خبرنگاری برای همه فصول...

- خبرنگار حوزه ادبیات و كتاب یكی از خبرگزاری ها یك روز صبح، از خانه بیرون آمد، تا رسیدن به محل كارش فكر كرد و سوژ ه های مختلف را از ذهنش عبور داد. به محل كارش رسید. سوژه ها را یكی یكی بر كاغذ نوشت، آنها را كه به نظرش ارزش نداشتند خط زد و ماند تنها یك سوژه كه وقتی آن را به سردبیرش نشان داد به دلایل مختلف، آن یكی هم خط خورد. او رفت مدت چند ساعت پشت دستگاه تلفن نشست و با بیش از سی نفر چند مركز، وزارتخانه ، روابط عمومی، كتابخانه دوست و آشنا تماس گرفت و بالاخره توانست یك خبر تولید كند.
- این داستان كوتاه، مختصر و نیمه كاملی است از خبرنگار یك خبرگزاری كه هر روز صبح فكر می كند می تواند دهها خبر تولید كند اما بعد از پایان روز او تنها می تواند یكی دو خبر به معنای واقعی اش به دست آورد. تهیه خبر بویژه اگر خبرنگار ادبی یك خبرگزاری باشی كار آسانی نیست. آنها كه می گویند خبرنگاری حرفه ای آسان است، حتما از جریان این درگیریهای ذهنی و ماجرای پشت تلفن نشستن و شماره های پیاپی گرفتن و صحبتهای متعدد و تلاشهای گاه خستگی ناپذیر یك خبرنگار برای دریافت و تهیه یك خبر یا گزارش و یا مصاحبه اطلاع كافی ندارند و به گمانشان خبرنگاران روزگار خوشی را می گذرانند. اما باید گفت خبرنگاری هیچ گاه كار آسانی نمی شود حتی برای خبرنگار و روزنامه نگاری كه سالهاست در این روزنامه و آن خبرگزاری قلم زده و خبر و گزارش و مصاحبه تهیه كرده است. در این میان اما باید به تفاوت هایی اشاره كرد كه میان خبرنگار خبرگزاری و خبرنگار روزنامه وجود دارد. باید گفت میان كار خبرنگاری كه وظیفه تهیه خبر را در یك خبرگزاری یا یك سایت بر عهده دارد با خبرنگاری كه در روزنامه می نویسد، تفاوت هایی به چشم می خورد. خبرنگار خبرگزاری حتما باید اخبار تولیدی اش را بین ساعات اولیه روز تهیه و آنها را برای ارسال روی سایت خبری تنظیم و آماده نماید. البته این ساعات به دلیل شرایط و فضای مطبوعاتی رسانه ای ما در ایران گاه ممكن است دچار نوسانات و تغییراتی شود. این كاری است كه هر روز باید انجام شود. خبرنگار باید با داشتن سرعت و خلاقیت در جلوگیری از تهیه و ارسال اخبار تكراری یا به اصطلاح اخبار سوخته به تولید اخبار دقیق و مطمئن بپردازد. گاه نیز خبرنگار در طول این ساعات موفق به تهیه خبر خوبی نمی شود و اینجاست كه پای خلاقیت ها و شیوه های ابتكاری خبرنگاری اش به كمكش می آیند. حتما خبری كه با این همه تلاش تهیه می شود، هم برای خبرنگارش راضی كننده خواهد بود. علاوه بر اینكه باید استرس، دغدغه و اضطرابهای فراوان او را در حین تهیه خبر به آن ضمیمه كرد. به عنوان مثال به دلیل كم اهمیت بودن بحث ادبیات و كتاب در فضای رسانه ای ایران این امر خود كار تهیه خبر را برای خبرنگارانی كه در خبرگزاریها فعالیت دارند دشوارتر می نماید. درك این موضوع بیشتر از جانب همین دسته از خبرنگاران قابل لمس تر است تا از جانب خبرنگاری كه در روزنامه می نویسد. فرجی خبرنگار معتقد است: خبرنگاران ادبی چه در روزنامه ها و چه در خبرگزاریها بیشتر از آنكه روزنامه نگار باشند توانائیها و گرایشهای ادبی دارند. به همین دلیل اغلب به سراغ ژانر گفتگو می روند.