آیا در ماورای زمین حیات وجود دارد؟

تقریبا در تمام گوشه و کنار زمین حیات یافت می شود. روی کره زمین موجودات زنده ای وجود دارند که یا می جهند، یا شنا می کنند، یا پرواز می کنند، یا می دوند، یا می خزند، یا سینه خیز می روند و یا در زمین ریشه دارند. این موجودات هرچه باشند و هر ارگانیسمی داشته باشند، زمانی به وجود می آیند، زمانی می میرند و نسلها و گونه های جدیدی جایگزین آنها می شوند.
اما اینکه آیا گستره مشابهی از حیات جایی دیگر در این جهان لایتناهی وجود دارد یا نه یکی از قدیمی ترین و جذاب ترین سوالات علمی بی پاسخی است که برای بشر مطرح بوده است. وقتی پهنه بی انتهای گیتی را با آن همه ستاره بی شمار در نظر می گیریم، پاسخ احتمالی این سوال به “بله” میل می کند.
جیل تارتر، مدیر مرکز تحقیقات “ستی” در کالیفرنیا می گوید:”ما که در کره زمین هستیم از غبار ستارگان به‌وجود آمده ایم. بنا بر این لااقل این احتمال وجود دارد که موجودات دیگری هم در جهان خارج از کره زمین وجود داشته باشند.”
اما دانشمندان امیدوارند برای پاسخ به این سوال به ورای آمار و ارقام رفته و چیزی متقن تر و گویا تر پیدا کنند. شاید بتوان گفت اکنون دانشمندان بیش از هر زمان دیگری در تاریخ خوشبین هستند که حیات ذی شعور در ماورای زمین وجود داشته باشد و هم اینکه مدرک محکمی در تائید این احتمال به‌دست آید.
امید این دسته از دانشمندان مخصوصا به‌واسطه کشف دنیاهایی در ماورای منظومه شمسی و یافته های جدیدی که بر دشواری حیات بر روی کره زمین خودمان تقویت شده است.
دیانا نورتاپ، از دانشگاه نیومکسیکو، می گوید:”همان‌طور که در باره گونه گونی حیات، بخصوص حیات ذره بینی، کسب دانش می کنیم، تعریفی که از حیات داریم و اینکه آیا ممکن است در برخی محیط هایی که در آنها شرایط حیات (برای بشر) فوق العاده سخت است حیات وجود داشته باشد گسترش می یابد.”
دانشمندان میکروبها و موجودات ذره بینی ای را کشف کرده اند که در محیطهای دارای شرایط حرارتی، برودتی، نمکی، اسیدی و یا رادیواکتیوی که برای انسان کشنده است، مقاوم بوده و توان ادامه حیات دارند. برخی از این موجودات ذره بینی جان سخت، در تاریکی مطلق، بیابانهای فوق العاده خشک و حتی در چندین کیلومتری زیر زمین پیدا شده اند.
از آنجا که برخی از شرایط محیطی بسیار سخت و طاقت فرسا در زمین، جزء شرایط عادی در جهان خارج از کره ما است، یافت ذراتی که در شرایط دشوار زندگی می کنند، برای زیست شناسان فضایی، خبر خوشی است که به دنبال یافتن حیات در ماورای کره زمین هستند. مثلا در کره مریخ بیابانهایی شبیه به برخی بیابانهای کره زمین وجود دارد. یکی از اقمار زحل به نام تایتان، جهانی از رودخانه ها و دریاچه های فوق العاده داغ است و در زیر سطح یخ زده قمر دیگر زحل که “انسلادوس” نام دارد شاید محیط هایی شبیه اعماق بسیار سرد کف اقیانوسهای کره زمین باشد.
انفجار سیاراتی که به تازگی در خارج از منظومه شمسی ما بوقوع پیوسته و اخیرا مشاهده و ثبت شده به زیست شناسان فضایی قوت قلب داده است. از سال ۱۹۹۵ به این سو، یعنی زمانی که منجمان برای اولین بار در خارج از منظومه شمسی، سیاره ای پیدا کردند که به دور یک ستاره معمولی می گردد، تعداد موارد کشف این‌گونه سیارات در خارج از منظومه شمسی که به “اگزوپلنت” معروف شده اند، به بیش از ۲۰۰ رسیده است. اکنون دانشمندان ۲۰ برابر تعداد سیارات منظومه شمسی، در خارج از آن سیاره شناسایی کرده اند.
