهیونیستی نوشت: شكست نیروهای عباس از حماس یادآور شكست نیروهای انتوان لحد در جنوب لبنان پس از خارج شدن اسرائیل از این مناطق است. مارتین ایندایك سناتور تندرو آمریكا نیز با تلخی و تحقیر اقدام ابومازن گفت: عباس وقتی دولت خود را اعلام كرد كه غزه به دست حماس افتاده بود.
در این میان بعضی گمان كرده اند خالی شدن غزه از نیروهای فتح و اعلام تشكیل دولت فلسطین در كرانه باختری به اسرائیل امكان می دهد كه بار دیگر غزه را به اشغال خود درآورند و یا آن را آماج حملات شدید قرار دهند باید گفت اسرائیلی ها كه همواره از غزه به عنوان جهنم یاد كرده اند هرگز به غزه بازنمی گردند و حملات هوایی به غزه چیزی نیست كه تجربه جدید باشد و تحولات تازه ای را رقم بزند. اسرائیلی ها می دانند كه تشدید حملات هوایی دست حماس را برای اقدامات شدیدتر علیه شهرك های یهودی نشین در سواحل مدیترانه بازمی گذارد.
بعضی دیگر از وجود غزه در مجاورت مصر و تبعیت پذیری آن از سیاست ضدحماس دولت مبارك و در كنار آن از وجود كرانه باختری در كنار اردن و تبعیت پذیری آن از سیاست حمایتی از دولت محمود عباس یاد كرده از آن بعنوان معبر شكست حماس از یك سو و موفقیت دولت فتح از سوی دیگر یاد كرده اند باید گفت مصر و اردن همواره در چنین موضعی بوده اند و مواضع آنان حماس را به زانو درنیاورده و یا باعث حل مشكلات فتح نشده است. این درحالی است كه مصر و اردن آبستن حوادثی با سمت و سوی حماس می باشد.

منبع : روزنامه کیهان