او ادامه می دهد: این رویكرد در خبرگزاریها به شكل گفتگوهای كوتاه و در روزنامه ها به صورت گفتگوهای بلند دیده می شود. اما در این بین با فقدان ژانرهای دیگر از جمله گزارشهای توصیفی و تحلیلی روبرو هستیم. ژانر خبر هم كمابیش در خبرگزاریها دیده می شود. وی می گوید: الزامی كه خبرنگاران ادبی خبرگزاریها برای پوشش خبری اتفاقات و مسائل این حوزه دارند اگر چه همراه با استرس و اضطراب برای آنهاست اما باعث روشن ماندن چراغ خبرنویسی در این مراكز خبری و خاموش نشدن همین چراغ در روزنامه ها شده است. این روزنامه نگار می افراید: اما روزنامه ها در صفحات ادبی خود اكثرا به اخبار خبرگزاریها و سایتها بسنده می كنند و كمتر خبر تولیدی در آنها دیده می شود. و از سوی دیگر یك ژانر مغفول و مهم در خبرگزاریها، نقد كتاب و مكالمات ادبی است كه روزنامه ها تا حدی به آن می پردازند. وی متذكر می شود: البته شاید بخشی از این اتفاق به ساختار خبرگزاریها و كاركرد اصلی آنها بر می گردد كه بیشتر وظیفه اطلاع رسانی را بر عهده دارند. با این حال نبود مطالب و مكالمات تحلیلی می تواند به عنوان یكی از نقایص خبرگزاریها به شمار رود. چرا كه كاربران این سایتها صرفا روزنامه ها و روزنامه نگاران نیستند. هر چند كه روزنامه نگاران ادبی مستقر در روزنامه ها هم كمتر به این سمت و سو می روند. وی اضافه می كند: این روزنامه نگاران اغلب با روابطی كه دارند نوشته های منتقدان و كارشناسان ادبیات را به روزنامه ها می آورند. فرجی به نكته دیگری اشاره و می گوید: شاید یكی از دلایل اینكه در مجموع خبرنگاران ادبی از چند و چون حرفه روزنامه نگاری اطلاع گسترده ای ندارند به شكل گیری شتاب آلود صفحات ادبی متعدد در روزنامه های پس از دوم خرداد مربوط باشد كه نیازمند مطالب ادبی فراوانی بوده اند اما مجال برای تربیت روزنامه نگاران در این عرصه نداشته اند و به همین دلیل از اهالی ادبیات برای مقصود خود استفاده كرده اند. یزدانی خرم ، روزنامه نگار توضیح می دهد كه: در ایران بیشتر خبرنگاران ادبی منتقدان ادبی هستند و در واقع كار خبری این گروه بیشتر در راستای تحلیل، توصیف و یا شرح یك موقعیت، یك كتاب و یا یك اتفاق ادبی است. در حالی كه خبرنگاران خبرگزاریها نمی توانند آنچنان موضع و یا دیدگاهی درباره خبرشان داشته باشند آنها فقط اطلاع رسانی می كنند، حتی در گفتگوها و گزارشهایشان كه البته باید گفت شیوه درست هم همین است.وی معتقد است: كار خبرنگاران خبرگزاری به لحاظ تولید خبر سخت تر است چون برای آنها دقیقه و ثانیه مهم است. مرتضی نصیری خبرنگار خبرگزاری فارس نیز عقیده دارد كه: خبرنگار روزنامه كار خبر نمی كند و نمی تواند خیلی فعال باشد تنها می تواند به تهیه گزارش بپردازد. ولی خبرنگاران خبرگزاریها مدام در حال تولید خبر هستند كه خلاقیت در آن نقش مهمی دارد.وی می گوید: روزنامه صفحه اش با چند مطلب بسته می شود اما سایتهای خبری ظرفیت نامحدودی برای دریافت خبر دارند. پس خبرنگاران خبرگزاری همواره خبر تولید می كنند. آنها همواره استرس و دغدغه نیز دارند. احسان عابدی خبرنگار خبرگزاری سینا هم توضیح می دهد كه: براساس تجربه، مشخص شده است كه خبرنگار روزنامه دست و بالش خیلی بازتر است تا خبرنگار خبرگزاری از نظر پرداختن به موضوعات. در روزنامه مصاحبه های مفصل، یادداشت، نقد و خیلی نوشته های دیگر هست اما در خبرگزاریها خبرنگار محدود می شود حتی به لحاظ شیوه تنظیم خبر. عابدی معتقد است:به رغم وجود برخی خبرگزاریهای قدرتمند اكثر خبرگزاریهای ما حتی یك پله عقب تر از روزنامه های معتبر هستند و این بیشتر به دلیل آماتور بودن كار خبری در آنهاست. اگر در این حوزه مدیریت بهتری صورت گیرد نتایج مثبتی حاصل می شود.

مریم كریمی

منبع : روزنامه همشهری