اکثر این سیاراتی که به تازگی کشف شده اند، غولهای گازی بیش از حد بزرگی هستند که حرکت وضعی آنها هم بیش از حد سریع است و به “مشتریهای داغ” معروف شده اند. این سیارات بیش از حد به ستاره خود نزدیک بوده و احتمالا برای زندگی نامناسب هستند.
اما برخی از این اگزوپلنت ها به نحو شگفت انگیزی شبیه زمین خودمان هستند. دانشمندان اخیرا سیاره ای پیدا کرده اند که تنها ۲۰ و نیم سال نوری با ما فاصله داشته و در فاصله ای قابل حیات از خورشیدش قرار دارد. منظور این است که آن سیاره در فاصله ای از ستاره اش قرار دارد که در آن فاصله آب مایع، و بنا بر این حیات ممکن است وجود داشته باشد. بعد معلوم شد که آن سیاره برای زندگی فوق العاده داغ است اما بلافاصله در همان منظومه سیاره دیگری پیدا شد که به این لحاظ هم احتمال زندگی بر روی آن ممکن بود و در نظر دانشمندان جایگزین آن سیاره اول شد.
با دقیق تر شدن فنون کنونی برای یافتن سیارات دیگر و پرتاب ماهواره ها، دانشمندان نه تنها انتظار دارند نه تنها دنیاهائی مانند زمین پیدا کنند، بلکه همچنین امیدوارند که بتوانند با مطالعه و بررسی نور منعکس شده از آن سیارات، وجود اثر انگشت حیات بر روی آنها را جستجو کنند.
مارگارت تورنبول، از زیست شناسان فضائی موسسه علوم رصد تلسکوپ فضا در بالتیمور واقع در مریلند آمریکا می گوید:”بسته به اینکه ما تا چه حدی آماده جستجو و یافتن باشیم، ممکن است طی دو دهه چیزهایی کشف کنیم که کلا نحوه درک ما از حیات و گیتی را تغییر دهد.”
البته همیشه این احتمال وجود دارد که حیاث فرازمینی زودتر از آنکه ما آن‌را پیدا کنیم خود را به ما بنمایاند و ما را پیدا کند. البته نه به شکل بشقاب پرنده ای که به کره زمین سفر کند. اما تماس به صورت امواج رادیویی از یک تمدن پیشرفته فرازمینی همیشه در حیطه احتمالات وجود داشته است.
فرنک ویلکزک، از فیزیکدانان برنده جایزه نوبل و از استادید دانشگاه معروف “میت” می گوید:”بشر تنها طی حدود ۲۰۰ سال آخر عمر چهار و نیم میلیون ساله زمین به تمدنی این‌چنین علمی و تکنولوژیکی دست یافته است. بنا بر این به نظر می رسد که ما باید انتظار داشته باشیم که (در این جهان لایتناهی) تمدنهایی علمی و تکنولوژیکی بسیاری وجود داشته باشند که میلیونها و یا میلیاردها سال رشد و نمو داشته اند.”
اما پیدا کردن فقط و فقط یک میکروب تک سلولی در دنیایی دوردست کافی است تا به این سوال دیرینه پاسخ داده شود که “آیا ما در گیتی تنهاییم؟” و یافتن همان یک میکروب تک سلولی کافی است که نگرش بشر نسبت به خودش تغییر کند.
تورنبال می گوید: “کشف اشکال مختلف حیات در موقعیت‌ها و شرایط فوق العاده دشوار در اماکن ناشناخته کره زمین خودمان و در نهایت پیدا کردن حیات در کرات دیگر زیبایی و شکوه جهانی زنده را به آگاهی ما می رساند و امید است که ما انسانها از این طریق به شناخت بهتری از خودمان دست یابیم.”

نویسنده: کر دان
مترجم: فاطمه سادات رضوی

منبع : روزنامه رسالت