میان خواب و بیداری

براساس یك نظریه، خمیازه كشیدن مسری است. آخرین نظریه های فیزیولوژیست ها در رابطه با خمیازه كشیدن، از مسری بودن خمیازه حكایت می كند. بر این اساس، خمیازه كشیدن یك عمل بدوی است كه در سیر تكامل انسان جا مانده است.
یك پروفسور دانشگاه مریلند در آمریكا كشف كرده، خنده و خمیازه به گونه ای غیرعادی قابل سرایت هستند، به طوری كه تنها مطالعه درباره خمیازه كافی است تا شما نیز تمایل به آن پیدا كنید. برای مثال در بابون ها، ۴ خمیازه سرپرست گروه، نشانه آن است كه اعضا باید برای گذراندن شب اتراق كنند. در واقع خمیازه یك بازتاب است و شما نمی توانید به راحتی آن را متوقف كنید. این رفتار علامتی از تغییر حالت میان هوشیاری و خواب آلودگی و برعكس است. به اعتقاد او خمیازه كشیدن هیچ ارتباطی با كسب اكسیژن بیشتر برای فرد ندارد.
همچنین گروهی از محققان دانشگاه آریزونا، دلیل اینكه برخی افراد با مشاهده خمیازه دیگران، خود نیز آن را تكرار می كنند را نوعی پدیده ارادی موسوم به مجاورت می دانند.
خمیازه عبارت است از باز كردن دهان و تنفس عمیق به صورت
غیر ارادی كه تقریباً از زمان پیش از تولد و به عبارت دقیق تر از دوره جنینی و یازده هفتگی قابل مشاهده است.
در ارتباط با خمیازه دو نظریه عمده مطرح است؛ نخست تئوری فیزیولوژیكی كه طبق آن كمبود اكسیژن با بالا رفتن میزان دی اكسید كربن در خون باعث می شود گیرنده های حسی پیام خاصی را منتقل و قسمت غیرارادی مغز فرمان خمیازه را صادر كند و نظریه دوم، تئوری خستگی است كه خمیازه را نوعی واكنش طبیعی بدن می داند.
از سوی دیگر محققان این مركز به تازگی دریافته اند زمانی كه فرد خمیازه می كشد، مقادیر بیشتری اكسیژن از طریق گشاد شدن مجاری تنفسی، وارد ریه هایش شده و درصد این گاز حیاتی در خون افزایش می یابد.
آنها می گویند: در ۹۰ درصد موارد، خمیازه كشیدن به دنبال افت اكسیژن در بدن فرد رخ می دهد. برای مثال بعد از مدتی نفس كشیدن به صورت مقطع و كوتاه، ناگهان شخص خمیازه كشیده و با این كار بدن او میزان اكسیژن مورد نیاز را دریافت می كند، پس در حقیقت خمیازه پاسخی به نیاز فرد به هوای بیشتر است، نه دلیلی بر خواب آلودگی.
خمیازه بی اختیار انجام می شود، زیرا در مغز ما مركزی است كه نفس كشیدنمان را تنظیم می كند. اگر مقدار زیادی گاز كربنیك در بدن ما باشد، این مركز فعال می شود و ما بی آنكه بخواهیم، نفس عمیقی كشیده و گاز كربنیك را هم بیرون می دهیم.
هر چند علل و چگونگی دقیق خمیازه كشیدن مشخص نیست، اما دیدن، شنیدن و یا حتی فكر كردن به خمیازه نیز می تواند آن را در یك فرد برانگیزد. زیرا نگاه كردن و شنیدن صدای خمیازه روی مغز ما اثر می گذارد و باعث خمیازه می شود.
پیش از این تصور عمومی این بود كه ما تنها هنگام خستگی خمیازه می كشیم، اما ما موقع بیدار شدن از خواب و هوشیاری كامل نیز خمیازه می كشیم.امروزه می دانیم ریه ها مسئول سنجش میزان اكسیژن نیستند و از طرفی دیده شده كه حتی جنین انسان در شكم مادر با ریه های پر از آب خمیازه می كشد.این نظریه معتقد است كه خمیازه كشیدن، نوعی روش ارتباطی میان موجودات است، به این معنی كه جانوران با انجام این عمل، تغییرات ایجاد شده در محیط با درون خود را به یكدیگر اطلاع می دهند.
صدف كوه كن

منبع : روزنامه همشهری